Người hùng cày ruộng: Câu chuyện của Cincinnatus

Trong lịch sử phương Tây, Tổng thống George Washington thường được ví là Cincinnatus của Hoa Kỳ. Sau khi dẫn dắt Hoa Kỳ giành độc lập, ông đã lựa chọn từ chức Tổng tư lệnh, giải tán quân đội và trở về với nông trang của mình. Tuy nhiên, ông lại được triệu tập lại để xây dựng quốc gia non trẻ, và trở thành Tổng thống Hoa Kỳ. Sau khi phục vụ hai nhiệm kỳ với tư cách là Tổng thống đầu tiên, ông từ chối tiếp tục làm Tổng thống dù nhiều người ủng hộ ông ở lại, lập ra tiền lệ giới hạn nhiệm kỳ Tổng thống, củng cố nền cộng hòa. Vậy Cincinnatus là ai?

Lucius Quinctius Cincinnatus (khoảng 519–430 TCN) là một nhân vật lịch sử La Mã, xuất thân từ tầng lớp quý tộc. Ông từng giữ chức quan chấp chính vào năm 460 TCN, thể hiện tài năng lãnh đạo và lòng trung thành với Cộng hòa La Mã.

Sau khi rời chức vụ, Cincinnatus chọn cuộc sống giản dị, làm nông dân trên một mảnh đất nhỏ bên bờ sông Tiber.

Dù sống trong hoàn cảnh nghèo khó, Cincinnatus vẫn được kính trọng vì sự chính trực và uy tín. Ông không tham gia vào các cuộc tranh giành quyền lực ở Rome, mà tập trung vào lao động và duy trì phẩm giá của một công dân La Mã.

Vào khoảng năm 458 TCN, Rome đối mặt với mối đe dọa từ Aequi, một kẻ thù hung hãn ở phía đông. Rome triển khai hai đạo quân, nhưng một đạo quân bị bao vây tiêu diệt toàn bộ. Trong khi quân Aequi tiến đến Rome, đạo quân còn lại không kịp quay về.

Trong lúc khủng hoảng, Thượng viện La Mã nhớ đến Cincinnatus, tin rằng một người như Cincinnatus có thể đặt lợi ích quốc gia lên trên lợi ích cá nhân. Thượng viện La Mã nhất trí bổ nhiệm ông làm “nhà độc tài”. “Độc tài” ở đây có nghĩa là Thượng viện trao toàn quyền điều hành đất nước cho Cincinnatus, không sử dụng cơ chế cộng hòa nữa.

Theo sử gia Livy trong “Ab urbe condita”, khi các sứ giả tìm đến, Cincinnatus đang cày ruộng bên bờ sông Tiber. Ông hỏi các sứ giả: “Mọi việc ổn chứ?” Họ đáp rằng hy vọng “mọi thứ sẽ tốt đẹp cho cả ông và đất nước”, đồng thời yêu cầu ông mặc áo toga nghị sĩ để nghe sắc lệnh của Thượng viện. Cincinnatus lập tức bỏ cày, gọi vợ mình mang áo toga từ ngôi nhà tranh ra. Sau khi trang phục chỉnh tề, ông được các sứ giả tôn xưng là “nhà độc tài”. Ông vượt sông Tiber trên một chiếc thuyền của Thượng viện, được chào đón bởi các Thượng nghị sĩ.

Cincinnatus đã dẫn dắt quân đội La Mã đánh bại quân Aequi trong vòng vỏn vẹn 16 ngày.

Sau chiến thắng, Cincinnatus từ chối giữ quyền lực tuyệt đối mà chức vụ “độc tài” mang lại. Ông trở về với cuộc sống nông dân, để lại quyền lực và vinh quang mà không chút lưu luyến.

Hành động này đã khiến Cincinnatus trở thành biểu tượng của sự hy sinh, lòng chính trực, và tinh thần cộng hòa. Nhà hùng biện La Mã nổi tiếng Cicero thường ca ngợi Cincinnatus như hình mẫu của một nhà lãnh đạo lý tưởng, chính trực, tận tụy, có thể đặt lợi ích quốc gia lên trên lợi ích cá nhân. Đó là sự hiện thực hóa lý tưởng cộng hòa mà Cicero muốn bảo vệ.

Ở phương Đông, hình ảnh Hứa Do cày ruộng bên suối, được vua Nghiêu tìm đến để nhường ngôi, đã trở thành câu chuyện về sự khiêm nhường không màng danh lợi và chí hướng của một vị ẩn sĩ. Trong khi đó, ở phương Tây, câu chuyện về Cincinnatus được triệu tập từ đồng ruộng khi đang cày để cứu Rome, lại khắc họa tinh thần chính trực và lòng tận tụy với quốc gia. Cả hai nhân vật, dù thuộc hai nền văn hóa khác biệt, có hai lựa chọn khác nhau, đều trở thành tấm gương sáng về việc từ bỏ vinh hoa, hướng đến những giá trị cao hơn nữa. Câu chuyện và hình ảnh của Cincinnatus là bài học đạo đức vượt thời gian. Tinh thần hy sinh và chính trực của ông là hình mẫu nhắc nhở rằng địa vị quyền lực là trách nhiệm, nó cần một tâm hồn cao cả và không nên được xem như một mục tiêu vị tư vị lợi.

Quang Minh biên tập

Xem thêm:

• Hoa Kỳ lập quốc: Chính trị cần đức hạnh và sự cao quý
• Nơi George Washington an nghỉ: Càng lớn lao, càng giản dị
• Lời nguyện cầu của George Washington

Mời xem video: