Gần đây, tàu sân bay thứ ba của Hải quân Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) – “Phúc Kiến” – đã chính thức đi vào hoạt động. Nhiều cựu sĩ quan Hải quân Mỹ trước đây từng phân tích cho rằng tàu này tồn tại hạn chế về hệ thống động cơ, có các khuyết điểm trong thiết kế boong tàu, năng lực tác chiến thực sự bị nghi ngờ.

Ngày 5/11/2025, tàu sân bay Phúc Kiến của Trung Quốc được bàn giao tại Tam Á, Hải Nam. Một máy bay trên tàu sân bay được đặt ở khu vực máy phóng đã chiếm một phần khu vực hạ cánh. (Ảnh chụp từ video)

Chiều ngày 5/11, buổi lễ đưa vào biên chế chính thức của tàu Phúc Kiến đã được tổ chức tại một cảng quân sự ở Tam Á, tỉnh Hải Nam. Theo bản tin của Tân Hoa Xã – cơ quan tuyên truyền của ĐCSTQ – chủ nhiệm Văn phòng Trung ương ĐCSTQ Thái Kỳ đã tham dự buổi lễ, Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương vừa nhậm chức Trương Thăng Dân chủ trì buổi lễ, ông Tập Cận Bình trao cờ và lên tàu thị sát, nhưng mức độ trang trọng giảm đáng kể.

Tàu Phúc Kiến có lượng giãn nước tối đa trên 80.000 tấn, đã hạ thủy vào tháng 6/2022 và trong tháng Chín năm nay tiến hành huấn luyện cất/hạ cánh máy bay trên tàu.

Việc bàn giao tàu Phúc Kiến đã thu hút sự chú ý tại nước ngoài. Trên nền tảng mạng xã hội X, nhà bình luận độc lập Hướng Dương cho rằng do “Tập Cận Bình trực tiếp quyết định việc Phúc Kiến sử dụng công nghệ phóng bằng điện từ”, giờ ông ấy lại đến trạm điều khiển tổng hợp của hệ thống phóng và bấm nút khởi động “một nhóm người ngu diễn cho một kẻ điên, diễn kịch là kẻ điên, xem là ngu, viết kịch là lừa đảo”.

Cư dân mạng “Đào Miêu Tiên Sinh” cho rằng, Phúc Kiến không phải dùng để chiến đấu mà chỉ nhằm làm show cho truyền thông Đảng và tô điểm hình ảnh cho Đảng Cộng sản. Khi chế độ mục nát, công nghệ sao chép, kỷ luật quân đội suy giảm thì dù tàu sân bay có lớn đến đâu cũng chỉ là “lời nói dối nổi trên biển”.

Tàu Phúc Kiến là sản phẩm mô phỏng tàu sân bay Mỹ, đồng thời lần đầu tiên sử dụng thiết kế boong thẳng liên tục và bộ phóng điện từ. Bản tin của Tân Hoa Xã đặc biệt nhấn mạnh, ông Tập Cận Bình “đích thân quyết định” việc sử dụng công nghệ phóng điện từ cho tàu Phúc Kiến.

Bản tin cho biết, ông Tập Cận Bình ở trạm điều khiển hệ thống phóng đã bấm nút khởi động nhưng hệ thống phóng chưa mang máy bay lên.

Nhà bình luận quân sự kỳ cựu Thẩm Chu viết rằng, thiết kế ban đầu của Phúc Kiến dùng hai bộ phóng hơi nước, sau khi thấy tàu sân bay Ford của Mỹ áp dụng thành công bộ phóng điện từ thì lại chuyển sang nghiên cứu công nghệ này, vừa thiết kế, vừa nghiên cứu phát triển, vừa xây dựng, nhiều công nghệ then chốt chưa nắm vững, ít nhất chưa đánh cắp được hệ thống động cơ hạt nhân.

Ông cũng nhắc đến vấn đề độ tin cậy của hệ thống phóng điện từ, đây là công nghệ mới hoàn toàn. Tàu sân bay Ford của Mỹ giao cho hải quân ngày 31/5/2017, đến tháng 9/2022 mới đạt được 4.166 lần phóng liên tục không có sự cố và chính thức được công nhận đạt “năng lực tác chiến ban đầu”. Nếu Phúc Kiến không thể thực hiện liên tục một số lần phóng nhất định thì không thể triển khai thực sự.

Về năng lực chiến đấu thực tế của Phúc Kiến, cựu đại tá Carl Schuster – từng phục vụ trên hai tàu sân bay Hải quân Mỹ – từng đánh giá: “Năng lực tác chiến của tàu Phúc Kiến chỉ đạt 60% so với tàu lớp Nimitz”. Tàu sân bay Nimitz là tàu sân bay lâu đời nhất hiện còn hoạt động của Mỹ, bắt đầu phục vụ từ tháng 5/1975.

Cựu phi công hải quân Keith Stewart sau khi xem hình ảnh boong tàu của Phúc Kiến nhận định, thiết kế boong tàu đã giới hạn tốc độ cất/hạ cánh đồng thời của máy bay chiến đấu, là nguyên nhân chủ yếu khiến năng lực tác chiến bị đánh giá thấp.

Nhà nghiên cứu cấp cao Matthew Funaiole (thuộc dự án Trung Quốc của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế – CSIS) từng trả lời phỏng vấn CNN, chỉ ra Phúc Kiến có ba khuyết điểm lớn:

  • Sử dụng động cơ thông thường gây tiêu hao nhiên liệu lớn, phạm vi hoạt động bị giới hạn do không dùng năng lượng hạt nhân;
  • Thiết kế boong tàu “lộn xộn”, ảnh hưởng đến hiệu quả điều động máy bay trên tàu;
  • Thiếu hụt kinh nghiệm vận hành, thiếu quá trình huấn luyện thực chiến tích lũy.

Theo Lý Tịnh / Epoch Times