Không che lấp điểm tốt đẹp của người khác là mỹ đức

Người xưa nói: “Quân tử bất tế nhân chi mĩ, bất ngôn nhân chi ác”, người quân tử không che lấp đi điểm tốt đẹp của người khác và không nói điểm xấu của người khác. Đời người khó làm nhất có lẽ chính là hai điều này. Nhìn thấy người khác nổi danh, có tiếng tăm, được nhiều người biết đến thì trong lòng rất nhiều người sẽ khó tránh khỏi việc nổi lên một chút phẫn giận bất bình, cho rằng ông Trời không công bằng. Lúc này, có những người sẽ nói vài lời hạ thấp người ta nhằm để thỏa mãn tâm hư vinh và tâm cầu danh của bản thân mình. Đây vừa là không thể tán thưởng cái tốt của người, vừa là thể hiện ra cái xấu của mình vậy.

Tào Tuyết Cần, tác giả của Hồng Lâu Mộng, từng nói: “Người thế gian đều biết rõ Thần Tiên là tốt đẹp, duy chỉ có công danh là không quên được”. Con người sống trên đời, một trong những thứ khó buông bỏ nhất chính là danh. Thậm chí có không ít người có thể vứt bỏ mạng sống của mình chứ danh tiếng thì không thể buông bỏ.

Trong “Điển luận. Luận văn” của Tào Phi thời kỳ Tam Quốc có viết: “Văn nhân tương khinh, tự cổ nhi nhiên”, văn nhân thường khinh nhau, từ xưa đã như thế. Sau này người ta lấy “Văn nhân tương khinh” làm một câu ngạn ngữ. Thói xấu này xuất phát từ lòng ghen ghét đố kỵ lẫn nhau. Ví như, nhìn thấy một tác phẩm hay, nội dung hấp dẫn, thủ pháp sáng tác cũng tốt, đáng giá để người khác học tập, trong lòng người ta sẽ nảy sinh ý nghĩ: “Tác phẩm như thế này, mình cũng làm được!” Chỉ với một ý nghĩ như thế đã có thể xóa sạch điều tốt đẹp của người khác, và biến nó trở thành của mình. Người ta nói chung đều rất khó để thừa nhận người khác giỏi hơn mình, mạnh hơn mình. Thậm chí trước khi thừa nhận người khác hơn mình, người ta sẽ tìm một cái cớ để hạ thấp bớt điểm tốt của người đó xuống.

Tuy nhiên, trong giới văn nhân học sĩ cũng có những người có tấm lòng khoáng đạt, khiêm tốn, thận trọng. Âu Dương Tu, một nhà sử học, nhà văn nổi danh thời Bắc Tống, là người như vậy.

Là một nhân vật hàng đầu trong giới văn học, Âu Dương Tu từng quen biết Tô Đông Pha. Ông biết rõ rằng cậu thanh niên Tô Đông Pha sau này nhất định sẽ vượt qua cả mình. Tuy nhiên, Âu Dương Tu không hề làm ra những việc gây khó dễ hay chèn ép, mà thay vào đó, ông luôn cố gắng hết sức để đề bạt Tô Đông Pha. Trong một lá thư gửi cho người bạn Mai Nghiêu Thần của mình, Âu Dương Tu vô cùng khen ngợi tài năng văn chương của Tô Đông Pha, đồng thời cũng tâm sự rằng bản thân mình nên nhường đường chứ không được ngăn trở tiền đồ của Tô Đông Pha.

Âu Dương Tu cũng nói: “Ba mươi năm sau, sẽ không ai còn đàm luận về lão phu nữa!”. Ý Âu Dương Tu muốn nói rằng, ba mươi năm sau, người ta sẽ chỉ còn biết đến Tô Đông Pha chứ không biết đến ông. Sau này, Âu Dương Tu cũng chính thức thu nhận Tô Đông Pha làm học trò của mình và luôn đề bạt Tô Đông Pha. Đây cũng là câu chuyện rất tốt đẹp và được mọi người ngưỡng mộ vào thời ấy. Cuối cùng hậu thế đều nói về Âu Dương Tu bằng tâm thái kính trọng và ca ngợi.

Nhưng người như Âu Dương Tu thực sự quá ít. Năm ấy, Vương An Thạch mặc dù không quá mức làm khó cho Tô Đông Pha nhưng trong lòng ông vẫn có quá nhiều bất mãn.

Nói xa hơn một chút trong lịch sử, như chuyện thời Chiến Quốc, Bàng Quyên và Tôn Tẫn vốn là bạn học nhưng Bàng Quyên vì đố kỵ học thức của Tôn Tẫn, mà đã dùng độc kế hãm hại bạn, khiến Tôn Tẫn trở thành người tàn phế. Không che lấp đi điểm tốt của người khác, không động ác niệm với người giỏi hơn mình, đó là điều khó lắm thay!

“Không che lấp điểm tốt của người khác” là đạo đức tốt đẹp, cũng là sự tu dưỡng của một người quân tử chân chính. Bắt đầu bằng việc cố gắng không nói cái xấu của người khác, sau đó lại tiếp tục làm được không động ác niệm với người khác, cuối cùng là có thể làm được thật lòng khen ngợi người khác. Đây là một quá trình tu dưỡng lâu dài.

Theo Zhengjian.org
Tác giả: Vân Trung
An Hòa biên tập

Xem thêm:

• “Yểu điệu thục nữ, quân tử hảo cầu” nghĩa là gì?

Mời xem video: