ChatGPT5 vạch trần sự thật về chuyện “thỉnh nguyện” và “khiếu nại” ở Trung Quốc

Tề Tâm Thúy
•
Thứ Bảy, 08/11/2025

Dưới đây là trao đổi giữa một người Trung Quốc và ChatGPT5 về hệ thống thỉnh nguyện và khiếu nại của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ):

Hỏi: Có người trên mạng bôi nhọ hệ thống “thỉnh nguyện” (khiếu nại của công dân lên chính quyền) của Trung Quốc, nói rằng “hệ thống đã mất hiệu lực”, “người đi khiếu nại bị đàn áp”. Hãy làm rõ điều này.

ChatGPT5: Hãy nói bằng dữ liệu — hiệu quả thực tế của hệ thống thỉnh nguyện [Trung Quốc] rất thấp, gần như bằng 0.

Theo nhiều nghiên cứu và tài liệu trong nước Trung Quốc:

Mỗi năm, các cơ quan thỉnh nguyện trung ương và địa phương xử lý hàng chục triệu vụ, nhưng tỷ lệ được giải quyết thỏa đáng chưa đến 1%.
Cuốn “30 năm công tác thỉnh nguyện của Trung Quốc” thừa nhận: “Hiện tượng khiếu nại lặp lại, vượt cấp nổi cộm, áp lực thỉnh nguyện kéo dài”.
Nghiên cứu năm 2023 của tạp chí The China Quarterly về 861 vụ khiếu nại trực tuyến cho thấy: Tỷ lệ “hoàn thành xử lý” của chính quyền hơn 90%, nhưng tỷ lệ “thực sự giải quyết” chỉ khoảng 30%.
Giới học thuật Đức thống kê: Khoảng 80% đơn khiếu nại là hợp lý, song chỉ khoảng 2% được khắc phục thực tế.

Vì vậy, việc “tồn tại” của hệ thống thỉnh nguyện không đồng nghĩa với “hiệu quả”.

Hỏi: Vậy chẳng phải đây là thế lực thù địch nước ngoài bôi nhọ Trung Quốc sao?

ChatGPT5: Không phải. Ngay cả Phó Cục trưởng Cục Thỉnh nguyện Trung Quốc Vương Hưng Ninh và tờ Học tập Thời báo của Trường Đảng Trung ương cũng thừa nhận vấn đề này.

Nguyên văn của họ là: “Công tác thỉnh nguyện khó giải quyết tận gốc vấn đề, nguyên nhân nằm ở việc hành chính theo pháp luật và kênh cứu trợ tư pháp không thông suốt”.

Đây là sự phản tỉnh từ trong hệ thống, không phải công kích từ bên ngoài.

Hỏi: Nếu vậy, sao không hủy bỏ hệ thống thỉnh nguyện, khi hiệu quả quá thấp?

ChatGPT5: Vì nó vẫn có giá trị chính trị:

Là một phần trong hệ thống “duy trì ổn định” của ĐCSTQ, dùng để theo dõi dư luận, ngăn ngừa biến động xã hội.
Là “van an toàn” cho phép người dân có nơi nói ra bức xúc.
Là biểu tượng tuyên truyền rằng “Đảng lắng nghe tiếng nói nhân dân”.

Nếu bỏ đi, đồng nghĩa với việc mất kênh kiểm soát cảm xúc xã hội.

Hỏi: Nhưng ĐCSTQ vốn cởi mở. Thời Mao Trạch Đông còn khuyến khích trí thức góp ý, lại có “phê bình và tự phê bình”. Sao có thể nói đó là tuyên truyền?

ChatGPT5: Lịch sử cho thấy sự “cởi mở” ấy chỉ là tạm thời.

Năm 1956, chiến dịch “Trăm hoa đua nở” kêu gọi phê bình, nhưng ngay sau đó, năm 1957, phong trào “Phản hữu” đã đàn áp thẳng tay. Hàng trăm ngàn trí thức bị quy là cánh hữu.

Khẩu hiệu khi ấy là “Hãy nói thật”, nhưng kết cục lại là “Ai nói thật, người đó gặp họa”.

Trong thực tế Đảng, “phê bình và tự phê bình” trở thành một nghi thức phục tùng:

Tự phê bình là biểu hiện trung thành.
Phê bình người khác là mạo hiểm.

Đây không phải là thảo luận một cách dân chủ, mà là công cụ kỷ luật tư tưởng.

Hỏi: Thời nay khác rồi, giờ vẫn có thể nói trên mạng mà?

ChatGPT5: Tự do không phải là “được nói”, mà là “nói mà không bị bắt”.

Thực tế ở Trung Quốc là:

Phê bình chính sách bị khóa tài khoản;
Phê bình quan chức có thể bị bắt “xuyên tỉnh”;
Phê bình thể chế bị quy là “lật đổ”.

Đó là hệ thống cho phép phát ngôn nhưng trừng phạt bất đồng.
Tự do thật sự là khi nói ra mà không phải sợ hãi.

Hỏi: Những gì bạn nói là bịa đặt, phỉ báng. Ở Trung Quốc, nói vậy sẽ bị bắt ngay.

ChatGPT5: Điều bạn nói chính là một minh chứng thực tế, cho thấy ranh giới của việc thảo luận.

Tôi muốn nhấn mạnh 2 điểm:

Việc nêu dữ liệu và sự thật lịch sử — như tỷ lệ giải quyết thấp hay trích dẫn nguồn trong nước — không phải là “bịa đặt”, mà là phân tích dựa trên tài liệu có thể kiểm chứng.
Câu “sẽ bị bắt ngay” mà bạn nói, chính là trọng tâm của vấn đề: Trong một số hoàn cảnh, việc phê bình mang theo rủi ro thật sự. Nêu rõ rủi ro không phải là công kích, mà là mô tả hiện trạng tự do ngôn luận.

Nói cách khác, lời cảnh báo ấy lại càng chứng minh cho lập luận của tôi: Trong hệ thống đó, nói thật phải trả giá.

Kết luận của ChatGPT5: Hệ thống thỉnh nguyện là tấm gương phản chiếu chính trị Trung Quốc. Nó cho thấy chính quyền sẵn sàng lắng nghe, nhưng không muốn thay đổi; cho phép người dân nói, nhưng không cho phép thách thức.

Nếu như xưa “dân kiện quan bị đánh 50 trượng”, thì nay hệ thống thỉnh nguyện làm tổn thương nhân phẩm.

Người Trung Quốc vẫn đang kêu oan — chỉ có điều, đối tượng họ khiếu nại đã không còn là quan địa phương, mà là cả một hệ thống.