Muốn trẻ thông minh lanh lợi, bạn hãy nói chuyện với con theo cách này

Mỗi bậc phụ huynh đều hy vọng con mình thông minh lanh lợi, vậy thì hãy nhớ rằng cần phải dành nhiều thời gian hơn để nói chuyện với bé, bởi vì những trẻ được giao tiếp nhiều sẽ thông minh hơn về sau (đặc biệt là trẻ trong độ tuổi từ 9 tháng đến 3 tuổi).

Nghiên cứu cho thấy việc trò chuyện với con của các gia đình không giống nhau. Một cuộc nghiên cứu của Mỹ đã phát hiện ra rằng điểm giống nhau của tất cả các gia đình đó là cha mẹ đều luôn cố gắng để tránh việc con trẻ gặp nguy hiểm hoặc những vấn đề phiền phức, nhưng về việc kiên nhẫn trò chuyện, trả lời câu hỏi cũng như trao đổi với trẻ thì có sự khác biệt giữa gia đình trí thức và gia đình lao động phổ thông.

Các nhà nghiên cứu đã tiến hành cuộc khảo sát kéo dài hai năm rưỡi đối với 42 gia đình có trẻ nhỏ và nhận thấy rằng cha mẹ trong các gia đình trí thức có tần suất trò chuyện với con cái cao hơn gấp 2 lần so với các gia đình lao động tay chân và cao hơn các gia đình dựa vào hỗ trợ kinh tế 4 lần. Đây là một trong những nguyên nhân quan trọng của sự khác biệt về thành tích học tập và chỉ số IQ của những trẻ lớn lên trong các gia đình khác nhau.

Bạn đừng cho rằng trò chuyện với con trẻ là điều đơn giản, bạn còn cần phải hiểu rõ một số đặc điểm của trẻ thì mới có thể khiến trẻ nghe lời bạn nói, từ đó đạt được hiệu quả của cuộc trò chuyện.

Những ví dụ dưới đây sẽ thể hiện rất rõ ràng những phản ứng tâm lý khác nhau của trẻ đối với những lời nói khác nhau trong cùng một hoàn cảnh.

1. Khi trẻ không muốn đi ngủ

Tâm lý của trẻ sẽ là: “Bố mẹ ơi, con không buồn ngủ nên không muốn đi ngủ. Con còn muốn xem TV, còn muốn làm những việc thú vị, con vẫn chưa biết thời gian là gì cả mà…”

Bạn hãy nói thế này: “Còn 10 phút nữa là đến giờ đi ngủ rồi, đánh răng hay kể truyện trước đây con nhỉ?”

Hãy đưa ra lời thúc giục thực tế và có tính lựa chọn. Khi bạn nói với con như vậy, trẻ sẽ lựa chọn việc mà trẻ thích làm, sau đó sẽ ngoan ngoãn đi ngủ.

Đừng nói kiểu: “Còn không mau về phòng của con đi, trễ vậy rồi, đừng chơi nữa, mau lên! Bố/mẹ đã nói mấy lần rồi đấy!”

2. Khi trẻ lề mề

Tâm lý của trẻ là: “Bố mẹ ơi, con không ý thức được là mình đang lề mề, đặc biệt là khi con chơi đồ chơi mình thích, con không có khái niệm thời gian đâu ạ”.

Bạn hãy nói thế này: “Chúng ta còn 5 phút nữa là phải đi rồi, bây giờ con thay quần áo, hay là muốn cầm quần áo trên tay? Con muốn đeo cặp gì vậy?”

Hãy đưa ra lời thúc giục thực tế và có tính lựa chọn. Nếu cha mẹ như vậy với con, trẻ sẽ lựa chọn theo những gì cha mẹ nói.

Đừng nói rằng: “Con còn lề mề nữa à? Chúng ta sắp trễ rồi, mau lên, có nghe không!”

>> Hãy áp dụng “phương pháp 6 bước” khi con trẻ không nghe lời

3. Khi trẻ nói “không”

Đó là lúc con trẻ đang thử tính độc lập của mình, muốn chứng minh rằng con đang lớn lên, có lẽ là con không thể nghe lời của cha mẹ trong một số trường hợp.

Hãy nói: “Được thôi, con có thể nói ‘không’, nhưng cha/mẹ phải biết được nguyên nhân thì mới hiểu được con. Con có thể nói ra nguyên nhân được chứ”.

Hãy dẫn dắt một cách tôn trọng, tích cực. Khi đó, con trẻ sẽ dám dũng cảm bày tỏ suy nghĩ thật sự của mình mà không phải sợ sệt.

Đừng nói kiểu: “Trẻ con không hiểu gì cả, sao con lại phiền quá vậy, cha/mẹ là vì tốt cho con”.

4. Khi trẻ bất cẩn làm hỏng đồ

Tâm lý của trẻ là: “Bố mẹ ơi, khi con làm hỏng đồ, con rất căng thẳng, rất lo sợ…”

Hãy nói với con: “Không sao cả, lần này con đã có kinh nghiệm rồi, sau này sẽ không làm hỏng nữa. Mọi người đều có thể làm sai, cha mẹ cũng vậy, vậy hãy thử sửa nó nhé”.

Hãy thể hiện rằng bạn hiểu và thông cảm cho con, dẫn dắt trẻ tư duy, sửa chữa sai lầm.

Đừng nói những lời như: “Con nhìn đi, làm hỏng đồ đắt tiền rồi đấy, lần sau sao bố/mẹ dám mua cái gì cho con nữa đây hả?”

5. Khi trẻ không thèm để ý đến bố mẹ

Lúc này trẻ có suy nghĩ rằng: “Bố mẹ ạ, thật ra con không có tâm sự gì cả, có lúc con muốn ở một mình để suy nghĩ về những bí mật trong lòng con hoặc những việc quan trọng đối với con”.

Bạn hãy nói với con rằng: “Con à, mẹ cảm thấy hôm nay con có tâm sự. Mẹ có thể giúp được con không? Hãy nói với mẹ thì con sẽ cảm thấy nhẹ nhàng hơn. Con có biết là mẹ rất lo cho con không?”

Hãy gợi ý giúp đỡ, gợi mở cho trẻ bằng sự đồng cảm của bạn. Khi bạn nói như vậy, trẻ sẽ hiểu rằng bạn quan tâm đến con, có thể trẻ sẽ nói với bạn tâm sự của mình.

Đừng nói kiểu: “Mẹ nói với con này. Có chuyện gì vậy, sao con lại không thèm để ý đến người khác nữa vậy”.

>> Làm thế nào để trở thành bạn của con trẻ?

6. Khi trẻ không cho bạn chơi đồ chơi

Lúc này có thể trẻ đang nghĩ: “Bố mẹ, con rất thích đồ chơi của con, con không muốn cho người khác chơi, sợ bạn sẽ làm hỏng”.

Hãy nói với con: “Con thử làm thế này xem sao, con chơi trước 5 phút, sau đó cho bạn chơi 10 phút, hoặc cho bạn mượn chơi trước 5 phút, rồi con lại chơi 10 phút hoặc là cho bạn mượn món đồ chơi khác nhé?”

Khi có có thể con sẽ để bạn chơi cùng hoặc cho bạn chơi món đồ chơi khác.

Đừng nói theo kiểu: “Con phải học cách chia sẻ. Mau cho bạn chơi một lát đi”.

7. Khi trẻ khóc để đạt được mục đích

Tâm lý của trẻ là: “Khóc là vũ khí hữu dụng của con. Trước đây con từng thành công bằng cách này, con đã có được thứ mà mình muốn. Vì vậy con khóc để xem phản ứng của cha mẹ. Có lẽ khóc là cách biểu đạt ý kiến của con vì con chưa được học cách nên nói chuyện như thế nào với cha mẹ”.

Hãy nói theo cách này để dẫn dắt khả năng dùng ngôn ngữ để biểu đạt của trẻ: “Nếu con không khóc nữa thì chúng ta sẽ cùng nhau xem thử nên làm thế nào. Con bình tĩnh lại, con muốn nói gì với cha/mẹ nào?”

Đừng nói với trẻ theo kiểu mất bình tĩnh hay bằng giọng ‘dạy dỗ’: “Khóc, khóc, khóc, con chỉ có biết khóc, khóc thì có tác dụng sao hả? Sao cha/mẹ lại có đứa con như con chứ?”

>> Đánh con để lại hậu quả gì? 4 chỗ không được đánh lên người trẻ

Hiểu tâm lý của con trẻ thì mới tìm được cách giao tiếp thích hợp, đa số vấn đề và mâu thuẫn đều bắt nguồn từ việc cha mẹ và con cái không thể trao đổi được hoặc giao tiếp không có tác dụng.

Cha mẹ cứ nói, còn con cái nghe hay không thì tùy, cách này không đạt được kết quả tốt.

Dưới đây là một số quy tắc trò chuyện quan trọng với con cái, các bậc phụ huynh hãy thử giao tiếp với con theo cách này:

Tránh nói lời tiêu cực, hãy nói những lời tích cực

• Những lời nói và giọng điệu tiêu cực như than vãn, giáo huấn và ra lệnh là vũ khí sắc bén làm thương lòng tự tôn của trẻ, khi trẻ không cảm nhận được sự tôn trọng của cha mẹ thì dù những lời dạy của cha mẹ có đúng đắn ra sao, con trẻ cũng sẽ không nghe.
• Trẻ sẽ bắt chước những lời nói tiêu cực của cha mẹ, một khi trở thành thói quen thì sẽ dễ hình thành tính cách tiêu cực không tốt.
• Những lời nói tích cực được xem như cách nhắc nhở dẫn dắt, lựa chọn tích cực.

>> Cha mẹ thường xuyên la mắng con cái sẽ để lại hậu quả gì?

Phương pháp nói chuyện trong vòng 2 phút

• Khi cuộc trò chuyện giữa bạn và con gặp vấn đề, hãy giữ nguyên tắc đơn giản rõ ràng. Kiểm soát thời gian nói chuyện trong vòng khoảng 2 phút, không được quá 5 phút. Chỉ cần biết cách giao tiếp với con thì 2 phút là đủ để trò chuyện có hiệu quả.
• Tránh càm ràm không ngừng. Hãy nói rõ vấn đề để đạt được mục đích, bạn phải cho con thời gian để suy ngẫm.
• Đối với những vấn đề xảy ra nhiều lần khó sửa đổi, bạn hãy nhắc nhở một cách nhẹ nhàng và kịp thời, đồng thời nhất định phải thể hiện sự tin tưởng và kỳ vọng ở con.
• Dùng một hai câu nói để nói với con lý lẽ mà con phải ghi nhớ cả đời.

Phương pháp giải quyết vấn đề

• Các bậc phụ huynh đừng suy nghĩ và giải quyết vấn đề thay cho con.
• Hãy dùng phương pháp lựa chọn để kích thích trẻ động não suy nghĩ, chịu trách nhiệm với hành vi của mình.
• Khi sửa chữa hành vi và thói quen của con, bạn cần phải cho con các lựa chọn cụ thể rõ ràng.
• Nhất định phải kiên trì để trẻ chịu trách nhiệm với những hậu quả do việc vi phạm quy tắc, không được thỏa hiệp.
• Dạy cho con tuân thủ quy tắc, giữ lời hứa, cho con cơ hội học cách tự chủ, quyết định độc lập và chịu trách nhiệm với quyết định của mình.

>> Các bậc cha mẹ nên hành xử ra sao khi con cái cãi lời?

Phương pháp giải tỏa cảm xúc

• Bạn phải hiểu rằng những thay đối cảm xúc ở con trẻ là rất bình thường.
• Để trẻ vui vẻ nói ra những lời muốn nói thì mới có cơ hội giải tỏa cảm xúc của con.
• Kiên nhẫn lắng nghe, hiểu cảm xúc của con, đưa ra những lời dẫn dắt phù hợp, dạy trẻ cách xử lý những vấn đề tương tự.

Thanh Vân

Xem thêm: