Bà Takachi Sanae đắc cử Chủ tịch LDP, có thể là nữ Thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản

Đảng Dân chủ Tự do (LDP) – đảng cầm quyền Nhật Bản – đã hoàn tất bầu cử chủ tịch vào thứ Bảy (4/10). Cựu Bộ trưởng An ninh Kinh tế – bà Takachi Sanae đã đánh bại Bộ trưởng Nông lâm thủy sản Koizumi Shinjiro ở vòng hai, trở thành lãnh đạo mới của đảng. Bà cũng sẽ được đề cử tại quốc hội và có thể trở thành nữ thủ tướng đầu tiên trong lịch sử lập hiến của Nhật Bản.

Đây là lần đầu tiên kể từ khi LDP thành lập năm 1955 có nữ chủ tịch. Theo quy trình nghị viện Nhật Bản, dự kiến quốc hội nước này sẽ bầu thủ tướng mới vào ngày 15/10. Nếu phe đối lập không chưa thể đoàn kết nhất trí đề cử ứng viên chung, bà Takachi có thể sẽ trở thành nữ lãnh đạo đầu tiên của Nhật Bản.

Cuộc bầu cử lần này của LDP được kỳ vọng sẽ tạo nên dấu mốc lịch sử.

Ngoài khả năng bà Takachi Sanae sẽ trở thành nữ thủ tướng đầu tiên, ông Koizumi Shinjiro nếu đắc cử sẽ là thủ tướng trẻ nhất của Nhật kể từ sau Thế chiến II. Tuy nhiên, kết quả cuối cùng, bà Takachi Sanae nhận được sự ủng hộ của các đảng viên toàn quốc và nghị sĩ quốc hội.

Cơ chế bỏ phiếu và diễn biến vòng quyết định:

Có 5 ứng cử viên tham gia tranh cử, gồm ông Koizumi Shinjiro, bà Takachi Sanae, ông Hayashi Yoshimasa, cựu Bộ trưởng An ninh Kinh tế Kobayashi Takayuki, và cựu Tổng thư ký LDP Motegi Toshimitsu.

Vòng đầu tiên có tổng cộng 590 phiếu gồm 295 phiếu nghị sĩ và 295 phiếu đảng viên. Kết quả không ai giành quá bán: bà Takachi 183 phiếu (nghị sĩ 64, đảng viên 119), ông Koizumi 164 phiếu (nghị sĩ 80, đảng viên 84), ông Hayashi Yoshimasa 134 phiếu (nghị sĩ 72, đảng viên 62), ông Kobayashi Takayuki 59 phiếu (nghị sĩ 44, đảng viên 15), ông Motegi Toshimitsu 49 phiếu (nghị sĩ 34, đảng viên 15). Theo quy định, hai ứng viên có số phiếu cao nhất vào vòng quyết định.

Vòng quyết định có tổng cộng 342 phiếu, bao gồm 295 phiếu nghị sĩ và 47 phiếu địa phương (phân bổ theo kết quả bình chọn đảng viên giữa hai ứng viên). Kết quả cuối cùng, bà Takachi Sanae nhận 185 phiếu (nghị sĩ 149, đảng viên 36) đánh bại ông Koizumi Shinjiro (156 phiếu, nghị sĩ 145, đảng viên 11).

Bà Takachi Sanae cam kết thay đổi hình ảnh và chính sách nhân sự của đảng

Nhiệm kỳ chủ tịch LDP theo điều lệ là ba năm, tái cử tối đa ba nhiệm kỳ. Tuy nhiên bầu cử lần này là do ông Ishiba Shigeru từ chức, nên chủ tịch mới chỉ hoàn thành phần còn lại 2 năm của nhiệm kỳ.

Chiều thứ Bảy (4/10), ông Takachi Sanae họp báo nêu rõ quan điểm về quản trị đảng, trọng tâm chính sách và tầm nhìn đối ngoại – an ninh.

Bà Takachi cam kết đưa LDP trở thành “đảng đáng tin cậy, có thể dựa vào”, xây dựng các chính sách biến “nỗi lo về cuộc sống và tương lai của người dân thành hy vọng và ước mơ”.

Bà tin rằng mình có thể “làm thay đổi hình ảnh LDP”, đem đến diện mạo “tươi sáng, năng động, tích cực, tận tụy và chăm chỉ”.

Về nhân sự, bà Takachi chủ trương “mọi thành viên đều năng động, mọi thế hệ cùng chung sức”, nhấn mạnh sự đoàn kết và nỗ lực chung của toàn đảng. Bà hứa sẽ cân nhắc kỹ lưỡng, lựa chọn đội ngũ lãnh đạo tối ưu và tạo điều kiện để cả bốn ứng viên cùng tranh cử phát huy sở trường của mình.

Chạy đua với thời gian, ưu tiên chống lạm phát

Bà Takachi nhấn mạnh cần sớm triệu tập quốc hội khẩn cấp để xử lý vấn đề “giá cả leo thang”. Bà đề xuất các biện pháp kinh tế cụ thể:

1. Hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp nhỏ thua lỗ không được hưởng ưu đãi thuế tăng lương, trợ cấp cho ngành nông lâm thủy sản.
2. Tăng ngân sách hỗ trợ địa phương, cho phép các vùng sử dụng tuỳ tình hình thực tế.
3. Cải cách thuế: Đề xuất bãi bỏ thuế xăng dầu bổ sung, giảm giá dầu diesel, nghiên cứu chính sách “khấu trừ thuế” cho hộ thu nhập trung bình thấp.

Bà cũng nhấn mạnh chính phủ phải phối hợp chặt chẽ với Ngân hàng Trung ương Nhật (BOJ) để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế dựa trên nhu cầu.

Đối ngoại và an ninh: Củng cố liên minh Nhật – Mỹ, tuân thủ các thỏa thuận thương mại:

Bà Takachi cam kết củng cố liên minh Nhật – Mỹ trong bối cảnh quốc tế khó khăn, mở rộng hợp tác Nhật – Mỹ – Hàn, Nhật – Mỹ – Úc, Nhật – Mỹ – Philippines, và thúc đẩy khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương “tự do, cởi mở”.

Bà khẳng định sẽ tuân thủ các thoả thuận thương mại song phương với Mỹ, không đảo ngược các cam kết liên quan đầu tư.

Bà còn cho biết việc viếng thăm đền Yasukuni không nên bị coi là vấn đề ngoại giao.

Thái độ cứng rắn với Trung Quốc 

Bà Takachi Sanae được coi là nhân vật chính trị thuộc “phe diều hâu chống Trung Quốc”, chủ trương lập trường cứng rắn với Trung Quốc (Đảng Cộng sản Trung Quốc, ĐCSTQ). Bà định nghĩa Trung Quốc là “mối đe dọa kinh tế và chiến lược” cơ bản đối với Nhật Bản. Bà từng phê phán các thủ tướng tiền nhiệm “yếu đuối” trong ngoại giao với Trung Quốc, và bày tỏ “lo ngại” về việc các Ngoại trưởng Trung – Nhật gặp mặt vào thời điểm nhạy cảm. Tuy nhiên, bà cũng cho biết hy vọng có thể “đối thoại thẳng thắn” với lãnh đạo Trung Quốc. Bà nhấn mạnh “tuyệt đối không thể đơn phương thay đổi hiện trạng bằng vũ lực hay đe dọa. Đài Loan là bạn rất quan trọng của Nhật Bản” – phát biểu này được hiểu là nhằm kiềm chế Trung Quốc.

“Đài Loan xảy ra chuyện thì chính là Nhật Bản xảy ra chuyện”

Bà kế thừa quan điểm “Đài Loan xảy ra chuyện thì chính là Nhật Bản xảy ra chuyện” của ông Abe Shinzo, nhấn mạnh hòa bình và ổn định eo biển Đài Loan có tầm quan trọng sống còn đối với an ninh Nhật Bản.

Bà từng đề nghị Nhật Bản nên thiết lập “liên minh an ninh chuẩn” với Đài Loan. Bà chỉ ra rằng, dù Nhật Bản không có quan hệ ngoại giao chính thức với Đài Loan mà chỉ duy trì mối quan hệ thực vụ, không như Mỹ có “Đạo luật quan hệ Đài Loan”, nhưng để bảo vệ an ninh lẫn nhau thì “Đài Loan xảy ra chuyện thì Nhật Bản xảy ra chuyện” là điều không thể nghi ngờ. Bà giải thích thêm, nếu Đài Loan rơi vào tình trạng chiến đấu, xét đến việc đảo Yonaguni của Okinawa chỉ cách Đài Loan khoảng 110km, điều này tương đương với việc có tàu chiến nước khác triển khai giữa Tokyo và Atami, vì vậy Đài Loan xảy ra chuyện thì cũng là Nhật Bản xảy ra chuyện. Bà còn từng công khai tuyên bố “không thể để Đài Loan trở thành Hồng Kông thứ hai”, và tích cực ủng hộ Đài Loan tham gia các tổ chức quốc tế.

Trong chuyến thăm Đài Loan tháng 4/2025, bà gặp Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn, củng cố thêm quan hệ Nhật – Đài, và trong buổi trả lời báo chí, bà tái khẳng định quan điểm “Đài Loan xảy ra chuyện là Nhật Bản xảy ra chuyện”. Bà cho rằng các nước có chung lý tưởng dân chủ tự do như Nhật Bản, Đài Loan, châu Âu, Australia, Ấn Độ nên hình thành mối quan hệ tương tự liên minh chuẩn quân sự, phòng vệ lẫn nhau để đảm bảo an ninh.

Cục diện quốc hội và thử thách cầm quyền

LDP và các liên minh trong năm qua đã mất đa số tại hạ viện và thượng viện, là bối cảnh khiến thủ tướng Ishiba Shigeru từ chức. Nhưng tại hạ viện, LDP vẫn là đảng lớn nhất, giúp chủ tịch mới gần như chắc chắn trở thành thủ tướng.

Takachi Sanae khẳng định liên minh cầm quyền với đảng Công Minh là nguyên tắc nền tảng, quyết duy trì mô hình này. Bà cho biết chưa công khai ý định liên minh với các đảng đối lập, nhưng sẽ thảo luận khi có điểm chung về “sửa đổi hiến pháp, đối ngoại, an ninh, chính sách tài chính”, để đảm bảo ổn định chính trị.

Theo truyền thông Nhật Bản, quốc hội có thể sẽ bầu thủ tướng mới sớm nhất vào ngày 15/10. Mỹ và Nhật cũng đang lên kế hoạch hội nghị thượng đỉnh vào cuối tháng 10, khi đó Tổng thống Trump có thể thăm Nhật, sự kiện ngoại giao lớn đầu tiên của nội các mới.

Sự nghiệp chính trị và sự trỗi dậy của “người phụ nữ thép”

Bà Takachi Sanae có sự nghiệp chính trị đầy kiên cường và điểm nhấn cá tính đặc biệt. Bà sinh năm 1961 tại cố đô Nara, Nhật Bản, trong một gia đình bình thường; cha là nhân viên ngành ô tô, mẹ là cảnh sát, rất khác biệt với truyền thống xuất thân danh gia chính trị thường gặp trong giới chính trị Nhật Bản. Dù lớn lên trong môi trường gia đình nghiêm khắc, thời trẻ Takachi Sanae lại bộc lộ tính cách nổi loạn: thời trung học, bà nhiều lần vi phạm kỷ luật trường học và từng tham gia nhóm “bōsōzoku” đi xe máy phân khối lớn đến trường. Tuy nổi loạn nhưng thành tích học tập của bà không hề bị ảnh hưởng, cuối cùng thi đỗ ngành Quản trị Kinh doanh tại Đại học Kobe. Thời đại học, bà làm tay trống cho một ban nhạc và rất mê dòng nhạc metal (một thể loại nhạc rock), nên được mệnh danh là “người phụ nữ thép”, trùng với thần tượng của bà là cựu Thủ tướng Anh Margaret Thatcher.

Tốt nghiệp xong, bà học tiếp tại Học viện Kinh tế – Chính trị Panasonic danh tiếng, sau đó sang Mỹ làm nghiên cứu viên Quốc hội và dẫn chương trình truyền hình, tích lũy được nhiều kinh nghiệm truyền thông và tầm nhìn quốc tế. Năm 1992, ở tuổi 31, bà quyết định bước vào chính trường, lần đầu tiên tranh cử Hạ nghị sĩ với tư cách độc lập và đã thắng lớn. Năm 1996, bà gia nhập Đảng Dân chủ Tự do (LDP), bắt đầu sự nghiệp thăng tiến trong đảng cầm quyền. Bà từng đảm nhiệm các chức vụ quan trọng như Bộ trưởng phụ trách Okinawa và vùng Bắc, Chủ nhiệm Ủy ban Nghiên cứu Chính sách LDP, Bộ trưởng Tổng vụ,…

Một bước ngoặt lớn trong sự nghiệp là được cố Thủ tướng Abe Shinzo nâng đỡ. Khi ông Abe lên làm Thủ tướng lần đầu (2006), bà vào nội các với chức Bộ trưởng phụ trách các vấn đề đặc biệt. Đến nhiệm kỳ thứ hai của ông Shinzo Abe (2014), bà Takachi Sanae trở thành nữ Bộ trưởng Tổng vụ đầu tiên của Nhật, và với gần 1.500 ngày tại vị, bà xác lập kỷ lục lâu nhất ở vị trí này, thể hiện rõ bản lĩnh hành chính vượt trội và phong cách chính trị không khuất phục. Tài diễn đạt xuất sắc, khả năng tranh luận tốt cũng giúp bà ngày càng nổi bật trên chính trường Nhật Bản.

Mối quan hệ thân thiết với ông Shinzo Abe và tiếp nối “con đường Abe”

Bà Takachi Sanae được đánh giá là môn đệ chính trị, người kế thừa tư tưởng của ông Abe Shinzo, thậm chí còn được gọi là “phiên bản nữ của ông Abe”. Hai người có sự đồng điệu về tư tưởng, mối quan hệ nhân sự cũng gắn bó chặt chẽ. Ông Shinzo Abe đánh giá cao Takachi Sanae ở vai trò nữ chính khách tiên phong, năng lực hoạch định chính sách xuất sắc và lòng trung thành với tư tưởng bảo thủ; còn bà Takachi Sanae thì tìm thấy ở ông Abe Shinzo nguồn lực mạnh mẽ giúp thực hiện hoài bão chính trị, đồng thời cũng là người mở đường cho bà. Bà lâu nay luôn là người ủng hộ kiên định chính sách “Abenomics”.

Trí Đạt (t//h)

Xem thêm

Yếu tố Trump chi phối việc lựa chọn tân thủ tướng Nhật Bản

Sau khi Thủ tướng Nhật Bản Ishiba Shigeru từ chức, Đảng Dân chủ Tự do (LDP) đang đối mặt với một yếu tố cân nhắc chưa từng có khi lựa chọn tân chủ tịch đảng