Ông Trump thúc đẩy năng lượng hạt nhân tiên tiến để đáp ứng nhu cầu điện

Vào ngày 12/8, Bộ Năng lượng Hoa Kỳ thông báo đã chọn 11 công ty tham gia chương trình thí điểm phát triển lò phản ứng hạt nhân công nghệ cao, với mục tiêu đưa ít nhất 3 lò vào hoạt động trong vòng 1 năm. Đây là một bước đi quan trọng của chính quyền Tổng thống Donald Trump nhằm tăng cường an ninh năng lượng quốc gia và hỗ trợ phát triển các công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) và các công nghệ liên quan.

Tăng trưởng nhu cầu điện năng và lợi ích của lò phản ứng hạt nhân

Với sự phát triển nhanh chóng của AI và các trung tâm dữ liệu, nhu cầu về điện năng đang tăng nhanh chóng. Các nhà phát triển của các lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR) cho biết, những lò này sẽ có chi phí xây dựng thấp hơn nhiều so với các lò phản ứng lớn hiện tại, nhờ vào việc sản xuất hàng loạt các linh kiện tại các nhà máy.

Thứ trưởng Bộ Năng lượng Hoa Kỳ, James Danly, nhấn mạnh trong một tuyên bố rằng chương trình thí điểm lò phản ứng là “lời kêu gọi hành động”. Ông cho biết: “Các công ty này đang nỗ lực để đạt được trạng thái an toàn vào ngày 4 tháng 7, 2026, và Bộ Năng lượng sẽ hoàn toàn ủng hộ những nỗ lực của họ”.

Các công ty được chọn tham gia

11 công ty được lựa chọn tham gia chương trình thí điểm bao gồm: Aalo Atomics, Antares Nuclear, Atomic Alchemy, Deep Fission, Last Energy, Oklo, Natura Resources, Radiant Industries, Terrestrial Energy và Valar Atomics. Bộ Năng lượng cho biết sự đa dạng của các công ty này phản ánh sự sáng tạo và đổi mới trong ngành công nghiệp năng lượng hạt nhân của Hoa Kỳ. Các công ty này sẽ chịu trách nhiệm cho toàn bộ chi phí liên quan đến thiết kế, sản xuất, xây dựng, vận hành và tháo dỡ các lò phản ứng thử nghiệm.

Động thái trong khuôn khổ sắc lệnh hành pháp của Tổng thống Trump

Đây là một phần trong chính sách của Tổng thống Trump, người đã ký một sắc lệnh hành pháp vào tháng 5 để đẩy nhanh quá trình cấp phép cho các lò phản ứng hạt nhân. Sắc lệnh này cũng cải tổ Ủy ban Quản lý Hạt nhân (NRC) và cho phép Bộ Năng lượng cấp phép thử nghiệm các lò phản ứng mà không cần sự phê duyệt của NRC.

Mặc dù Hoa Kỳ đã nói về lò phản ứng hạt nhân tiên tiến dạng mô-đun nhỏ (SMR) trong nhiều năm, nhưng chỉ có Trung Quốc và Nga là những quốc gia thực sự đưa các lò phản ứng này vào hoạt động.

Mục tiêu của chương trình

Tổng thống Trump cam kết khôi phục vị thế dẫn đầu toàn cầu của Hoa Kỳ trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân và đảm bảo một nguồn cung cấp năng lượng ổn định, đa dạng và giá cả phải chăng. Ông hy vọng các lò phản ứng hạt nhân tiên tiến sẽ hỗ trợ việc phát triển AI và các công nghệ tương lai, cũng như đáp ứng nhu cầu điện năng tăng cao trong thời đại số.

AI và Nhu cầu Điện Năng

Sự phát triển nhanh chóng của AI và điện toán đám mây đang thúc đẩy nhu cầu điện năng ở Hoa Kỳ tăng với tốc độ chưa từng có. Austin Gae, một nhà nghiên cứu tại Trung tâm Năng lượng, Khí hậu và Môi trường của Quỹ Di sản, lưu ý rằng các trang trại gió chỉ có thể hoạt động hết công suất khoảng 1/3 thời gian trong năm 2023, giảm xuống còn 26% vào mùa hè. Điều này trái ngược với các nhà máy điện hạt nhân, khí đốt tự nhiên và than đá, có tỷ lệ hoạt động lần lượt là 93%, 60% và 42%, không bị ảnh hưởng bởi điều kiện thời tiết.

Trung tâm AI là Cơ Sở Quốc Phòng Quan Trọng

Vào tháng 5, Tổng thống Trump đã ký bốn sắc lệnh hành pháp liên quan đến năng lượng hạt nhân, lần đầu tiên liệt kê các trung tâm dữ liệu AI là “cơ sở quốc phòng quan trọng”. Những sắc lệnh này yêu cầu Bộ Năng lượng hoàn thành việc xây dựng và vận hành các lò phản ứng hỗ trợ AI hoặc cơ sở hạ tầng quan trọng khác vào tháng 10 năm 2027. Một mục tiêu lớn khác là tăng tổng công suất điện hạt nhân của Hoa Kỳ từ khoảng 100 GW hiện nay lên 400 GW vào năm 2050, bao gồm việc bắt đầu xây dựng 10 lò phản ứng lớn trước năm 2030.

Giảm sự phụ thuộc vào chuỗi cung ứng của Trung Quốc

Chính quyền Trump cũng chú trọng đến việc giảm sự phụ thuộc vào chuỗi cung ứng của Trung Quốc. Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) đã cảnh báo rằng các khoáng sản thiết yếu như lithium, cobalt và rare earth metals đang ngày càng bị chi phối bởi Trung Quốc. Họ nắm giữ hơn 75% thị phần toàn cầu trong các khoáng sản chiến lược này và đã áp dụng các hạn chế xuất khẩu đối với một số nguyên liệu quan trọng.

Sự phát triển của điện gió và điện mặt trời phụ thuộc rất nhiều vào các khoáng sản này, mà Trung Quốc kiểm soát phần lớn. Trong khi đó, năng lượng hạt nhân chỉ phụ thuộc vào uranium, và Hoa Kỳ từng là quốc gia sản xuất uranium lớn nhất thế giới vào thế kỷ 20. Mặc dù hiện tại chủ yếu phải nhập khẩu, nhưng Tổng thống Trump đã ký sắc lệnh ưu tiên phát triển các nguồn uranium trong nước và khôi phục các mỏ khai thác.

An ninh Năng Lượng và Giảm Sử Dụng Đất

Một trong những ưu điểm lớn của năng lượng hạt nhân là khả năng sản xuất điện với diện tích đất sử dụng thấp hơn rất nhiều so với năng lượng gió và mặt trời. Để sản xuất 1 GW điện, một trang trại gió cần diện tích đất gấp khoảng 100 lần so với một nhà máy điện hạt nhân. Bên cạnh đó, nhu cầu đồng để xây dựng và vận hành các tua-bin gió và hệ thống dây điện rất lớn. Các nhà máy điện hạt nhân và khí đốt tự nhiên cần ít đồng hơn, giúp giảm thiểu áp lực lên nguồn cung đồng trong tương lai.

Tình hình Cung Cấp Năng Lượng Đáng Tin Cậy

Báo cáo của IEA dự báo rằng đến năm 2030, nhu cầu đồng cho các hệ thống điện sẽ thiếu hụt khoảng 30%. Điều này càng trở nên nghiêm trọng khi cơ sở hạ tầng AI và các trung tâm dữ liệu yêu cầu một nguồn cung năng lượng ổn định và đáng tin cậy, điều mà năng lượng hạt nhân có thể đáp ứng tốt hơn nhiều so với năng lượng gió và mặt trời.

Tóm lại, chính quyền Trump đang tập trung vào việc phát triển năng lượng hạt nhân tiên tiến như một giải pháp không chỉ để giảm sự phụ thuộc vào chuỗi cung ứng nước ngoài, mà còn để đảm bảo một nguồn cung cấp năng lượng ổn định cho tương lai, đáp ứng nhu cầu điện năng ngày càng tăng trong kỷ nguyên số.

Xem thêm

Cuộc tranh cãi về ‘lò phản ứng hạt nhân 1,7 tỷ năm' ở Gabon, châu Phi

Cách đây hơn 40 năm, các nhà khoa học đã phát hiện một lò phản ứng hạt nhân rất đặc biệt tại Gabon, châu Phi. Đến nay vẫn là chủ đề tranh cãi...