Cảm thấy lạnh và mệt mỏi – Dấu hiệu của chứng Dương hư

Khi mùa Đông kéo đến, nhiều người nhận thấy cơ thể trở nên mệt mỏi hơn – triệu chứng mà Trung y cho là biểu hiện của chứng Dương hư. Dương khí là nguồn năng lượng sống thiết yếu, giúp duy trì hoạt động bình thường của cơ thể và chống lại tà khí xâm nhập từ bên ngoài.

Theo học thuyết âm dương trong Trung y, vạn vật trong tự nhiên đều tồn tại trong mối quan hệ âm dương tương hỗ. Hai nguồn năng lượng trái ngược nhưng bổ sung cho nhau này thể hiện ở nhiều khía cạnh, như sự đối lập giữa đất và trời hay giữa lạnh và nóng.

Âm và Dương tuy đối nghịch nhưng luôn nương tựa, chế ước và hỗ trợ lẫn nhau. Sự hài hòa giữa hai yếu tố này là nền tảng của sức khỏe. Khi âm dương cân bằng, con người cảm thấy tràn đầy năng lượng, tinh thần ổn định và thân tâm an lạc. Ngược lại, sự mất cân bằng sẽ dẫn đến nhiều rối loạn trong cơ thể.

Trong một tập của chương trình “Sức khỏe 1+1”, ông Tân Trọng Nghị, Giám đốc Phòng khám Trung y Tân, đã chia sẻ rằng, tắm nắng hợp lý cùng một số phương pháp đơn giản tại nhà có thể giúp thúc đẩy tuần hoàn máu và bổ sung dương khí.

Triệu chứng của chứng dương hư

Khi năng lượng dương suy yếu, các chức năng chuyển hóa của cơ thể có thể giảm sút, dẫn đến hàng loạt triệu chứng, ông Tân cho biết. Những biểu hiện thường gặp bao gồm:

• Thể lực suy giảm: Mệt mỏi kéo dài, chân tay yếu, vận động chậm chạp
• Ăn uống kém: Đột nhiên chán ăn hoặc cảm thấy đầy bụng sau khi ăn
• Rối loạn giấc ngủ: Khó ngủ hoặc buồn ngủ quá mức vào ban ngày
• Tâm trạng sa sút: Thường gặp ở phụ nữ tiền mãn kinh, kèm theo chướng bụng vào buổi chiều, cáu kỉnh và bất ổn cảm xúc
• Khó chịu vùng bụng: Đầy hơi, tiêu chảy hoặc táo bón
• Các vấn đề về hô hấp: Thường xuyên cảm thấy tức ngực, khó thở
• Thân nhiệt thấp: Tay chân lạnh

Nếu tình trạng dương hư kéo dài, cơ thể có thể xuất hiện các bệnh mạn tính quanh năm, ảnh hưởng đến nhiều tạng phủ:

• Tâm dương hư: Khó thở, hồi hộp và thở gấp – có thể là dấu hiệu của suy tim
• Tỳ dương hư: Thường xuyên bị tiêu chảy, thức ăn đi qua hệ tiêu hóa quá nhanh
• Thận dương hư: Đau mỏi lưng gối, mệt mỏi khi leo cầu thang, chân tay lạnh và tiểu đêm nhiều

Tắm nắng để bổ sung dương khí

Ánh nắng mặt trời là nguồn năng lượng dương tự nhiên. Người xưa có câu: “Tắm nắng mùa Đông còn tốt hơn uống canh nhân sâm”.

Thời điểm tắm nắng tốt nhất là vào sáng sớm hoặc chiều muộn trong mùa Hè khi ánh nắng dịu nhẹ và vào buổi trưa trong mùa Đông khi ánh sáng mạnh hơn. Mỗi lần tắm nắng nên kéo dài khoảng 20 đến 30 phút để tránh bị cháy nắng.

Ông Tân cũng gợi ý điều chỉnh thời điểm tắm nắng tùy theo thể trạng của từng người:

• Người có chuyển hóa chậm hoặc đau nhức mạn tính: Nên tắm nắng vào buổi sáng hoặc chiều tối, khi ánh sáng có sắc đỏ, giúp tăng cường chức năng ty thể và hỗ trợ tái tạo tế bào.
• Người thường xuyên thức khuya: Nên tiếp xúc với ánh sáng mạnh vào buổi trưa, giàu bước sóng xanh, giúp điều hòa nhịp sinh học.

Để đạt hiệu quả tối ưu, nên tắm nắng vùng lưng và chân. Tránh nhìn trực tiếp vào mặt trời, đặc biệt ở nơi có mặt nước hoặc tuyết phản chiếu. Trong những môi trường này, nên đeo kính râm hoặc kính bảo hộ để tránh tổn thương mắt.

Những phương pháp khác giúp bổ sung dương khí

Ông Tân cũng khuyến nghị một số phương pháp khác để tăng cường dương khí, đặc biệt trong mùa Đông:

Sử dụng thiết bị hồng ngoại xa

Đèn hồng ngoại xa, thường được sử dụng trong các phòng khám Trung y, giúp truyền nhiệt sâu vào các mô.

Tắm suối nước nóng

Một số suối nước nóng giàu khoáng chất phát ra bước sóng tương tự tia hồng ngoại, có thể giúp kích hoạt dương khí trong cơ thể.

Liệu pháp dưỡng sinh bằng ẩm thực

Các món ăn có tính ôn như trà gừng, canh nhân sâm giúp hỗ trợ bổ sung dương khí.

Vận động điều độ

Các hình thức vận động nhẹ nhàng như thái cực quyền, squat, đi bộ hoặc yoga có thể giúp kích hoạt năng lượng dương.

Ông Tân cũng chia sẻ một số phương pháp mô phỏng tác dụng của tia hồng ngoại có thể áp dụng tại nhà:

Cứu ngải

Khi đốt điếu ngải, nhiệt lượng phát ra có chứa bức xạ hồng ngoại, giúp giãn nở mao mạch và tăng cường lưu thông máu. Phương pháp này có thể thúc đẩy quá trình trao đổi chất, củng cố hệ miễn dịch và giảm đau. Tuy nhiên, nên thực hiện cứu ngải ở nơi thông thoáng hoặc ngoài trời để tránh hít phải khói.

Máy sưởi điện

Máy sưởi sử dụng lõi carbon phát ra nhiều tia hồng ngoại hơn máy sưởi halogen, có hiệu suất cao hơn và nhiệt độ thấp hơn, giúp sưởi ấm an toàn hơn.

Sản phẩm tích hợp hồng ngoại

Chăn, miếng đệm điện hoặc miếng chườm làm từ vật liệu phát tia hồng ngoại có thể giúp giảm đau cục bộ – đặc biệt hiệu quả khi sử dụng cho vùng thắt lưng trong lúc ngủ.

Máy sấy tóc

Dù nhiệt độ nhẹ hơn, nhưng hơi nóng từ máy sấy tóc có thể mô phỏng hiệu ứng của liệu pháp ánh sáng đỏ. Hướng luồng khí ấm vào các huyệt cụ thể giúp tăng cường tuần hoàn máu và xua tan hàn khí.

Theo Trung y, kinh mạch là các kênh năng lượng của cơ thể con người. Các cơ quan nội tạng được kết nối với bề mặt của cơ thể thông qua các kinh mạch. Một số điểm trên kinh mạch có công năng đặc biệt được gọi là huyệt. Kích thích các huyệt tương ứng thông qua châm cứu và xoa bóp có thể điều trị các bệnh của tạng phủ tương ứng.

Bổ sung dương khí bằng máy sấy tóc

Theo ông Tân, luồng khí ấm từ máy sấy tóc có thể được sử dụng để chiếu vào các huyệt nhất định trên cơ thể, giúp hỗ trợ tăng cường dương khí.

Khi sử dụng máy sấy tóc để kích thích huyệt, cần lưu ý một số điểm sau:

• Không cần xác định chính xác tuyệt đối vị trí huyệt: Do máy sấy tóc tỏa nhiệt trên diện rộng nên việc xác định chính xác từng huyệt không quá cần thiết – chỉ cần chiếu hơi nóng vào khu vực lân cận là đã có thể đạt hiệu quả.
• Chú ý tránh bỏng nhiệt: Mức độ nhạy cảm với nhiệt của mỗi người khác nhau và công suất của từng loại máy sấy tóc cũng không giống nhau. Vì vậy, cần điều chỉnh khoảng cách và thời gian sấy phù hợp, luôn đặt yếu tố an toàn lên hàng đầu để tránh bị bỏng da.

Vùng cổ và vai

Đối với những người thường bị lạnh vùng đầu, căng cứng cơ hoặc đau đầu, nên làm ấm các huyệt Phong trì (nằm giữa hai gân lớn sau gáy), Kiên tỉnh (điểm cao nhất của vùng vai) và Đại chùy (nổi rõ nhất ở gốc cổ khi cúi đầu về phía trước).

Vùng bụng

Đối với những người bị tiêu chảy, đau bụng kinh hoặc khó chịu vùng bụng, nên làm ấm các huyệt Trung quản (nằm giữa rốn và mỏm ức), Thần khuyết (rốn), Khí hải và Quan nguyên (đều nằm giữa rốn và xương mu).

Vùng thắt lưng

Khi có dấu hiệu thận hư hoặc đau mỏi vùng lưng, nên dùng luồng khí ấm tác động lên các huyệt Thận du ở vùng thắt lưng, hoặc sử dụng miếng chườm ấm để đạt hiệu quả tương tự.

Phía sau đầu gối

Để cải thiện tình trạng yếu chân hoặc khó đi leo dốc, nên làm ấm huyệt Ủy trung nằm ở nếp gấp phía sau đầu gối.

Lòng bàn chân

Đối với người thường bị lạnh chân hoặc tuần hoàn kém, nên làm ấm huyệt Dũng tuyền – nằm ở khoảng 1/3 chiều dài lòng bàn chân tính từ các ngón chân xuống.

Những vùng giữ ấm quan trọng

Ông Tân nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giữ ấm các vùng này:

Đầu và cổ

Với những người mắc bệnh tim mạch, việc để đầu và cổ nhiễm lạnh có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ.

Bụng

Theo Trung y, vùng bụng đóng vai trò quan trọng trong việc sản sinh hậu thiên chi khí – năng lượng được tạo ra từ thức ăn và đồ uống, giữ vai trò then chốt trong tiêu hóa, hấp thu dinh dưỡng và trao đổi chất. Tiếp xúc với thời tiết lạnh có thể làm rối loạn các chức năng này và gây tiêu chảy.

Thắt lưng

Vùng thắt lưng tương ứng với thận. Người bị thận hư thường có cảm giác đau mỏi hoặc yếu sức. Có thể sử dụng miếng chườm nóng hoặc túi sưởi để làm ấm vùng này, nhưng nên đặt lên trên lớp quần áo để tránh bỏng nhiệt.

Bàn chân

Bàn chân bị lạnh có thể làm hạ nhiệt độ trung tâm cơ thể. Nên mang giày dép ấm khi vào mùa lạnh và tránh đi chân trần hoặc đi dép hở mũi.

Liệu pháp dưỡng sinh bằng ẩm thực trong mùa Đông

Bên cạnh việc giữ ấm cơ thể, liệu pháp dinh dưỡng cũng có thể giúp tăng sức đề kháng trước cái lạnh, ông Tân cho biết.

Ông gợi ý một số món ăn bổ dương, cường thân trong mùa lạnh:

• Canh bí đỏ sườn heo
• Gà hầm hạt dẻ
• Canh sườn heo hầm Hoài sơn
• Thịt cừu hầm với Đương quy 
• Cháo kê nấu với gừng và táo đỏ 

Những món ăn này có tác dụng kiện tỳ, ích khí, bổ thận, cường gân cốt, đặc biệt hữu ích trong những tháng thời tiết lạnh giá.

Một số loại thảo mộc được đề cập trong bài viết này có vẻ chưa quen thuộc, nhưng thường có bán tại các tiệm thực phẩm tốt cho sức khỏe và tiệm tạp hóa Á châu. Ngoài ra, do thể trạng của mỗi người là khác nhau nên các phương pháp điều trị tương ứng cũng có thể khác nhau. Vì vậy, nên tham khảo ý kiến của các bác sĩ chuyên môn để được tư vấn phác đồ điều trị phù hợp.

Theo The Epoch Times

Xem thêm

Mùa đông: Bổ thận và dưỡng sinh theo Trung y

Vào mùa đông, khi nhiệt độ giảm mạnh với ánh sáng mặt trời yếu ớt, chúng ta thường phải đối mặt với những thách thức mới cho sức khỏe. Sau đây là một số mẹo…