Phớt lờ chuyên gia, Trung Quốc trả giá đắt nhiều mạng sống khi đột ngột ngừng zero-COVID
- Nhật Tân
- •
Khi Trung Quốc bất ngờ hủy bỏ các biện pháp hạn chế hà khắc vào tháng 12/2022, quốc gia này chưa hề sẵn sàng cho một đợt tấn công ồ ạt của những ca bệnh COVID. Các bệnh viện từ chối xe cấp cứu, lò hỏa táng đốt xác suốt ngày đêm, và người ta đưa thân nhân đã khuất vào chất đống trong kho vì thiếu chỗ chứa.
Truyền thông nhà nước Trung Quốc tuyên bố, quyết định mở phong tỏa của họ là dựa trên “phân tích khoa học và tính toán khôn ngoan” và “không hề bốc đồng.” Nhưng trên thực tế, Đảng Cộng sản cầm quyền của Trung Quốc đã trì hoãn những nỗ lực lặp đi lặp lại của các chuyên gia y tế hàng đầu cho một kế hoạch kết thúc zero-COVID, cho đến khi quá muộn, theo nhận định của AP.
Thay vào đó, việc mở cửa trở lại đột ngột vào đầu mùa đông, khi virus lây lan dễ dàng nhất. Nhiều người lớn tuổi không được tiêm phòng, các hiệu thuốc thiếu thuốc kháng virus và bệnh viện không có đủ nguồn cung cấp hoặc nhân viên, dẫn đến hàng trăm ngàn ca tử vong lẽ ra có thể tránh được, như theo mô hình mô phỏng và theo nhận định của hơn 20 cuộc phỏng vấn với những người đang làm việc cũng như các cựu nhân viên, chuyên gia và cố vấn chính phủ của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Trung Quốc (CDC), cũng như các báo cáo và chỉ thị nội bộ mà AP được biết.
Zhang Zuo-Feng, nhà dịch tễ học tại Đại học California, Los Angeles, nói “Nếu họ có kế hoạch thực sự để rút lui zero-COVID sớm hơn thì có thể tránh được rất nhiều điều. Nhiều cái chết có thể đã được ngăn chặn.”
Trong hai năm, Trung Quốc nổi bật với các biện pháp kiểm soát chặt chẽ nhưng có thành công đối với virus, được ghi nhận là đã cứu sống hàng triệu người trong khi các quốc gia khác phải vật lộn với các biện pháp phong tỏa liên tục. Nhưng với sự xuất hiện của biến thể Omicron có khả năng lây nhiễm cao vào cuối năm 2021, nhiều chuyên gia và quan chức y tế hàng đầu của Trung Quốc lo ngại zero-COVID là không kéo dài được.
Vào cuối năm 2021, các nhà lãnh đạo Trung Quốc bắt đầu thảo luận về cách dỡ bỏ các hạn chế. Ngay từ tháng 3/2022, các chuyên gia y tế hàng đầu đã đệ trình các đề xuất chi tiết để chuẩn bị cho việc rút dần khỏi hạn chế lên Hội đồng Nhà nước, nội các của Trung Quốc.
Hàng triệu người chết ở Trung Quốc do đột ngột từ bỏ chính sách kiểm dịch cuối năm ngoái (Video của nhóm “Trung Quốc không kiểm duyệt”):
Nhưng các cuộc thảo luận ấy đã bị im tiếng sau khi một đợt bùng phát cùng tháng tại Thượng Hải, khiến nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình phải phong tỏa thành phố. Zero-COVID đã được tuyên truyền trở thành một điểm đáng tự hào quốc gia và việc thắt chặt kiểm soát ngôn luận dưới thời Tập Cận Bình đã khiến các nhà khoa học ngần ngại lên tiếng chống lại đường lối của đảng.
Vào thời điểm dịch bệnh bùng phát ở Thượng Hải được kiểm soát, thì lại đúng vào lúc Trung Quốc chỉ còn vài tháng nữa là đến Đại hội Đảng lần thứ 20. Cuộc họp chính trị quan trọng nhất của đất nước trong một thập kỷ đó đã khiến việc cởi bỏ phong tỏa lại trở nên khó khăn về phương diện chính trị. Vì vậy, Trung Quốc bị mắc kẹt trong việc kiểm tra hàng loạt và cách ly hàng triệu người, ngay cả khi virus Omicron né tránh các biện pháp kiểm soát ngày càng khắc nghiệt.
Tình trạng bất ổn bắt đầu sôi sục, dẫn đến các cuộc biểu tình, bạo loạn tại các nhà máy và các doanh nghiệp bị đóng cửa. Áp lực ngày càng gia tăng cho đến khi chính quyền bất ngờ nhượng bộ, cho phép virus càn quét khắp đất nước mà không có dấu hiệu báo trước, điều ấy đã gây ra hậu quả chết người.
Các chuyên gia ước tính rằng hàng trăm ngàn người, có thể nhiều hơn, có thể đã chết trong làn sóng COVID của Trung Quốc — cao hơn nhiều so với con số chính thức là dưới 90.000, nhưng vẫn là tỷ lệ tử vong thấp hơn đáng kể so với ở Hoa Kỳ và Châu Âu. Tuy nhiên, 200.000 đến 300.000 ca tử vong có thể được ngăn chặn nếu Trung Quốc được tiêm phòng tốt hơn và dự trữ thuốc kháng virus, theo mô hình của Đại học Hồng Kông và ước tính của các nhà khoa học. Một số nhà khoa học nghĩ rằng thậm chí nhiều sinh mạng hơn có thể đã được cứu.
“Đó hoàn toàn không phải là một quyết định đúng đắn về sức khỏe cộng đồng,” một quan chức CDC Trung Quốc cho biết, từ chối nêu tên để nói thẳng về một vấn đề nhạy cảm. “Đó là thời điểm hoàn toàn tồi tệ… đây không phải là một sự mở màn được chuẩn bị trước.”
* * *
Kế hoạch
Đến cuối năm 2021, nhiều chuyên gia và nhà lãnh đạo y tế cộng đồng bắt đầu nghĩ các phương án kết thúc chính sách zero-COVID. Omicron ít gây chết người hơn nhưng dễ lây nhiễm hơn nhiều khiến việc kiềm chế COVID-19 trở nên khó khăn hơn và nguy cơ lây lan của nó thấp hơn, đồng thời các nước lân cận Hàn Quốc, Nhật Bản và Singapore đều đang nới lỏng các biện pháp kiểm soát.
Mùa đông năm đó, Hội đồng Nhà nước Trung Quốc đã bổ nhiệm các chuyên gia y tế cộng đồng vào một ủy ban mới có nhiệm vụ xem xét các biện pháp kiểm soát COVID-19, ủy ban này đã đệ trình một báo cáo vào tháng 3/2022, bốn người biết về nó đã nói với AP.
Tài liệu nhận định rằng đã đến lúc Trung Quốc bắt đầu chuẩn bị cho khả năng mở cửa trở lại. Nó dài hơn 100 trang và bao gồm các đề xuất chi tiết để thúc đẩy chiến dịch tiêm chủng đang bị đình trệ của Trung Quốc, tăng công suất giường ICU, dự trữ thuốc kháng virus và ra lệnh cho bệnh nhân có triệu chứng COVID-19 nhẹ ở nhà, một người trong số họ kể lại. Nó cũng bao gồm một đề xuất chỉ định Hải Nam, một hòn đảo nhiệt đới ở phía nam đất nước, làm khu vực thí điểm để thử nghiệm các biện pháp kiểm soát thư giãn.
Tiếc thay ngay sau đó liên tiếp trục trặc xuất hiện.
Một vụ bùng phát hỗn loạn, chết người ở Hồng Kông đã báo động cho Bắc Kinh. Sau đó vào tháng 3, virus bắt đầu lây lan ở Thượng Hải, trung tâm tài chính quốc tế của Trung Quốc.
Ban đầu, Thượng Hải thực hiện một cách tiếp cận nhẹ nhàng với việc khóa cửa có mục tiêu niêm phong các tòa nhà riêng lẻ, như một chiến lược tiên phong dẫn đầu bởi bác sĩ Trương Văn Hồng (Zhang Wenhong), người đã công khai kêu gọi chính phủ chuẩn bị mở cửa trở lại. Nhưng ngay sau đó, các quan chức ở các tỉnh chung quanh phàn nàn rằng các ca bệnh lọt ra từ Thượng Hải cho nên yêu cầu lãnh đạo trung ương phong tỏa thành phố, theo 3 người quen thuộc với vấn đề này nói với AP.
Các báo cáo truy vết tiếp xúc của CDC Trung Quốc mà AP có được cho thấy, một tỉnh lân cận đã phát hiện hàng chục ca nhiễm COVID-19 vào đầu tháng 3, tất cả đều đến từ Thượng Hải. Các quan chức tỉnh lập luận rằng Thượng Hải thiếu nguồn lực y tế, không đủ năng lực truy tìm virus, dẫn tới nguy cơ lây lan ra toàn quốc trước khi Trung Quốc sẵn sàng.
Đồng thời, tỷ lệ tiêm chủng thấp ở Trung Quốc đối với người lớn tuổi và những cái chết ở Hồng Kông khiến các nhà chức trách lo sợ, cũng như các báo cáo về COVID-19 kéo dài ở nước ngoài. Khi Thượng Hải không thể kiểm soát được virus, lãnh đạo cao nhất đã vào cuộc. Việc phong tỏa một phần ở Thượng Hải đã được công bố vào cuối tháng 3 năm ngoái. Vào ngày 2/4/2022, Phó Thủ tướng lúc bấy giờ là bà Tôn Xuân Lan (Sun Chunlan), một quan chức hàng đầu được biết đến rộng rãi với biệt danh “Sa hoàng COVID”, đã đến đó để giám sát việc phong tỏa toàn bộ .
“Họ mất bình tĩnh,” một chuyên gia tiếp xúc thường xuyên với các quan chức y tế Trung Quốc đã nói.
Thượng Hải đã không chuẩn bị tốt. Người dân phát tiết tức giận bùng nổ trên mạng, phàn nàn về nạn đói và nguồn cung cấp thiếu thốn. Nhưng Bắc Kinh đã nói rõ phong tỏa sẽ tiếp tục.
“Kiên quyết ủng hộ zero-COVID,” theo những gì viết ở một bài của Ban biên tập trên tờ Nhân dân Nhật báo của nhà nước. “Kiên trì là chiến thắng,” ông Tập nói.
Im lặng
Sau khi Thượng Hải bị phong tỏa, các chuyên gia y tế cộng đồng Trung Quốc đã ngừng phát biểu công khai về việc chuẩn bị rút lui. Không ai ở Trung Quốc dám công khai thách thức một chính sách do ông Tập ủng hộ. Một số chuyên gia đã bị đưa vào danh sách đen của truyền thông Trung Quốc, một người nói với AP.
“Bất kỳ ai muốn nói điều gì đó khác với tường thuật chính thức về cơ bản đều bị bịt miệng,” chuyên gia trong danh sách đen cho biết.
Vào đầu tháng 4/2022, Hội đồng Nhà nước Trung Quốc đã làm rò rỉ một bức thư từ Phòng Thương mại Châu Âu, kêu gọi nới lỏng các biện pháp kiểm soát COVID-19. Theo một người trực tiếp quen thuộc với vấn đề này, các quan chức của Hội đồng muốn châm ngòi để tạo ra một cuộc tranh luận, trong khi họ cảm thấy không có quyền tự nêu vấn đề.
Văn phòng thông tin của Hội đồng Nhà nước đã không trả lời fax yêu cầu bình luận.
Ông Cao Phúc (Gao Fu), khi đó là người đứng đầu CDC Trung Quốc, cũng ám chỉ sự cần thiết phải chuẩn bị cho phương án giải tỏa khỏi zero-COVID. Tại một cuộc thảo luận nội bộ vào giữa tháng 4/2022 do nhóm chuyên gia cố vấn về Trung Quốc và Toàn cầu hóa có trụ sở tại Bắc Kinh công bố gần đây, cho thấy ông Cao nói rằng “Omicron không nguy hiểm đến thế”, rằng đã có những cuộc thảo luận công khai về việc liệu có cần phải loại bỏ COVID-19 hay không, có cần điều chỉnh zero-COVID không và rằng họ “hy vọng sẽ đạt được sự đồng thuận càng sớm càng tốt.”
Vài tuần sau, ông Cao xuất hiện tại một sự kiện riêng về các chiến lược thoát khỏi COVID trên toàn thế giới tại Đại sứ quán Đức ở Bắc Kinh và kêu gọi tiêm chủng nhiều hơn ở Trung Quốc, theo 3 người tham dự giấu tên vì họ không được phép nói chuyện với báo chí. Ông Cao đã không trả lời email yêu cầu bình luận.
Cũng có những gợi ý rằng các ý kiến khác nhau cao trong đảng.
Trong các cuộc gặp riêng với các phòng kinh doanh phương Tây vào tháng 5, Thủ tướng Lý Khắc Cường, người đứng đầu Hội đồng Nhà nước và là quan chức số 2 của đảng vào thời điểm đó, tỏ ra thông cảm với những lời phàn nàn về việc zero-COVID đang tàn phá nền kinh tế như thế nào, theo một người tham gia và một người khác thông báo tóm tắt về các cuộc họp cho AP biết. Nó hoàn toàn trái ngược với những nhận xét được ghi âm trước từ ông Tập coi việc đánh bại COVID là ưu tiên hàng đầu. Nhưng dưới thời Tập Cận Bình, nhà lãnh đạo độc tài nhất Trung Quốc trong nhiều thập kỷ, ông Lý đã bất lực, các nhà phân tích nói.
Các chuyên gia y tế cộng đồng chia thành các trại. Những người nghĩ rằng zero-COVID là không nên kéo dài —như hai ông Gao và Trương, bác sĩ Thượng Hải— đã im lặng. Nhưng Lương Vạn Niên (Liang Wannian), khi đó là người đứng đầu nhóm chuyên gia về COVID-19 của chính phủ trung ương, vẫn tiếp tục lớn tiếng ủng hộ việc zero-COVID như một cách để đánh bại virus. Mặc dù ông Lương có bằng tiến sĩ về dịch tễ học, nhưng đôi khi ông bị cáo buộc ủng hộ đường lối của đảng hơn là các chính sách dựa trên khoa học.
“Ông ấy biết những gì ông Tập muốn nghe,” theo Ray Yip, người sáng lập văn phòng CDC Hoa Kỳ tại Trung Quốc.
Ông Yip cho biết ông Lương đã bác bỏ các đề xuất mở cửa trở lại trong các cuộc họp nội bộ vào tháng 1/2022 và tháng 5/2022, khiến những người khác khó đề xuất việc chuẩn bị cho việc rút lui. Ông Lương đã không trả lời email yêu cầu bình luận của AP.
Các cơ quan y tế cũng biết rằng một khi Trung Quốc mở cửa trở lại, sẽ không có đường lùi. Một số bị hoảng sợ vì họ không thực sự có được số liệu cần thiết trong tay, đồng thời tình trạng COVID kéo dài đã thể hiện những diễn biến phức tạp khi liên tiếp xuất hiện các chủng nguy hiểm hơn. Điều ấy khiến họ hoang mang.
“Mỗi ngày, chúng tôi tràn ngập trong hàng núi số liệu chưa được xác minh,” một quan chức CDC Trung Quốc kể. “Mỗi tuần chúng tôi đều nghe về các biến thể mới… Đồng ý rằng chúng ta nên tìm cách thoát khỏi zero-COVID, nhưng khi nào và bằng cách nào?”
Các nhà chức trách dường như trông chờ virus suy yếu đi, mong đợi vắc-xin mRNA mới sẽ hiệu quả hơn do Trung Quốc phát triển.
Zhu Hongshen, một nghiên cứu sinh sau tiến sĩ đang nghiên cứu về chính sách zero-COVID của Trung Quốc tại Đại học Pennsylvania, cho rằng, “Họ không có cảm giác cấp bách. Họ nghĩ rằng họ có thể có được một quá trình bộ quá trình tối ưu hóa toàn bộ, họ nghĩ rằng họ có thời gian.”
Lệnh phong tỏa Thượng Hải kéo dài từ 8 ngày dự kiến đến 2 tháng. Vào thời điểm Thượng Hải mở cửa trở lại, chỉ còn vài tháng nữa là đến Đại hội Đảng lần thứ 20 của Trung Quốc, nơi ông Tập dự kiến sẽ được xác nhận cho nhiệm kỳ thứ ba gây tranh cãi và phá vỡ tiền lệ.
Rủi ro bùng phát là điều không cần bàn cãi. Mặc dù các nhà khoa học từ Bắc Kinh, Thượng Hải và Vũ Hán đã viết đơn thỉnh cầu nội bộ kêu gọi chính phủ bắt đầu chuẩn bị, nhưng mà, họ được yêu cầu giữ im lặng cho đến khi đại hội kết thúc.
“Mọi người đều chờ đợi đại hội đảng,” một chuyên gia y tế từ chối nêu tên để bình luận về một chủ đề nhạy cảm cho AP biết. “Chắc chắn ở một mức độ nào đó là mọi người đều rất thận trọng.”
Áp lực tăng cao
Các quan chức trên khắp Trung Quốc đã phải viện đến các biện pháp phi thường để ngăn chặn Omicron lan rộng.
Khách du lịch bị nhốt trong khách sạn, thương nhân bị cách ly vô thời hạn và nhiều người ngừng đi du lịch vì sợ bị mắc kẹt xa nhà. Ở Nội Mông, một nhà máy sản xuất đạn dược của nhà nước đã buộc các công nhân phải sống trong khuôn viên của nó 24 giờ một ngày trong nhiều tuần liền, xa gia đình của họ, theo Moses Xu, một công nhân đã nghỉ hưu nói với AP.
Trong các cuộc phong tỏa tàn khốc trong hơn 3 tháng ở vùng viễn tây của Trung Quốc, cư dân ở Tân Cương đã chết đói, và hàng ngàn người ở Tây Tạng tuần hành trên đường phố trong một cuộc biểu tình hiếm hoi, bất chấp lệnh cấm. Tuy nhiên, các quan chức vẫn kiên quyết xử lý bằng súng đạn, vì chính phủ đã sa thải những người không kiểm soát được COVID.
Tuy nhiên, Omicron vẫn tiếp tục lan rộng. Khi đại hội đến gần, các nhà chức trách bắt đầu che giấu các trường hợp và dùng đến các biện pháp chặn và cách ly bí mật.
Các nhà chức trách đã phong tỏa Trịnh Châu, thủ phủ của tỉnh với hơn 10 triệu dân, mà không có thông báo công khai, mặc dù họ chỉ báo cáo một số trường hợp. Họ đưa một số cư dân Bắc Kinh đến các trung tâm cách ly ở xa và yêu cầu họ không đăng trực tuyến về điều đó, một người kể với AP. Một số quan chức làng cố tình báo cáo thiếu về số ca mắc COVID-19 để tạo cảm giác rằng virus đã được kiểm soát.
Chính quyền địa phương đã rót hàng chục tỷ đô la vào các cơ sở kiểm tra và kiểm dịch hàng loạt. Từ Vũ Hán đến các ngôi làng ở tỉnh công nghiệp Hà Bắc, các công chức bị ép chuyển sang làm nhiệm vụ xét nghiệm hoặc cách ly vì chính quyền địa phương hết tiền thuê nhân công.
Tại Đại hội vào giữa tháng 10, các quan chức hàng đầu khác với Tập đã bị loại ra ngoài. Thay vào đó, sáu người trung thành đi theo Tập trên sân khấu trong một đội ngũ lãnh đạo mới, báo hiệu sự thống trị hoàn toàn của ông đối với đảng.
Cùng tắc biến
Khi đại hội kết thúc, một số tiếng nói trong lĩnh vực y tế cộng đồng cuối cùng đã được đưa ra.
Trong một tài liệu nội bộ được xuất bản vào ngày 28/10 do AP thu được, Wu Zunyou, nhà dịch tễ học trưởng tại CDC của Trung Quốc, đã chỉ trích chính quyền thành phố Bắc Kinh kiểm soát COVID quá mức, nói rằng điều đó “không có cơ sở khoa học”. Ông gọi đó là “sự bóp méo” chính sách zero-COVID của chính quyền trung ương, chính sách này có nguy cơ “làm tăng tâm lý của công chúng và gây ra sự bất mãn trong xã hội”.
Đồng thời, ông gọi các chính sách về virus của chính quyền trung ương là “hoàn toàn đúng đắn”. Một cựu quan chức CDC cho biết Wu cảm thấy bất lực vì ông được lệnh phải ủng hộ công khai zero-COVID, trong khi ông đôi khi không đồng ý với sự thái quá của nó trong hoàn cảnh chuyện trò riêng tư.
Ông Wu đã không trả lời email yêu cầu bình luận của AP. Một người quen biết với ông Wu xác nhận ông đã viết báo cáo nội bộ.
Một người khác đã lên tiếng là Chung Nam Sơn, một bác sĩ nổi tiếng vì đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về đợt bùng phát COVID-19 ban đầu ở Vũ Hán. Một người quen biết với ông Chung cho biết, ông đã hai lần viết thư cho ông Tập, nói rằng zero-COVID không thích hợp kéo dài và thúc giục mở cửa dần dần. Một cố vấn chính phủ kể cho AP rằng những người kinh doanh trong lĩnh vực tài chính, thương mại và sản xuất lo ngại về nền kinh tế đang tăng trưởng cũng đang vận động hành lang cho các cơ quan chức năng.
Cùng với việc vận động hành lang, áp lực mở cửa trở lại đến từ các đợt bùng phát trên khắp đất nước. Một thông báo nội bộ ngày 5/11 do cơ quan y tế Bắc Kinh ban hành và AP có được, đã gọi tình hình virus là “nghiêm trọng”.
Vào đầu tháng 11, bà Tôn, “Sa hoàng COVID” hàng đầu của Trung Quốc, đã triệu tập các chuyên gia từ các lĩnh vực bao gồm y tế, du lịch và kinh tế để thảo luận về việc điều chỉnh các chính sách virus của Bắc Kinh, theo 3 người có kiến thức trực tiếp về các cuộc họp cho AP biết. Ông Chung, bác sĩ nổi tiếng, đã trình bày số liệu từ Hồng Kông cho thấy tỷ lệ tử vong thấp của Omicron sau đợt bùng phát cuối cùng của thành phố, hai người đã kể.
Vào ngày 10/11, ông Tập ra lệnh điều chỉnh.
“Tuân thủ các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát khoa học và chính xác,” theo một tài khoản truyền thông nhà nước, ông Tập nói, ám chỉ rằng ông muốn các quan chức cắt giảm các biện pháp cực đoan.
Ngày hôm sau, Bắc Kinh công bố 20 biện pháp mới điều chỉnh các hạn chế, chẳng hạn như phân loại lại các khu vực rủi ro và giảm thời gian cách ly. Nhưng đồng thời, ông Tập cũng nói rõ, Trung Quốc kiên định với con đường zero-COVID.
“Các biện pháp phòng chống dịch bệnh cần thiết không thể được nới lỏng,” ông Tập nói.
Biến tắc thông
Chính phủ muốn trật tự. Trái lại, các biện pháp gây ra sự hỗn loạn.
Với những tín hiệu mâu thuẫn từ trên xuống, chính quyền địa phương không chắc nên phong tỏa hay mở cửa. Chính sách thay đổi theo ngày.
Tại Thạch Gia Trang, thủ phủ của tỉnh Hà Bắc, các quan chức đã hủy bỏ thử nghiệm hàng loạt và mở cửa thành phố. Nhưng vài ngày sau, họ lại khôi phục các biện pháp khắc nghiệt. Theo một người quen thuộc với vấn đề này kể với AP, ông Tập đã gọi điện cho các quan chức thành phố, chỉ thị cho họ có các biện pháp không quá nghiêm khắc cũng không quá mềm mỏng.
Các căn hộ riêng lẻ bị khóa đột ngột kéo dài hàng giờ hoặc hàng ngày. Số lượng lớn các xét nghiệm và ca bệnh đã khiến các nhân viên y tế choáng ngợp. Du lịch, mua sắm và ăn uống dừng lại, đường phố vắng tanh và những người giàu có mua vé máy bay một chiều ra khỏi Trung Quốc.
Vào cuối tháng 11, sự thất vọng của công chúng sôi sục. Một vụ cháy căn hộ chết người ở khu vực Tân Cương phía tây Trung Quốc đã kích phát làn sóng các cuộc biểu tình trên toàn quốc về việc khóa cửa và các biện pháp kiểm soát virus khác. Trong đợt biểu tình mà được gọi là “Phong trào Giấy trắng” ấy, một số kêu gọi ông Tập từ chức, thách thức trực tiếp nhất đối với quyền lực của Đảng Cộng sản Trung Quốc kể từ các cuộc biểu tình ủng hộ dân chủ năm 1989.
Cảnh sát chống bạo động đã đến và các cuộc biểu tình nhanh chóng bị dập tắt. Nhưng đằng sau hậu trường, tâm trạng đang thay đổi.
Các tài liệu tham khảo về “zero-COVID” đã biến mất khỏi các tuyên bố của chính phủ. Hãng thông tấn nhà nước Tân Hoa Xã cho biết đại dịch đang gây ra “sự mệt mỏi, lo lắng và căng thẳng” và chi phí kiểm soát nó đang tăng lên từng ngày.
Vài ngày sau các cuộc biểu tình, bà Tôn Xuân Lan đã tổ chức các cuộc họp, nói với các chuyên gia y tế rằng nhà nước có kế hoạch “bước đi nhanh chóng” thoát khỏi zero-COVID. Theo một quan chức đã nghỉ hưu, một số người đã bị ấn tượng bởi giọng điệu đã thay đổi nhanh như thế nào, với một người nói rằng ban lãnh đạo đã trở nên “thậm chí cấp tiến hơn” cả so với các chuyên gia.
Vào ngày 1/12, ông Tập nói với Chủ tịch Hội đồng Châu Âu Charles Michel đang đến thăm rằng các cuộc biểu tình được thúc đẩy bởi thanh niên thất vọng với lệnh phong tỏa.
“Chúng tôi lắng nghe người dân của mình,” theo một người được thông báo về nhận xét của ông Tập đã kể rằng ông Tập nói với ông Michel như vậy.
Một số người kể với AP rằng quyết định cuối cùng được đưa ra đột ngột và với rất ít ý kiến trực tiếp từ các chuyên gia y tế cộng đồng.
“Không ai trong chúng tôi mong đợi sự thay đổi 180 độ,” một cố vấn chính phủ kể lại.
Nhiều người trong Chính phủ Trung Quốc tin rằng các cuộc biểu tình đã đẩy nhanh quyết định của ông Tập Cận Bình về việc loại bỏ hoàn toàn các biện pháp kiểm soát virus, theo 3 nhân viên nhà nước kể với AP.
“Đó là ngòi nổ,” một người giấu danh tính đã kể.
Vào ngày 6/12, ông Tập đã chỉ thị cho các quan chức thay đổi các biện pháp kiểm soát COVID-19, theo Tân Hoa Xã đưa tin.
Ngày hôm sau, các cơ quan y tế Trung Quốc đã công bố 10 biện pháp càn quét giúp loại bỏ hiệu quả các biện pháp kiểm soát, hủy bỏ các yêu cầu xét nghiệm virus, kiểm dịch tập trung bắt buộc và mã QR sức khỏe theo dõi vị trí. Quyết định mở cửa trở lại quá đột ngột khiến cả nước bất ngờ.
“Nếu thông báo trước 3 ngày thì còn đỡ,” một cựu quan chức CDC Trung Quốc cho biết. “Chứ cách làm này thật không thể tin được.”
Chẳng mấy chốc, các phòng cấp cứu tràn ngập bệnh nhân. Bệnh nhân nằm la liệt trên sàn. Thuốc chống virus COVID-19 được bán với giá hàng ngàn đô la một hộp trên thị trường chợ đen.
Chỉ trong 6 tuần, khoảng 80% đất nước đã bị nhiễm bệnh, tức là hơn 1 tỷ người, theo CDC Trung Quốc sau đó ước tính. Nhưng ngay cả khi những cái chết gia tăng, chính quyền đã ra lệnh cho các phương tiện truyền thông nhà nước làm chệch hướng những lời chỉ trích về việc Trung Quốc đột ngột mở cửa trở lại, theo một chỉ thị bị rò rỉ do một cựu nhà báo truyền thông nhà nước thu được và tung lên mạng.
“Hãy thực hiện một cú hích tuyên truyền lớn,” theo như lệnh viết. “Phản bác những tuyên bố sai trái do Hoa Kỳ và phương Tây đưa ra rằng chúng ta ‘buộc phải mở cửa’ và chúng ta ‘không được chuẩn bị’.”
Xem thêm
Từ khóa Dòng sự kiện viêm phổi Vũ Hán COVID-19 Dịch bệnh ở Trung Quốc Zero COVID
