Ung thư thực quản khó phát hiện giai đoạn đầu, chuyên gia hướng dẫn cách giảm nguy cơ
- Lâm Nhất Sơn, Jo Jo
- •
Ung thư thực quản còn được gọi là “ung thư do thói quen ăn uống”, vì nhiều thói quen hàng ngày như uống rượu quá mức, uống đồ nóng hoặc ăn thực phẩm kích thích có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Ông Quách Thế Phương, Trưởng khoa Y học tích hợp Đông – Tây y tại Trung tâm Y khoa Đài Loan, đã giải thích về các yếu tố nguy cơ của ung thư thực quản và chia sẻ các phương pháp ăn uống giúp phòng ngừa bệnh hiệu quả.
Ông Quách Thế Phương cho biết phần lớn các trường hợp ung thư thực quản là do tế bào niêm mạc thực quản bị tổn thương, dẫn đến hình thành ung thư. Do niêm mạc thực quản không có “thụ thể cảm giác”, nên ở giai đoạn đầu, bệnh nhân ung thư thực quản thường không cảm nhận được bất kỳ bất thường nào. Khi xuất hiện triệu chứng, phần lớn đã bước vào giai đoạn trung hoặc cuối, khiến tiên lượng kém.
Các yếu tố nguy cơ gây ung thư thực quản
Ông Quách Thế Phương cho rằng, các yếu tố sau có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư thực quản:
1. Rượu
Ông giải thích, nguyên nhân rượu gây tổn thương thực quản có thể do khả năng bảo vệ niêm mạc của người uống rượu không đủ, hoặc do lượng rượu tiêu thụ quá nhiều, hoặc do uống rượu có nồng độ cồn cao.
Nghiên cứu cho thấy, so với những người không uống rượu hoặc chỉ thỉnh thoảng uống, những người uống rượu nhiều có nguy cơ mắc ung thư biểu mô tế bào vảy ở thực quản cao gấp khoảng 5 lần.
Rượu (ethanol) được chuyển hóa trong gan thành acetaldehyde, sau đó acetaldehyde được enzym aldehyde dehydrogenase chuyển hóa thành axit axetic, cuối cùng chuyển hóa thành khí carbon dioxide và nước để thải ra ngoài cơ thể. Tuy nhiên, một số người thiếu enzym aldehyde dehydrogenase, khiến acetaldehyde không thể được chuyển hóa hiệu quả, dẫn đến nồng độ chất này tăng cao trong cơ thể.
Acetaldehyde là một chất độc hại, có thể gây tổn thương gan, dẫn đến các triệu chứng như hồi hộp, nôn mửa và đặc biệt kích thích mạnh đến lớp biểu mô vảy của niêm mạc, từ đó làm tăng nguy cơ phát triển ung thư.
Hầu hết các quốc gia khuyến nghị lượng cồn tiêu thụ hàng ngày không vượt quá 20 gram. Lấy ví dụ với một chai bia 357 ml có nồng độ cồn 5%, lượng cồn chứa trong đó khoảng 17 gram, vì vậy uống hai chai bia đã vượt mức khuyến nghị. Nếu uống các loại rượu mạnh khác, chẳng hạn như 100 ml rượu cao lương, lượng cồn có thể lên tới 50-60 gram, vượt xa mức tiêu thụ an toàn và thậm chí có thể đạt đến mức gây nghiện.
2. Đồ uống nóng
Nghiên cứu cho thấy, uống các loại đồ uống có nhiệt độ cao có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc ung thư thực quản.
Ông Quách Thế Phương giải thích, nước nóng trên 60°C có thể gây biến tính protein và làm tổn thương niêm mạc thực quản. Nước nóng trên 65°C khi uống có thể gây cảm giác bỏng rát. Ông khuyến nghị rằng nhiệt độ đồ uống không nên vượt quá 40-50°C.
3. Thực phẩm kích thích
Các loại thực phẩm có vị chua, ngọt và cay có thể kích thích dạ dày tiết axit. Nếu axit dạ dày trào ngược lên thực quản, sẽ gây tổn thương niêm mạc thực quản. Thực phẩm cay còn trực tiếp kích thích niêm mạc thực quản, gây khó chịu. Một số nghiên cứu cho thấy việc ăn thực phẩm có độ cay cao có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư thực quản.
Ông cho biết, các tế bào biểu mô vảy ở niêm mạc thực quản nếu bị axit dạ dày làm tổn thương trong thời gian dài có thể dẫn đến tình trạng Barrett thực quản (Barrett’s esophagus). Barrett thực quản có khả năng tiến triển thành ung thư thực quản với tỷ lệ khoảng 0,5%.
Ông chia sẻ về trải nghiệm từng mắc chứng “Barrett thực quản”. Trước đây, khi làm việc tại bệnh viện, do công việc bận rộn, ông thường nghỉ ngơi bằng cách nằm gục trên bàn. Tuy nhiên, tư thế cúi quá thấp này khiến thực quản và dạ dày bị chèn ép, dẫn đến hiện tượng trào ngược axit dạ dày. Sau đó, ông đã điều chỉnh thói quen sinh hoạt, bao gồm thay đổi tư thế ngủ, chế độ ăn uống và giờ giấc sinh hoạt, và đã thành công chữa khỏi bệnh.
Chất gây ung thư
Ông Quách Thế Phương cho biết, một số chất tiềm ẩn nguy cơ gây ung thư có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư thực quản, bao gồm:
– Chất gây ung thư nhóm 1: Là những chất đã được xác định chắc chắn có khả năng gây ung thư như thịt chế biến sẵn, hút thuốc lá và ô nhiễm không khí.
– Chất gây ung thư nhóm 2A: Là những chất có khả năng gây ung thư ở mức cao, bao gồm thực phẩm dễ tạo ra nitrosamine và thuốc trừ sâu DDT đã bị cấm sử dụng.
Triệu chứng và chẩn đoán ung thư thực quản
Ông Quách cho biết, các triệu chứng chính của ung thư thực quản bao gồm khó nuốt và sụt cân. Khi bệnh tiến triển, bệnh nhân sẽ gặp khó khăn từ việc nuốt thực phẩm rắn đến cả thực phẩm dạng lỏng. Sau khi gặp khó khăn trong ăn uống, cân nặng của bệnh nhân sẽ dần dần giảm.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng một số bệnh khác cũng có thể gây khó nuốt, chẳng hạn như:
– Xơ cứng bì và viêm đa cơ: Đây là các bệnh tự miễn, ảnh hưởng đến cơ vân ở đoạn trên của thực quản, dẫn đến khó nuốt.
– Viêm thực quản: Ví dụ, bệnh nhân Barrett thực quản có thể gặp triệu chứng chán ăn và khó nuốt.
Vấn đề liên quan đến não bộ
Đột quỵ ở vùng thân não hay còn gọi là tai biến mạch máu não có thể ảnh hưởng đến trung khu điều khiển việc nuốt, gây ra tình trạng khó nuốt và dễ bị sặc.
Ông Quách giải thích rằng, do thực quản không có lớp màng thanh dịch bảo vệ, các tế bào ung thư dễ dàng lan rộng đến các cơ quan lân cận như khí quản, mạch máu và hạch bạch huyết. Vì vậy, ông khuyến nghị nên kiểm tra sớm. Ung thư thực quản giai đoạn đầu có thể được điều trị bằng phương pháp bóc tách dưới niêm mạc, trong khi ung thư giai đoạn trung và cuối cần điều trị bằng hóa trị và phẫu thuật tái tạo.
Phương pháp kiểm tra và chẩn đoán
Nội soi dạ dày là phương pháp hiệu quả nhất để chẩn đoán ung thư thực quản. Thông qua nội soi, bác sĩ có thể quan sát trực tiếp niêm mạc thực quản. Nếu phát hiện bất thường, có thể thực hiện sinh thiết hoặc siêu âm để xác định liệu bệnh nhân có mắc ung thư thực quản hay không.
Nếu được chẩn đoán mắc ung thư thực quản, bác sĩ sẽ tiến hành thêm các xét nghiệm như chụp X-quang ngực hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT) để kiểm tra xem tế bào ung thư đã lan đến các hạch bạch huyết hoặc cơ quan khác hay chưa, qua đó xác định giai đoạn của ung thư.
Phòng ngừa ung thư thực quản
Ông Quách cho biết, có thể cải thiện niêm mạc thực quản và giảm nguy cơ mắc ung thư thông qua chế độ ăn uống.
Ông khuyến nghị mọi người nên sử dụng các thực phẩm như mướp, bắp cải, rong biển và kombu. Nghiên cứu cho thấy, polysaccharide trong rong biển có thể bảo vệ niêm mạc thực quản, dạ dày và ruột khỏi tác động của nhiều độc tố, có tác dụng chống u, ảnh hưởng đến quá trình chết tế bào (apoptosis), tăng sinh và có hoạt tính chống di căn.
Ông cũng khuyến khích sử dụng dầu trà đắng. Dầu trà đắng có thể bảo vệ niêm mạc và làm chậm quá trình tổn thương niêm mạc.
Nghiên cứu cho thấy, chiết xuất từ hoa trà vàng có tác dụng chống tăng sinh đối với tế bào ung thư biểu mô vảy thực quản bằng cách kích thích apoptosis và cản trở chu kỳ tế bào, có tiềm năng trong việc phòng ngừa ung thư biểu mô vảy thực quản.
Về phương diện Đông y, hoàng kỳ và mạch môn cũng là những loại thuốc bảo vệ niêm mạc rất tốt.
Ngoài ra ông cũng chia sẻ hai công thức ăn uống có thể giúp phòng ngừa ung thư thực quản:
1. Trà mộc nhĩ trắng
Nguyên liệu: 15g mộc nhĩ trắng (Ngân nhĩ), 9g gừng tươi.
Cách làm: Ngâm mộc nhĩ trắng cho nở, sau đó thêm gừng tươi và nấu chín. Dùng máy xay sinh tố xay nhuyễn và đổ vào chai để uống. Trà mộc nhĩ chứa nhiều polysaccharide, không nên để lâu mà nên uống ngay khi còn tươi.
2. Cháo Bát bảo
Nguyên liệu: 100g đậu nành hữu cơ, 100g ngô hữu cơ, 50g nấm tuyết, 9 quả táo đỏ, 9 cái nấm hương, 50g hạt sen, 30g kỷ tử, 10g mật ong.
Cách làm: Cắt nhỏ nấm tuyết và nấm hương, ngâm trong nước nóng. Rửa sạch đậu nành, ngô, táo đỏ, hạt sen và kỷ tử, sau đó cho tất cả vào nồi cùng với bạch nhĩ và nấm hương, thêm nước lạnh và đun sôi trên lửa nhỏ cho đến khi thành cháo.
Cách dùng: Thêm mật ong vào, chia thành 3 lần ăn, mỗi ngày ăn 1 lần vào buổi sáng. Cháo này có thể tăng cường khả năng miễn dịch của cơ thể, giúp phòng ngừa và chống lại ung thư.
Xem thêm
Từ khóa ung thư thực quản giảm nguy cơ
