CEO của Nvidia: Trung Quốc tham vọng xây dựng đế chế AI song song

Lý Ngọc
•
Thứ Ba, 07/10/2025

Ông Jensen Huang (Hoàng Nhân Huân), Giám đốc điều hành của Nvidia, tuyên bố Trung Quốc chỉ “tụt hậu vài nano giây” so với Mỹ trong phát triển chip. Dù nghe có vẻ nhẹ nhàng, phát biểu này thực chất là lời cảnh báo và thách thức: Trung Quốc đang tiệm cận năng lực tính toán AI của Mỹ. Câu nói đã trở thành biểu tượng cho một giai đoạn cạnh tranh chiến lược mới giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

r shutterstock 2572390495 — Ông Jensen Huang, nhà sáng lập kiêm Giám đốc điều hành của NVIDIA, chào đón người hâm mộ sau lễ khánh thành nhà máy mới của công ty tại thành phố Đài Trung, Đài Loan, vào ngày 16/1/2025. (Nguồn ảnh: jamesonwu1972/Shutterstock)

Nvidia – Chuẩn mực toàn cầu, nhưng Trung Quốc không còn đứng yên

Nvidia vẫn là tiêu chuẩn toàn cầu về sức mạnh AI, với nền tảng phần mềm CUDA chiếm ưu thế tuyệt đối. Tuy nhiên, Trung Quốc – với quyết tâm chưa từng có, nguồn lực nhà nước mạnh mẽ và mục tiêu dài hạn – đang tìm cách xây dựng một “hệ sinh thái song song”, thay vì chỉ đơn thuần thay thế.

Ở các khía cạnh như hiệu suất chip, công cụ phần mềm và tính ổn định, Trung Quốc vẫn còn khoảng cách. Nhưng trong các lĩnh vực như kỹ thuật hệ thống, hiệu quả thuật toán, và tốc độ lặp lại mô hình theo thời gian thực, Trung Quốc đang rút ngắn khoảng cách đáng kể.

DeepSeek – Cú hích bất ngờ làm rung chuyển cuộc đua AI

Công ty khởi nghiệp Trung Quốc DeepSeek, vào năm 2024, đã ra mắt một mô hình AI cạnh tranh với ChatGPT nhưng với chi phí huấn luyện thấp hơn đáng kể. Sự đột phá này cho thấy rằng:

Thuật toán có thể thu hẹp khoảng cách phần cứng – Kỹ thuật như mô hình chuyên gia (MoE), tính toán phân tán, nén truyền thông… giúp phát huy tối đa hiệu suất phần cứng hạn chế.
Tối ưu phần mềm để vượt rào cản chip – Khi bị chặn nguồn GPU cao cấp, Trung Quốc dùng kỹ thuật hệ thống để tận dụng triệt để phần cứng có sẵn.
Thay đổi tư duy thị trường – Các công ty Trung Quốc đang triển khai AI với phần cứng nội địa, chấp nhận hiệu năng thấp hơn nhưng đổi lại là chi phí thấp và quy mô rộng hơn.

Từ “thay thế” đến “tấn công hệ thống”: Chiến lược của Trung Quốc

Trung Quốc đang tiến hành một cuộc “tấn công toàn diện có hệ thống” trong ngành công nghiệp AI, bao gồm thiết kế phần cứng đa dạng: GPU nội địa (Huawei Ascend, Cambricon), NPU cho suy luận, CPU trung tâm dữ liệu (Kunpeng) được phát triển mạnh mẽ; sử dụng công nghệ đóng gói tiên tiến: Dùng kỹ thuật 2.5D/3D packaging để tăng mật độ và băng thông, dù chưa có máy in EUV; với kết nối mạng quy mô lớn: Tạo ra hạ tầng RoCE, Ethernet cao tốc để cạnh tranh với NVLink/Infiniband của Nvidia; phần mềm bản địa hóa: Tự phát triển trình biên dịch, thư viện toán tử, khung AI như MindSpore, PaddlePaddle, CANN; đám mây nội địa & dịch vụ AI: Các công ty như Tencent, Baidu, Huawei triển khai phần cứng nội địa thành dịch vụ đám mây, mở rộng ứng dụng AI.

Nvidia vẫn dẫn đầu – Nhưng làn sóng bắt kịp ngày càng lớn

Dù tiến bộ đáng kể, Trung Quốc vẫn còn nhiều giới hạn:

CUDA là pháo đài: Nvidia mất hơn 10 năm xây dựng hệ sinh thái CUDA, khiến việc chuyển đổi tốn kém và phức tạp.
Nút thắt chuỗi cung ứng: Trung Quốc thiếu HBM, EDA tools, thiết bị quang khắc – phần lớn vẫn phụ thuộc Mỹ/Hàn.
Chênh lệch chất lượng: Chip Trung Quốc chưa đạt độ ổn định cao trong điều kiện khắc nghiệt hoặc dữ liệu dài.
Thiếu minh bạch: Thiếu các tiêu chuẩn kiểm định công khai khiến thế giới khó tin tưởng hoàn toàn.

Cạnh tranh không chỉ là công nghệ, mà là chiến lược quốc gia

Cuộc cạnh tranh giữa Trung Quốc và Mỹ trong lĩnh vực chip AI đã vượt xa phạm vi kỹ thuật, trở thành một cuộc giằng co phức tạp về chính sách và con đường phát triển công nghiệp.

Mỹ đã áp đặt các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với GPU cao cấp và các thiết bị then chốt, nhắm trúng mắt xích mà Trung Quốc phụ thuộc nhiều nhất, nhằm làm chậm lại quá trình phát triển công nghệ tiên tiến của nước này. Đồng thời, Bắc Kinh cũng tiến hành điều tra chống độc quyền đối với Nvidia, tăng cường chính sách mua sắm nội địa và thay thế sản phẩm nước ngoài bằng hàng nội địa, từ đó hình thành một vòng khép kín “thị trường – quản lý – vốn”.

Ông Jensen Huang kêu gọi “thương mại tự do”, trong khi phía Bắc Kinh lại phát tín hiệu rằng họ có thể phát triển chip ngang ngửa với H20 của Nvidia. Về bản chất, đây là một cuộc giằng co về đòn bẩy đàm phán và lựa chọn con đường phát triển: phía Mỹ dùng thời gian để duy trì lợi thế công nghệ, trong khi Trung Quốc dùng quy mô thị trường khổng lồ để đổi lấy không gian tự chủ về công nghệ.

Tham vọng của ĐCSTQ: Xây dựng hệ sinh thái AI độc lập

Trung Quốc không chỉ muốn bắt kịp mà còn xây dựng một hệ thống AI đẳng cấp thế giới song song, với các trụ cột:

Tự chủ toàn bộ chuỗi: từ thiết kế IP đến phần mềm điều khiển và dịch vụ đám mây.

Hạ tầng quốc gia: Dự án “East Data West Computing” xây dựng mạng lưới năng lực tính toán như điện/nước.

Sức mạnh mềm về tiêu chuẩn: Định hình hệ sinh thái phần mềm cạnh tranh với CUDA.

Ứng dụng chiến lược – dân sự & quân sự: Dùng AI trong công nghiệp, tài chính, giao thông, năng lượng, và an ninh quốc gia.

Quản lý tài sản dữ liệu: Chuẩn hóa và kiểm soát dữ liệu để duy trì động lực đào tạo mô hình.

Chiến lược thực dụng: Không cần vượt mặt, chỉ cần “đủ dùng”

Thay vì đua chip đa năng cao cấp, Trung Quốc chọn cách:

Tách biệt huấn luyện (dùng chip mạnh ở nước ngoài) và suy luận (dùng chip nội địa).
Dùng thuật toán để “khuếch đại phần cứng”.
Rút ngắn chu kỳ chip nhờ công nghệ chiplet và đóng gói tiên tiến.
Cải thiện phần mềm nội địa cho dễ dùng, hiệu quả cao.
Xây dựng mạng và lưu trữ tự phát triển.
Huy động doanh nghiệp nhà nước làm “siêu người dùng” để tạo thị trường và kéo chuỗi cung ứng.

Dòng thời gian: Cuộc đua 5 năm

12–18 tháng tới: Chip nội địa tăng tốc trong các ứng dụng suy luận. Nvidia vẫn dẫn đầu trong đào tạo mô hình lớn nhưng thị phần sẽ bị co lại.
2–3 năm: Trung Quốc có thể phát triển nền tảng phần cứng–phần mềm có thể cạnh tranh trong huấn luyện các mô hình nhỏ và trung bình.
3–5 năm: Hệ sinh thái phần mềm + phần cứng AI nội địa tương đối hoàn thiện. Nvidia sẽ không mất vị thế toàn cầu, nhưng bị thách thức nghiêm trọng tại Trung Quốc.

Rủi ro vẫn còn lớn

Mặc dù sự tiến bộ của Trung Quốc là thực tế và đáng kể, nhưng vị thế thống trị của Nvidia với tư cách là tiêu chuẩn thực tế cho sức mạnh tính toán AI toàn cầu vẫn khó bị lay chuyển trong ngắn hạn. Trung Quốc vẫn phải đối mặt với những ranh giới và thách thức rõ ràng trong nỗ lực đuổi kịp.

Nền tảng CUDA của NVIDIA, được xây dựng qua hơn một thập kỷ phát triển hệ sinh thái, bao gồm một thư viện toán tử phong phú, trình biên dịch hiệu quả, các công cụ tinh chỉnh hoàn thiện, một cộng đồng nguồn mở rộng lớn và hỗ trợ thư viện của bên thứ ba rộng rãi. Hiệu ứng “phụ thuộc đường dẫn” mạnh mẽ này khiến việc di chuyển trở nên cực kỳ tốn kém đối với các nhà phát triển, khiến việc sao chép nhanh chóng chỉ với một khoản đầu tư là bất khả thi.

Sự phát triển của Trung Quốc trong lĩnh vực chip AI vẫn bị hạn chế bởi tình trạng tắc nghẽn chuỗi cung ứng đối với các linh kiện chủ chốt. Nguồn cung bộ nhớ băng thông cao (HBM) chủ yếu do các nhà sản xuất lớn của Hàn Quốc và Mỹ kiểm soát. Năng lực đóng gói và thử nghiệm hiện đại còn hạn chế, trong khi những đột phá trong các quy trình tiên tiến phụ thuộc rất nhiều vào thiết bị in thạch bản và các công cụ EDA (tự động hóa thiết kế điện tử), cả hai đều là những thành phần quan trọng trong hào công nghệ của Nvidia.

Mặc dù chip Trung Quốc đang tiệm cận các tiêu chuẩn quốc tế về khả năng suy luận và dự đoán, nhưng chúng vẫn còn kém xa Nvidia về khả năng phân tích phức tạp, tính ổn định khi xử lý dữ liệu chuỗi dài, biến động hiệu suất trong điều kiện khắc nghiệt và khả năng phát triển dễ dàng. Hơn nữa, do thiếu dữ liệu chuẩn mực công khai và nhất quán, thế giới bên ngoài khó có thể tin tưởng hoàn toàn vào chip Trung Quốc. Nhà khoa học máy tính Javad Haji-Yahya chỉ ra rằng chất bán dẫn Trung Quốc có hiệu suất tương đương trong AI dự đoán nhưng vẫn còn kém về khả năng phân tích phức tạp. “Khoảng cách này là rõ ràng và thực sự đang thu hẹp. Nhưng tôi không nghĩ họ có thể bắt kịp trong ngắn hạn.”

Kết luận: Ai sẽ thắng?

Lời cảnh báo “nano giây” của Jensen Huang là ảnh chụp nhanh về hiện trạng phần cứng, nhưng người chiến thắng thực sự sẽ là bên chuyển hóa được sức mạnh tính toán thành sản phẩm và hệ sinh thái mở rộng quy mô nhanh hơn.

Cuộc đối đầu giữa Nvidia và Trung Quốc không chỉ là công nghệ, mà là trò chơi chiến lược quốc gia, sẽ định hình tương lai ngành AI toàn cầu trong thập kỷ tới.