Phe Dân chủ có thể làm gì khi chiếm đa số tại Hội đồng Quận?

Các đảng ủng hộ dân chủ tại Hồng Kông đã giành quyền kiểm soát 17/18 Hội động Quận sau chiến thắng vang dội trong cuộc bầu cử hôm Chủ Nhật (24/11). Cuộc bầu cử này được tổ chức mỗi 4 năm một lần và năm nay diễn ra vào thời điểm các cuộc biểu tình chống chính phủ tại Hồng Kông đã bước sang tháng thứ sáu liên tiếp. Đây cũng là cuộc bầu cử dân chủ thực sự duy nhất còn được duy trì tại Hồng Kông.

Embed from Getty Images

Cuộc bầu cử hôm 24/11 đưa đến kết quả chưa từng có tiền lệ khi phe dân chủ chiếm tới gần 400 trong tổng số 452 ghế ủy viên Hội đồng Quận. Bốn năm trước, phe đối lập này chỉ chiếm 100 ghế và tất cả 18 quận đều do phe kiến chế thân Bắc Kinh nắm đa số.

Tại quận Wong Tai Sin, năm nay phe dân chủ thậm chí đã kiểm soát hoàn toàn hội đồng này khi tất cả các ứng viên thân Bắc Kinh đều thất bại.

Các đảng dân chủ bây giờ cũng sẽ giành được tất cả 117 ghế Quận ủy viên trong ủy ban bầu cử trưởng đặc khu 1.200 thành viên vì áp dụng luật người chiến thắng thắng tất cả. Điều này sẽ giúp tăng thêm quyền lực cho phe dân chủ trong ủy ban bầu cử trưởng đặc khu, cho dù vị trí lãnh đạo tối cao của thành phố này vẫn chủ yếu do các cử tri phe kiến chế thân Bắc Kinh lựa chọn.

Mặc dù phe đối lập cũng sẽ giành được ghế (đầu tiên) Hội đồng Quận trong cuộc bầu cử Hội đồng Lập pháp vào năm tới, nhưng các quận ủy viên chỉ có vai trò tư vấn cho chính quyền và có ít quyền lực để thay đổi cấu trúc chính trị hiện tại.

Nhìn chung, các quận ủy viên phần lớn sẽ chỉ xử lý các vấn đề của địa phương như xả rác, vấn đề về chuột, vấn đề luồng giao thông hoặc các tuyến xe buýt nhỏ.

Vậy các dân biểu này thực sự có thể làm được gì khi họ kiểm soát một hội đồng quân?

Xóa bỏ các lá phiếu ủy nhiệm

Hầu hết các Hội đồng Quận – ngoại trừ tại Yuen Long, Sha Tin, Sai Kung, Đông và Nam – đều chấp nhận các lá phiếu ủy nhiệm để ngay cả khi các quận ủy viên không có mặt tại các cuộc họp thì phiếu bầu của họ vẫn được tính. Quận ủy viên có thể lựa chọn một người được đề cử và người này bỏ phiếu theo ý của quận ủy viên.

Theo bà Ben Lam – Quận ủy viên tân cử của quận Đông Mong Kok, hệ thống phiếu ủy nhiệm này không được sử dụng thường xuyên, nhưng những lá phiếu ủy nhiệm thường lại rất quan trọng cho việc bỏ phiếu về các vấn đề gây tranh cãi. Ngay cả khi các quận ủy viên phe thân Bắc Kinh không có mặt trong các cuộc họp, họ vẫn có thể dùng phiếu ủy nhiệm để bác bỏ các đề xuất của phe dân chủ.

“Tại sao những quận ủy viên vắng mặt, không tham gia vào cuộc thảo luận, lại có thể sử dụng quyền ủy nhiệm cho những người khác để thay họ bỏ phiếu? Cơ sở để người khác quyết định bỏ phiếu thay cho các ủy viên hội đồng vắng mặt là gì?” bà Lam đặt câu hỏi.

Với việc phe dân chủ kiểm soát hầu hết các Hội đồng Quận, hệ thống phiếu ủy nhiệm này có thể sẽ bị loại bỏ.

Hủy bỏ các dự án xa hoa

Mỗi Hội đồng Quận được phân bổ 100 triệu đô la Hồng Kông để thực hiện Đề án Dự án Trọng điểm của chính phủ, được giới thiệu từ năm 2013. Một trong những dự án gây tranh cãi nhất, thường được gọi là “chú voi trắng”, là công trình nhạc nước Kwun Tong trị giá 50 triệu đô la Hồng Kông. Hội đồng Lập pháp đã duyệt chi khoản tiền cho dự án này và công trình cũng đã được khởi công.

Nhiều quận ủy viên tân cử đã nói rằng họ sẽ cố gắng ngăn chặn dự án công trình nhạc nước tốn kém này. Bà Edith Leung, một quận ủy viên tân cử của đảng Dân chủ tại khu vực bầu cử Trung tâm Kwun Tong, nói với hãng tin Apple Daily rằng phe thân Bắc Kinh đã cố tình rời khỏi một cuộc họp Hội đồng quận trước đó để ngăn chặn các nhà dân chủ thảo luận về vấn đề này, nhưng bà tin rằng tình trạng đó sẽ không lặp lại nữa.

“Mặc dù Hội đồng Quận chỉ là cơ quan tư vấn, nhưng hội đồng nên mạnh mẽ thúc giục chính quyền dừng dự án này, tôi tin chính quyền sẽ không thể giải thích tại sao họ lại không lắng nghe chúng tôi,” bà Edith Leung nói.

Các nguồn quỹ đó có thể được sử dụng vào các dự án thiết thực hơn. Hội đồng Quận Kwai Tsing đã sử dụng quỹ từ Đề án Dự án Trọng điểm của chính phủ vào dịch vụ chăm sóc răng và mắt và các chương trình duy tu nhà ở cho những người già nghèo khó, cùng một số các chương trình có ý nghĩa khác.

Hỗ trợ các doanh nghiệp ủng hộ dân chủ

Một chức năng chính của các quận ủy viên là chuẩn thuận ngân sách địa phương. Trong đó bao gồm phê duyệt tiền cho cơ sở hạ tầng, các tour du lịch, cũng như các sự kiện văn hóa và thể thao, cùng các hạng mục khác.

Các Hội đồng Quận trước đây do phe thân Bắc Kinh kiểm soát thường bị phê bình vì phê duyệt ngân sách cho “các nhóm vệ tinh” kiến chế thân Bắc Kinh để nhóm này gián tiếp hưởng lợi từ ngân sách chính phủ.

Trong các cuộc biểu tình đang diễn ra hiện nay, nhiều người đã kêu gọi thành lập một “vòng tròn kinh tế vàng bền vững” – đề cập tới các thương nhân ủng hộ biểu tình và dân chủ nói chung.

Nui Sau-fu, cựu viên chức làm việc tại Hội đồng Quận, viết bài trên InMedia cho rằng những chính trị gia dân chủ bây giờ có thể sử dụng ngân sách quận để hỗ trợ các đề xướng của họ, trong đó có lễ hội ánh sáng laser cho các em nhỏ trong Hội Trung Thu, các bảng thông tin kiểu “Bức tường Lennon” cố định, chợ phố, các lớp thể dục, các đội nghệ thuật cộng đồng hoặc mua thiết bị để đo mức độ dioxin sau khi nhiều hộp hơi cay bị cảnh sát bắn trong các khu dân cư.

“Tôi hy vọng tất cả các quận ủy viên tân cử có thể sử dụng các nguồn lực thật tốt để hỗ trợ trở lại cho các cộng đồng, để gia tăng sự ủng hộ từ mọi cử tri,” Nui Sau-fu viết.

Đòi lại quyền lực từ chính phủ?

Mặc dù đã giành đa số tại các Hội đồng Quận, nhưng quyền lực của các quận ủy viên vẫn ở mức giới hạn.

Ôn Kong Kwai-sang là quận ủy viên tại Lee Cheng Uk và đã tái đắc cử trong cuộc bầu cử hôm 24/11. Ông Kong Kwai-sang nói rằng khi chính phủ Hồng Kông xóa bỏ Hội đồng Đô thị vào năm 1999, họ đã không giữ lời hứa về việc chuyển giao một số quyền của Hội đồng Đô thi cho Hội đồng Quận.

Hội đồng Đô thị có thêm một số quyền hạn, trong đó có quyền giám sát độc lập về tài chính và quyền đất đai, biến đây trở thành cơ quan có ảnh hưởng và các thành viên hội đồng được bầu có thể điều hành chính sách của quận một cách hiệu quả. Tuy nhiên, sau khi Hội đồng Đô thị bị xóa bỏ, các quyền hành chính này được chuyển giao cho các cơ quan thuộc chính phủ như Cục Văn hóa và Giải trí, Cục Vệ sinh Môi trường và Thực phẩm, Cục Đường Cao tốc và Cục Đất đai.

“Chúng ta cần thúc đẩy nhiều cải cách hơn với hy vọng biến Hội đồng Quận từ cơ quan tư vấn thành cơ quan dân bầu có quyền lực thực sự,” ông Kong Kwai-sang nói.

Ông Kong Kwai-sang lấy ví dụ rằng các Hội đồng Quận có thể tổ chức hệ thống điều trần công khai để các công dân có thể trực tiếp tham gia và các công việc của quận, cũng như thực hiện các biện pháp khác để tước quyền lực từ các quan chức chính quyền quận thông qua hình thức sửa đổi Pháp lệnh của Hội đồng Quận.

“Tôi hoan nghênh tất cả các đề xuất. Chúng ta cần bắt đầu cuộc thảo luận  này ngay bây giờ. Bốn năm không phải là khoảng thời gian dài,” ông Kong Kwai-sang nhấn mạnh.

Xuân Thành (theo HKFP)

Xem thêm: