Doanh nhân TQ “biến mất” hàng tuần giữa khủng hoảng kinh tế và chiến dịch đàn áp của ĐCSTQ
- Lý Ngọc
- •
Trong bối cảnh nền kinh tế Trung Quốc tiếp tục suy thoái nghiêm trọng, Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) không ngừng phát đi các tín hiệu hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân. Tuy nhiên, thực tế lại cho thấy một bức tranh hoàn toàn trái ngược: các doanh nhân tư nhân liên tục bị bắt giữ hoặc tự tử trong bí ẩn. Theo tờ The Economist (Anh), các doanh nhân Trung Quốc đang “mất tích” với tốc độ đáng báo động – gần như mỗi tuần có một người bị bắt.
Một trong những trường hợp nổi bật gần đây là Úc Phát Tân, giám đốc điều hành của Công ty Công nghệ Trân Lôi Chiết Giang, chuyên về chất bán dẫn cho mục đích quân sự, đã bị cơ quan chống tham nhũng của ĐCSTQ bắt giữ vào tháng 9/2025. Ông hiện đang bị giam theo hình thức “lưu trí” — một phương pháp giam giữ ngoài vòng pháp luật, không có luật sư và gần như không được giám sát độc lập.
“Lưu trí” – công cụ đàn áp mới của chính quyền
Sau năm 2018, hình thức ‘song quy’ trước đây bị thay thế bằng ‘lưu trí’, cho phép chính quyền giam giữ bất kỳ cá nhân nào – không chỉ cán bộ Đảng mà cả công chức, giáo viên, bác sĩ, giám đốc doanh nghiệp nhà nước, và thậm chí cả công dân thường – với lý do “nghi ngờ tham nhũng”. Tổ chức Safeguard Defenders mô tả “lưu trí” như một hình thức giam lỏng cực kỳ khắc nghiệt, có thể kéo dài tới 6 tháng, tại những địa điểm bí mật, không có tiếp cận pháp lý, và luôn bật đèn 24/7.
Điều này tạo ra một bầu không khí sợ hãi trong giới doanh nghiệp tư nhân, khi chỉ cần một nghi ngờ cũng có thể dẫn đến bắt giữ và tịch thu tài sản.
Hơn 1 triệu vụ truy tố, 39 giám đốc công ty niêm yết bị bắt
Thống kê cho thấy từ đầu năm đến cuối tháng 9/2025, có ít nhất 39 giám đốc của các công ty niêm yết bị bắt – trung bình mỗi tuần một người – vượt xa mức đỉnh của năm ngoái. Điều đáng nói là các công ty không có nghĩa vụ phải thông báo việc giám đốc biến mất với nhà đầu tư nếu không phải doanh nghiệp nhà nước.
Cùng lúc đó, số người bị giam giữ vì lý do chính trị hoặc kinh tế đã tăng gần 50%, lên đến khoảng 38.000 người trong năm 2024, theo số liệu của chính quyền Trung Quốc. Công ty nghiên cứu Gavekal Dragonomics dự đoán rằng số vụ truy tố trong năm nay sẽ vượt mức kỷ lục 1 triệu vụ.
Một trong những nguyên nhân của làn sóng đàn áp này là khủng hoảng nợ công địa phương. Chính quyền Trung Quốc bị cáo buộc đang tiến hành chiến dịch “đánh bắt xa bờ” – lợi dụng danh nghĩa chống tham nhũng để tịch thu tài sản từ các doanh nhân và công ty tư nhân.
Tự tử vì áp lực: Mặt tối của tăng trưởng yếu
Không chỉ bị bắt giữ, nhiều doanh nhân cũng chọn cách kết thúc cuộc đời vì áp lực ngày càng lớn. Chỉ trong vòng từ tháng 4 đến tháng 7/2025, ít nhất 5 lãnh đạo cấp cao của doanh nghiệp đã nhảy lầu tự tử.
Song song đó, hệ thống “danh sách đen thiếu uy tín” cũng khiến đời sống của các doanh nhân trở nên ngột ngạt. Những người bị đưa vào danh sách này bị cấm đi lại bằng máy bay, tàu cao tốc, hoặc lưu trú tại khách sạn cao cấp. Tính đến cuối tháng 9/2025, đã có khoảng 200.000 người bị liệt vào danh sách đen, gấp hơn 10 lần so với năm 2019, trước đại dịch.
Lời hứa hỗ trợ doanh nghiệp chỉ mang tính hình thức?
Tháng 2/2025, Chủ tịch Tập Cận Bình đã gặp gỡ doanh nhân và ban hành “Luật Thúc đẩy Kinh tế Tư nhân” nhằm xoa dịu tâm lý e ngại trong xã hội. Tuy nhiên, thực tế cho thấy niềm tin của giới kinh doanh vẫn chưa được khôi phục.
Gần đây, tỷ phú bất động sản nổi tiếng Vương Kiện Lâm, từng là người giàu nhất Trung Quốc, bất ngờ bị đưa vào danh sách đen do tranh chấp hợp đồng. Dù lệnh này được rút lại chỉ sau một ngày, sự kiện vẫn gây rúng động và cho thấy nguy cơ pháp lý không lường trước với bất kỳ doanh nhân nào, bất kể vị thế xã hội.
Chuyên gia: Vấn đề nằm ở bản chất chế độ
Chuyên gia Trung Quốc Vương Hách nhận định trên Epoch Times rằng tình trạng khốn khổ của doanh nghiệp tư nhân là hệ quả tất yếu của một chế độ độc đoán, nơi pháp quyền không tồn tại và lời hứa hỗ trợ chỉ là cái cớ để đàn áp thêm.
Ông khẳng định: “ĐCSTQ về bản chất là một chế độ cưỡng ép. Họ không thực sự bảo vệ doanh nghiệp tư nhân, mà chỉ sử dụng các chính sách hỗ trợ như một công cụ kiểm soát và trấn áp.”
Giữa lúc nền kinh tế Trung Quốc tiếp tục rơi vào trì trệ, các doanh nhân – vốn được coi là động lực phát triển của quốc gia – lại đang phải đối mặt với sự đàn áp tàn khốc. Những vụ bắt giữ, tự tử, và tịch thu tài sản đang khiến giới kinh doanh rơi vào khủng hoảng lòng tin nghiêm trọng.
Dù ĐCSTQ có thể tiếp tục đưa ra các khẩu hiệu hỗ trợ kinh tế tư nhân, nhưng chừng nào luật pháp chưa được độc lập và quyền con người chưa được đảm bảo, doanh nhân Trung Quốc vẫn chỉ là những con tốt trong ván cờ chính trị khắc nghiệt của chế độ.
Xem thêm
Từ khóa phá sản mất tích Doanh nhân Trung Quốc Trung Quốc
