Đàm phán thuế quan Mỹ-Trung không thể giải tỏa áp lực, doanh nghiệp TQ không thể trụ nổi

Do Tổng thống Mỹ Trump áp thuế lên hàng Trung Quốc, nhiều đơn hàng từ Mỹ đã bị hủy hoặc tạm hoãn. Để sống sót, các doanh nghiệp Trung Quốc buộc phải chấp nhận xuất hàng lỗ vốn.

“Nếu không nhận đơn thì coi như chết ngay, thà chết chậm còn hơn.” Ông Nhậm Kiệt Cơ (Jacky Ren), một nhà sản xuất thiết bị nhà bếp Trung Quốc, chia sẻ với Reuters. Để giữ chân khách hàng Mỹ, hiện tại nhiều nhà xuất khẩu chỉ còn cách bán lỗ, gần như không có khả năng thương lượng giá cả.

Theo Reuters, công ty Gstar Electronics Appliance do ông Nhậm điều hành vẫn lấy Trung Quốc làm cơ sở sản xuất chính. Kể từ khi chính quyền Trump lần đầu áp thuế, công ty luôn chịu áp lực lớn.

Dù gần đây quan chức Mỹ – Trung đạt được một số đồng thuận ban đầu, dự định nới lỏng hạn chế xuất khẩu và giảm thuế đối với ngành đất hiếm, nhưng với các doanh nghiệp nhỏ chưa chuyển cơ sở sản xuất ra nước ngoài, sự hỗ trợ này không đáng kể, trái lại còn bị cạnh tranh gay gắt hơn.

Ngày 10/6, Mỹ và Trung Quốc đạt nhất trí về nguyên tắc đối với một khuôn khổ nhằm giảm căng thẳng thương mại bằng cách thực thi thỏa thuận mà hai bên đạt được ở Geneva vào tháng trước. Sự đồng thuận này là kết quả của vòng đàm phán diễn ra trong hai ngày ở London, Anh.

• Đàm phán Mỹ – Trung tại London: Hạ nhiệt tạm thời, cuộc đấu trí chỉ mới bắt đầu

Theo Bộ trưởng Bộ Thương mại Mỹ Howard Lutnick, việc Trung Quốc hạn chế xuất khẩu đất hiếm sang Mỹ là một “nội dung chính” của thỏa thuận khung vừa đạt được và Mỹ kỳ vọng vấn đề đó “sẽ được giải quyết thông qua về thực thi khuôn khổ này”.

Bộ trưởng Thương mại Mỹ cũng phát tín hiệu rằng các biện pháp hạn chế của Mỹ đối với việc bán công nghệ cao cho Trung Quốc trong những tuần gần đây cũng sẽ được rút lại nếu Bắc Kinh phê chuẩn việc xuất khẩu đất hiếm.

“Đã có một số biện pháp được phía Mỹ triển khai khi không nhận được đất hiếm. Có thể kỳ vọng rằng các biện pháp đó sẽ được gỡ bỏ, theo như Tổng thống Trump nói, một cách có đi có lại”, ông Lutnick phát biểu.

Giáo sư Tài chính Trần Chí Vũ tại Đại học Hồng Kông nhận định, nếu tình trạng xuất hàng lỗ kéo dài 3 – 4 tháng, nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ khó có thể trụ nổi. “Đây cũng là một con bài mặc cả của Mỹ.”

Dù cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung đang tạm ngừng, nhưng mức thuế trung bình mà Mỹ áp lên hàng hóa Trung Quốc vẫn cao hơn năm ngoái 30 điểm phần trăm.

Áp lực đối với các doanh nghiệp công nghiệp Trung Quốc ngày càng rõ rệt. Trong tháng Tư năm nay, số doanh nghiệp thua lỗ đạt 164.000 cơ sở, tăng 3,6% so với cùng kỳ, chiếm khoảng 1/3 tổng số; tỷ lệ sử dụng công suất cũng giảm từ 76,2% cuối năm ngoái xuống còn 74,1%, gần mức thấp lịch sử.

Dù xuất khẩu tháng Năm tăng 4,8% so với cùng kỳ, cho thấy tổng thể vẫn có sức chống chịu, nhưng xuất khẩu sang Mỹ vẫn giảm hơn 30%, cạnh tranh về giá khốc liệt, khiến giá bán chung bị kéo xuống.

Chuyên gia kinh tế Thiểm Huy của Goldman Sachs ước tính có khoảng 16 triệu việc làm (hơn 2% lực lượng lao động Trung Quốc) liên quan đến sản phẩm xuất khẩu sang Mỹ.

Trước vòng đàm phán Mỹ – Trung tại Geneva, các ngành thâm dụng lao động như đồ nội thất, đồ chơi đã xuất hiện dấu hiệu phá sản. Dù việc tạm giảm thuế giúp tránh sa thải hàng loạt, nhưng chuyên gia cảnh báo hàng triệu việc làm vẫn đang bên bờ vực nguy hiểm.

Ngày 29/4, tại họp báo Nhà Trắng đã nói về cuộc chiến thuế Mỹ-Trung, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết theo thời gian, chúng ta sẽ thấy các mức thuế này không bền vững đối với Trung Quốc.

Những ngày gần đây ông thấy một vài con số rất lớn, nếu tiếp tục như vậy, Trung Quốc có thể sẽ nhanh chóng mất 10 triệu việc làm. Ngay cả khi thuế giảm, họ cũng có thể mất 5 triệu việc làm.

Bà Candice Li, giám đốc tiếp thị của một công ty thiết bị y tế tại miền Nam Trung Quốc, tiết lộ do khách hàng Mỹ yêu cầu hoãn thanh toán, dòng tiền của công ty bị tắc nghẽn, đã 2 tháng không trả được lương.

Bà nói: “Bề ngoài có vẻ yên bình, nhưng thực tế kinh doanh cực kỳ khó khăn.” Hiện đã có 1/4 nhân viên nghỉ việc. “Đến lương còn không trả nổi, thì lấy gì vận hành?”

Bà Alicia García-Herrero, chuyên gia kinh tế trưởng khu vực châu Á – Thái Bình Dương của Ngân hàng Société Générale (Pháp), cho rằng thuế quan hiện tại của Mỹ đã tạo áp lực rất lớn. Đây là điểm yếu của Bắc Kinh, nhưng cũng không phải con bài tốt của Washington, vì Mỹ cũng đang phải đối mặt với lạm phát cao và tắc nghẽn chuỗi cung ứng.

Tuy nhiên, theo báo cáo lạm phát tháng Năm của Cục Thống kê Lao động Mỹ công bố hôm thứ Tư (11/6), chỉ số giá tiêu dùng (CPI) chỉ tăng 0,1% so với tháng trước, thấp hơn dự báo 0,2% của chỉ số bình quân công nghiệp Dow Jones; so với cùng kỳ tăng 2,4%, đúng như kỳ vọng.

Dù vậy, không phải doanh nghiệp Trung Quốc nào cũng gặp khó khăn. Trung Quốc vẫn cung cấp khoảng 1/3 hàng hóa toàn cầu, Mỹ và các quốc gia khác khó có thể tách rời hoàn toàn trong ngắn hạn. Tuy nhiên, các ngành không thiết yếu như trang trí Giáng Sinh, thiết bị gia dụng và điện tử trung cấp trở xuống đang chịu tác động rõ rệt.

Ông Đinh Sảng, chuyên gia kinh tế trưởng khu vực Đại Trung Hoa của Ngân hàng Standard Chartered, cho rằng các doanh nghiệp Trung Quốc hiện vẫn trụ được phần nào là nhờ các nhà nhập khẩu Mỹ tích trữ hàng trước khi thuế tăng, cùng với chính sách tài khóa mở rộng và cắt giảm lãi suất của chính quyền Bắc Kinh. Nhưng khi các yếu tố hỗ trợ này giảm dần, áp lực sắp tới sẽ càng lớn.

Giáo sư Sử Hạc Lăng (He-Ling Shi) thuộc Đại học Monash (Úc) nhận định thẳng thắn: “Trung Quốc vẫn còn phụ thuộc rất lớn vào ngành sản xuất giá rẻ hướng xuất khẩu để chống đỡ nền kinh tế. Về lâu dài đây vẫn là một vấn đề lớn.”

Xem thêm

Đàm phán Mỹ - Trung tại London: Hạ nhiệt tạm thời, cuộc đấu trí chỉ mới bắt đầu

Sau khi cuộc đàm phán thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc tại London kết thúc vào ngày 10/6, đại diện hai bên tuyên bố đã đạt được "đồng thuận nguyên tắc"