Tổng thống Peru bị phế truất giữa làn sóng tội phạm và bê bối chính trị
- Lý Ngọc
- •
Vào rạng sáng ngày 10/10, Tổng thống Peru Dina Boluarte chính thức bị Quốc hội nước này bãi nhiệm sau cuộc bỏ phiếu nhất trí với 124 phiếu thuận trên tổng số 130 nghị sĩ. Cuộc bỏ phiếu được tiến hành sau nửa đêm, sau khi bà Boluarte không xuất hiện để tự bào chữa theo yêu cầu của Quốc hội.
Việc bãi nhiệm này viện dẫn điều khoản “mất năng lực đạo đức vĩnh viễn” trong Hiến pháp, đánh dấu sự kết thúc đột ngột của một nhiệm kỳ đầy sóng gió.
Sau khi phế truất bà Boluarte, Quốc hội ngay lập tức bổ nhiệm Chủ tịch Quốc hội Jose Jeri Ore, 38 tuổi, thuộc đảng bảo thủ Somos Peru, làm tổng thống lâm thời. Ông Jeri hiện là một trong những nguyên thủ trẻ nhất thế giới và có trách nhiệm tổ chức cuộc tổng tuyển cử mới, dự kiến vào tháng 4 năm sau.
Đây là kết quả của một chuỗi sự kiện chính trị – xã hội căng thẳng kéo dài nhiều tháng, với đỉnh điểm là làn sóng tội phạm hoành hành, các vụ bê bối tham nhũng và sự bất mãn ngày càng gia tăng trong dân chúng. Chỉ vài giờ trước cuộc luận tội, một vụ xả súng tại buổi hòa nhạc ở thủ đô Lima khiến năm người bị thương đã làm dấy lên làn sóng phẫn nộ trong xã hội Peru, thúc đẩy quyết tâm của các nghị sĩ trong việc loại bỏ bà Boluarte khỏi vị trí quyền lực.
Trong nhiệm kỳ của mình, bà Boluarte – nữ tổng thống đầu tiên của Peru – phải đối mặt với nhiều khủng hoảng nghiêm trọng. Bà lên nắm quyền vào tháng 12 năm 2022 sau khi cựu Tổng thống Pedro Castillo bị Quốc hội luận tội. Tuy nhiên, chỉ trong ba tháng đầu nhiệm kỳ, hơn 500 cuộc biểu tình nổ ra trên toàn quốc, phản đối chính quyền mới và yêu cầu bà Boluarte từ chức. Nguyên nhân chính là do chính quyền của bà bị cáo buộc đàn áp thô bạo các cuộc biểu tình ủng hộ Castillo, khiến hơn 60 người thiệt mạng – một sự kiện để lại vết nhơ lớn trong nhiệm kỳ của bà.
Ngoài ra, bà Boluarte cũng bị điều tra trong nhiều bê bối liên quan đến tham nhũng và lạm dụng quyền lực. Bà bị cáo buộc nhận hối lộ dưới hình thức đồng hồ Rolex và các loại trang sức giá trị khác, cũng như sử dụng xe công để chở một chính trị gia đang lẩn trốn pháp luật. Đặc biệt, vào năm 2023, bà đã biến mất gần hai tuần để thực hiện phẫu thuật mũi mà không làm thủ tục ủy quyền chính thức theo quy định pháp luật. Bà Boluarte khẳng định đây là thủ thuật y tế cần thiết, nhưng thông tin từ bác sĩ lại cho thấy đó là ca phẫu thuật thẩm mỹ, gây tổn hại nghiêm trọng đến uy tín của bà.
Trên phương diện an ninh, chính quyền bà Boluarte bị đánh giá là hoàn toàn bất lực trước sự gia tăng đáng báo động của tội phạm có tổ chức. Tình hình tống tiền, giết người, bạo lực băng đảng leo thang chưa từng thấy. Từ năm 2017 đến nay, số vụ tống tiền tăng từ vài trăm mỗi năm lên hơn 2.000 vụ mỗi tháng. Tính đến giữa tháng 8/2025, Peru đã ghi nhận hơn 6.000 vụ giết người – mức cao nhất kể từ năm 2017. Tình trạng nghiêm trọng đến mức thủ đô Lima phải ban bố tình trạng khẩn cấp từ đầu năm nay.
Sự bất lực của chính quyền càng bị phơi bày khi bà Boluarte vào ngày 8/10 đổ lỗi một phần cho tình trạng tội phạm lên những người nhập cư bất hợp pháp. Phát biểu tại một buổi lễ quân sự, bà nói: “Cuộc khủng hoảng tội phạm này đã âm ỉ hàng thập kỷ, trầm trọng hơn do nhập cư bất hợp pháp — và các chính quyền liên tiếp đã không giải quyết được vấn đề này”.
Phát ngôn này bị chỉ trích rộng rãi là mang tính kỳ thị và đổ lỗi thay vì đưa ra giải pháp cụ thể. Tỷ lệ ủng hộ của bà lúc đó đã tụt xuống mức thấp kỷ lục – chỉ từ 2% đến 3%, khiến bà Boluarte trở thành một trong những lãnh đạo có mức độ tín nhiệm thấp nhất trên thế giới.
Bất chấp sự bảo vệ từ Thủ tướng Eduardo Arana, người lên tiếng cho rằng luận tội sẽ không giải quyết được gốc rễ vấn đề tội phạm, làn sóng bất mãn của công chúng và sự đồng thuận hiếm thấy trong Quốc hội đã khiến nỗ lực bảo vệ bà Boluarte thất bại.
Sự ra đi của bà Boluarte đánh dấu tổng thống thứ 6 của Peru bị thay thế trong vòng chưa đầy 10 năm, cho thấy sự bất ổn sâu sắc trong hệ thống chính trị nước này. Tổng thống lâm thời Jose Jeri tuyên bố sẽ bảo vệ chủ quyền quốc gia và cam kết trao lại quyền lực cho người chiến thắng trong cuộc bầu cử sắp tới, nhằm mở ra một chương mới cho Peru sau thời kỳ hỗn loạn chính trị kéo dài.
Xem thêm
Từ khóa lật đổ tổng thống Peru Dòng sự kiện
