Ý cân nhắc rút khỏi Sáng kiến Vành đai & Con đường của Trung Quốc

Anh Nguyễn
•
Thứ Hai, 04/09/2023

Trước chuyến thăm ba ngày tới Bắc Kinh, ngoại trưởng Ý, ông Antonio Tajani nói rằng việc tham gia Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc không mang lại cho Ý lợi ích kinh tế như mong đợi.

“Quốc hội Ý đang xem xét tình hình. Hiện tại, những quốc gia không tham Sáng kiến Vành đai Con đường, những nước Châu Âu, đang làm tốt hơn chúng ta. Vì thế, Ý sẽ quyết định có ở tiếp tục tham gia Sáng kiến Vành đai Con đường nữa hay không. Trong quốc hội, nhiều đảng đang phản đối điều này”, ông Tajani nói với CNBC hôm thứ Bảy (2/9).

Ông Tajani cho biết thoả thuận đó đã “không đáp ứng kỳ vọng của Ý”.

Sáng kiến Vành đai và Con đường nhằm mục đích kết nối Châu Á, Châu Âu và Châu Phi bằng “Con đường tơ lụa mới”, thông qua những khoản chi lớn cho cơ sở hạ tầng.

Các nhà phê bình chỉ trích rằng đây là cách mà Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) mở rộng quyền lực địa chính trị và ảnh hưởng kinh tế.

Ông Tajani nói: “Thông điệp của Ý rất rõ ràng: chúng tôi muốn hợp tác với Trung Quốc, chúng tôi muốn có mặt tại thị trường Trung Quốc, chúng tôi đã sẵn sàng nhận những khoản đầu tư của Trung Quốc, nhưng như tôi đã nói, điều quan trọng là phải có một sân chơi bình đẳng,”

Ông Tajani, từng giữ chức Chủ tịch Nghị viện châu Âu, Ủy viên châu Âu và cũng là Phó Thủ tướng Ý, ông tiếp tục: “Chúng tôi muốn tiếp tục hợp tác chặt chẽ với Trung Quốc, nhưng chúng tôi cũng phải phân tích xuất khẩu: Sáng kiến Vành đai và Con đường đã đang không mang lại kết quả như chúng tôi mong đợi”.

Ý là quốc gia G7 duy nhất tham gia Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc và việc Ý rút khỏi thoả thuận sẽ là một bước lùi lớn đối với Trung Quốc.

Ý phải đưa ra quyết định vào cuối năm nay

Ý dự kiến sẽ đưa ra quyết định vào cuối năm nay về việc liệu họ có muốn gia hạn tham gia Sáng kiến Vành đai và Con đường hay không. Theo thỏa thuận Ý-Trung, thỏa thuận này có thời hạn 5 năm và sẽ được gia hạn thêm 5 năm nữa vào tháng 3 năm 2024 nếu không bên nào quyết định kết thúc thỏa thuận đó trong năm nay.

Ông Tajani không xác nhận khi nào Ý sẽ đưa ra quyết định, nhưng đây không phải là lần đầu tiên các quan chức Ý công khai bày tỏ sự thất vọng với Sáng kiến này.

Ý ban đầu gia nhập Sáng kiến Vành đai và Con đường vào năm 2019, nhưng cựu Thủ tướng Mario Draghi đã đóng băng thỏa thuận với Trung Quốc này trong hai năm khi ông nhậm chức vào năm 2021.

Các quan chức Ý gần đây nói rằng họ thấy các quốc gia khác vẫn duy trì mối quan hệ tốt đẹp với Trung Quốc mà không cần tham gia thoả thuận nêu trên và phải đặt câu hỏi về các lợi ích đạt được.

Vào tháng Bảy, Bộ trưởng Quốc phòng Ý Guido Crosetto cho biết quyết định ban đầu tham gia thỏa thuận này là một “hành động ngẫu hứng và tồi tệ”. Ông nói thỏa thuận đó đã làm tăng xuất khẩu của Trung Quốc sang Ý, nhưng điều tương tự không xảy ra với xuất khẩu của Ý sang Trung Quốc.

“Vấn đề hiện nay là: làm thế nào để rút khỏi thỏa thuận này mà không làm ảnh hưởng đến mối quan hệ [với Bắc Kinh]. Bởi vì đúng là Trung Quốc là đối thủ nhưng cũng là đối tác”, ông Crosetto nói với tờ Corriere della Sera.

“Chúng tôi đã xuất khẩu một lượng cam sang Trung Quốc. [Trong khi], họ đã tăng gấp ba lần lượng xuất khẩu sang Ý trong ba năm. Nhưng điều nực cười nhất đó là Pháp dù không ký bất kỳ hiệp ước nào [với Trung Quốc], nhưng trong cùng khoảng thời gian này họ đã bán máy bay cho Bắc Kinh với giá hàng chục tỷ USD“, ông Crosetto nói thêm.

Cũng trong tháng Bảy, Thủ tướng Ý Giorgia Meloni đã nói với báo giới khi gặp Tổng thống Mỹ Joe Biden tại Nhà Trắng rằng Ý sẽ đưa ra quyết định trước tháng Mười Hai. Bà chỉ ra “nghịch lý” rằng Ý là quốc gia G7 duy nhất tham gia Sáng kiến Vành đai và Con đường, nhưng lại không phải là quốc gia G7 có hoạt động thương mại lớn nhất với Trung Quốc.

Bà Meloni nhận xét: “Chúng tôi đã từng nghĩ rằng thương mại tự do không có quy tắc có thể giải quyết các vấn đề của chúng tôi, có thể phân phối sự giàu có và có thể dân chủ hóa các hệ thống kém dân chủ hơn chúng tôi. Nhưng điều đó đã không xảy ra”.

“Và điều thứ hai mà đã xảy ra là các hệ thống không dân chủ đã tham gia vào phương diện thể chế và đã giành được không gian trên thế giới. Bây giờ họ mạnh hơn, còn chúng ta thì yếu hơn vì không kiểm soát được chuỗi cung ứng. Vậy nên, việc chúng ta cần làm là phải suy xét lại”, bà Meloni nói thêm.

Ý bị chỉ trích khi tham gia Sáng kiến Vành đai và Con đường

Việc Ý quyết định tham gia vào Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc đã bị chỉ trích rất nhiều vì đay là một dự án gây tranh cãi. Trong Sáng kiến này, cơ sở hạ tầng cho các tuyến đường thương mại xuyên ba châu lục được hỗ trợ bởi nguồn tài chính của Trung Quốc, và các nhà phê bình chỉ ra rằng điều này đã khiến các nước đang phát triển mắc nợ mà họ không thể trả, đồng thời củng cố ảnh hưởng của Trung Quốc tại các quốc gia dọc tuyến đường.

Vào năm 2019, thỏa thuận giữa Ý và Trung Quốc về việc Ý tham gia Sáng kiến Vành đai và Con đường được ký kết tại một buổi lễ mà ông Matteo Salvini, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Nội vụ Ý, vắng mặt gây chú ý. Ông Salvini khi đó đã công khai chỉ trích thỏa thuận này trước buổi lễ ký kết, nói rằng Ý sẽ “không là thuộc địa của ai” và nói rằng thị trường tự do không tồn tại ở Trung Quốc, đồng thời khuyến cáo các doanh nhân Ý phải thận trọng.

Ông Guglielmo Picchi, Thứ trưởng phụ trách đối ngoại của Ý, đã tuyên bố rằng cần phải “xem xét kỹ lưỡng hơn”.

Thời điểm đó, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Đức Angela Merkel cũng bày tỏ quan ngại. Ủy ban Châu Âu đã công bố một báo cáo gọi Bắc Kinh là “đối thủ có hệ thống” và cần giữ khoảng cách. Một tờ nhật báo của Đức đã đăng một bài xã luận lưu ý rằng thỏa thuận với Trung Quốc không có lợi cho Ý và trên thực tế, tư cách thành viên của Ý trong Sáng kiến đó chỉ giúp Bắc Kinh có được tính hợp pháp đối với dự án gây tranh cãi của mình.