Ngày 20/10, Bộ Ngoại giao Trung Quốc thông báo điều chỉnh đại sứ tại 7 quốc gia trong cùng một ngày, trong đó có ông Lý Thành Cương — nhà ngoại giao được mệnh danh là “chiến lang”. Cùng lúc, quân đội có 9 thượng tướng bị công khai cách chức. Những điều này làm dấy lên nghi vấn về cuộc đấu đá nội bộ ngày càng khốc liệt trước thềm Hội nghị Trung ương 4 khóa XX của ĐCSTQ xảy ra ở hai hệ thống cốt lõi là ngoại giao và quân đội.

Ly Thanh Cuong
Ông Lý Thành Cương bị miễn nhiệm chức vụ Đại diện thường trực của Trung Quốc tại Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), kiêm Đại sứ đặc mệnh toàn quyền. (Ảnh: Wikipedia)

Hệ thống ngoại giao thay đổi 7 đại sứ trong một ngày

Hôm 20/10, trang web chính thức của Bộ Ngoại giao Trung Quốc công bố thông báo về việc bổ nhiệm và miễn nhiệm đại sứ tại 7 quốc gia và tổ chức quốc tế.

Về điều chỉnh đại sứ theo từng quốc gia: Lý Xương Lâm thôi giữ chức Đại sứ tại Ma-rốc, Dư Kính Tùng thay thế; Hàn Xuân Lâm thôi chức Đại sứ tại Romania, Trần Phong kế nhiệm; Trương Tá được điều chuyển từ chức Đại sứ tại Bắc Macedonia sang làm Đại sứ tại Malta, thay thế Vu Đôn Hải; Tưởng Tiểu Yến được bổ nhiệm làm Đại sứ mới tại Bắc Macedonia; Vi Hoành Thiêm rời vị trí Đại sứ tại Grenada, Dương Thư kế nhiệm; Trần Quốc Hữu thôi giữ chức Đại sứ tại Ecuador, Tôn Hướng Dương thay thế.

Về đại diện tổ chức quốc tế, Lý Thành Cương bị miễn nhiệm chức vụ Đại diện thường trực tại Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), kiêm Đại sứ đặc mệnh toàn quyền, và được thay thế bởi Lý Vịnh Tiệp.

Trong đợt điều chỉnh nhân sự này, việc miễn nhiệm Lý Thành Cương thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận. Ông là một nhân vật chủ chốt trong các cuộc đàm phán thương mại Trung – Mỹ trước đây, và chỉ mới được bổ nhiệm làm Đại diện đàm phán thương mại quốc tế kiêm Thứ trưởng Bộ Thương mại vào tháng 4 năm nay.

Việc Lý Thành Cương bị miễn nhiệm đột ngột có liên quan mật thiết đến việc căng thẳng thương mại Trung – Mỹ gia tăng gần đây. Tuần trước, Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Bessent hiếm hoi công khai chỉ đích danh chỉ trích Lý Thành Cương, cho rằng ông ta đã “tự ý” tới Washington vào cuối tháng 8, yêu cầu gặp cấp cao nhưng “hành xử bất thường” và đưa ra những lời đe dọa.

Tại cuộc họp báo, ông Bessent thẳng thắn nói rằng ông Lý Thành Cương “vô cùng khiếm nhã”, và đã đe dọa trực tiếp rằng nếu Mỹ thu phí cảng đối với tàu Trung Quốc cập cảng Mỹ, Bắc Kinh sẽ kích hoạt “hỗn loạn toàn cầu”.

“Có lẽ vị Thứ trưởng đã đưa ra lời lẽ kích động ngày 28/8 đó đã không còn kiểm soát được nữa,” ông Bessent nói thêm. “Có thể Lý Thành Cương tự cho mình là chiến lang”.

Cơn địa chấn trong quân đội: Ít nhất 9 thượng tướng bị cách chức

Song song với sự điều chỉnh trong hệ thống ngoại giao, quân đội Trung Quốc chứng kiến một cuộc biến động nhân sự còn dữ dội hơn.

Bộ Quốc phòng Trung Quốc gần đây đã công bố quyết định xử lý đối với 9 thượng tướng, cáo buộc họ “vi phạm nghiêm trọng kỷ luật công vụ” và tham nhũng với “số tiền đặc biệt lớn”, đồng thời tuyên bố đã khai trừ đảng tịch và quân tịch của họ.

Nhà bình luận độc lập Thái Thận Khôn ngày 18/10 tiết lộ thêm rằng ngoài 9 thượng tướng đã công bố, còn có 4 thượng tướng khác cũng bị miễn nhiệm. Điều này cho thấy đợt biến động nhân sự trong quân đội lần này liên quan đến 13 thượng tướng — một quy mô lớn hiếm thấy, với cấp bậc rất cao.

Đáng chú ý là phần lớn các tướng lĩnh bị xử lý lần này đều do ông Tập Cận Bình trực tiếp đề bạt hoặc thăng chức. Trong đó, Hà Vệ Đông, Miêu Hoa, Lâm Hướng Dương đều xuất thân từ Tập đoàn quân 31, nơi Tập từng đóng quân trong những năm đầu sự nghiệp. Mối liên hệ nhân sự chằng chịt này đã dẫn đến nhiều cách lý giải khác nhau từ bên ngoài về bản chất vụ việc.