9 thói quen sống đáng học hỏi từ Tăng Quốc Phiên – Hiểu để thay đổi bản thân
- Vương Hòa
- •
Tăng Quốc Phiên – danh tướng và nhà tư tưởng kiệt xuất thời nhà Thanh không chỉ nổi bật nhờ tài năng mà còn nhờ sự tự rèn luyện nghiêm khắc. Dưới đây là 9 thói quen đã giúp ông nâng cao bản lĩnh, trí tuệ và khí lực, cũng là kim chỉ nam để mỗi người hiện đại có thể noi theo.
1. Sự tôn trọng
Tôn trọng không chỉ là phép lịch sự dành cho người khác, mà trước hết, nó là sự nghiêm khắc với chính mình. Một người biết tôn trọng bản thân sẽ không dễ dãi trong hành vi, không buông thả trong thói quen, và luôn cố gắng sống đúng với nguyên tắc đã đặt ra.
Tôn trọng cũng thể hiện trong cách ông đối đãi với người khác — luôn nhún nhường, điềm đạm, giữ lễ nghi — dù họ ở vị trí cao hay thấp. Bởi theo ông, muốn được người đời trọng vọng, trước tiên hãy học cách kính trọng người khác một cách chân thành.
Vì vậy, sự tôn trọng là gốc rễ của kỷ luật cá nhân và cũng là thước đo phẩm chất con người. Ai có thể tôn trọng chính mình và tôn trọng người khác một cách nhất quán, người ấy đã đạt được một bước vững chắc trên con đường tu dưỡng.
2. Thiền định
Tăng Quốc Phiên từng nhận ra mình dễ phân tâm, khó tập trung, nên ông bắt đầu rèn luyện sự tập trung thông qua thiền định.
Bạn cũng có thể thực hành điều này dù chỉ có 15-20 phút. Chỉ cần nhắm mắt và tập trung vào hơi thở. Ban đầu, bạn sẽ thấy đầu óc bị “ngập lụt” bởi vô số suy nghĩ kỳ lạ. Không sao cả. Hãy kiên trì thực hành trong vài ngày. Dần dần, tâm trí bạn sẽ lắng lại và sự tập trung sẽ ngày càng rõ rệt.
3. Thức dậy sớm
Việc thức dậy sớm không chỉ giúp bạn có thêm thời gian, mà còn là cơ hội để rèn luyện ý chí, sắp xếp lại cuộc sống và tâm trí. Khi khởi đầu ngày mới trong sự tĩnh lặng, bạn nắm quyền làm chủ, thay vì bị cuốn vào guồng quay hối hả của thế giới xung quanh.
Tăng Quốc Phiên duy trì thói quen dậy từ rạng sáng. Ông không chỉ dùng thời gian đó để đọc sách, viết nhật ký, mà còn để tự tay dọn dẹp không gian sống. Ông tin rằng một căn phòng gọn gàng sẽ giúp tâm trí sáng suốt và dễ tập trung hơn. Sự ngăn nắp trong môi trường phản ánh sự kỷ luật trong nội tâm.
Việc dậy sớm còn là biểu hiện của sự tự chủ. Khi vượt qua được cơn buồn ngủ – một trong những cám dỗ dễ dãi nhất – con người cũng đang đồng thời vượt qua sự trì hoãn và lười biếng trong chính mình. Một giờ buổi sáng giá trị hơn ba giờ buổi tối, không chỉ vì sự yên tĩnh, mà còn vì năng lượng đầu ngày luôn trong trạng thái dồi dào, tinh khôi nhất.
Do đó, dậy sớm không chỉ là một thói quen sinh hoạt, mà là biểu hiện của một đời sống có kỷ luật, có mục tiêu và đầy bản lĩnh.
4. Đọc sách
Tăng Quốc Phiên không xem đọc sách là thú tiêu khiển mà là một phương pháp rèn luyện trí tuệ và nhân cách. Ông cho rằng, thay vì đọc lướt qua hàng chục cuốn sách để lấy thông tin hời hợt, thì đọc sâu và nghiền ngẫm một cuốn sách giá trị sẽ đem lại sự chuyển hóa thực sự trong tư duy.
Ông tự đặt ra những nguyên tắc nghiêm khắc trong việc đọc: không đọc sách mới khi chưa hoàn thành sách cũ; không đọc tiếp câu sau nếu chưa hiểu thấu đáo câu trước. Với ông, việc đọc không nhằm mục đích lướt qua nhanh chóng, mà là để suy ngẫm, phản tỉnh và vận dụng vào cuộc sống.
Mỗi cuốn sách hay là một cuộc đối thoại lặng lẽ giữa người viết và người đọc. Nếu đọc vội ta sẽ bỏ lỡ tinh hoa ẩn giấu trong từng con chữ. Còn nếu đọc sâu, sách sẽ trở thành tấm gương soi lại chính mình — từ đó hun đúc sự thấu đáo trong nhận thức và vững vàng trong lập luận.
Với Tăng Quốc Phiên, đọc sách là hành trình tự học suốt đời. Và ông tin rằng, người có thói quen đọc kỹ, suy nghĩ kỹ, sẽ không bao giờ trở nên nông cạn.
5. Đọc lịch sử
Tăng Quốc Phiên luôn coi trọng việc đọc tiểu sử và lịch sử, bởi ông tin rằng lịch sử không chỉ là chuỗi sự kiện đã qua mà là kho báu kinh nghiệm sống của nhân loại. Trong đó, thành công và thất bại của người xưa chính là bài học sống động, có thể soi sáng cho hành động hôm nay.
Khác với lý thuyết suông chỉ tồn tại trên giấy, lịch sử là nơi ghi lại những con người thật trong hoàn cảnh thật. Khi đọc về một vị tướng vượt qua hiểm cảnh, hay một triều đại suy vong vì chủ quan và tham nhũng, ta học được cách con người suy nghĩ, lựa chọn và chịu trách nhiệm trước thời cuộc.
Tăng Quốc Phiên đọc lịch sử không phải để ghi nhớ ngày tháng hay tên gọi, mà để tìm hiểu gốc rễ của thành bại: đâu là quyết định đúng, đâu là sai lầm chí mạng. Nhờ vậy, ông dần rèn luyện được tầm nhìn sâu rộng và sự cẩn trọng trong từng quyết định thực tế.
Do đó, đọc lịch sử không chỉ là để hiểu người xưa, mà là để hiểu chính mình. Ai biết soi mình trong gương lịch sử người đó mới tránh được lối mòn cũ và từng bước trở thành người khôn ngoan hơn.
6. Cẩn trọng
Tăng Quốc Phiên nổi tiếng là người cẩn trọng trong từng lời nói và hành động. Với ông, sự thận trọng không phải là biểu hiện của yếu đuối mà là biểu hiện của trí tuệ và phẩm cách. Bởi trong cuộc sống, một lời nói bất cẩn hay một hành động bốc đồng có thể dẫn đến hậu quả khó lường – không chỉ ảnh hưởng đến bản thân mà còn liên lụy đến gia đình, tập thể, thậm chí cả quốc gia.
Trong thời đại ngày nay, khi mạng xã hội lan truyền thông tin chỉ trong tích tắc, sự cẩn thận càng trở nên thiết yếu. Một câu nói thiếu suy nghĩ có thể bị cắt ghép, xuyên tạc và khiến hình ảnh cá nhân bị hủy hoại. Một hành động thiếu suy xét có thể dẫn đến tranh cãi, chỉ trích, thậm chí làm tổn thương người khác mà ta không hề hay biết.
Vì vậy, học cách “uốn lưỡi bảy lần trước khi nói”, kiểm soát cảm xúc trước khi hành động là bước đầu của sự trưởng thành. Người thận trọng không phải là người nói ít, mà là người nói đúng. Không phải là người hành động chậm, mà là người hành động chắc chắn. Chính sự cẩn trọng ấy giúp ta giữ gìn danh dự, xây dựng niềm tin và thể hiện trách nhiệm với cộng đồng.
7. Nuôi dưỡng khí lực
Tăng Quốc Phiên hiểu rõ rằng làm việc quá sức không đồng nghĩa với hiệu quả cao. Ông quan niệm rằng năng suất không được đo bằng số giờ làm việc liên tục mà bằng chất lượng và sự bền bỉ trong suốt quãng thời gian dài.
Theo ông, cơ thể và tinh thần chính là vốn quý nhất mà mỗi người sở hữu. Nếu không biết cách nuôi dưỡng, giữ gìn năng lượng, con người sẽ nhanh chóng mệt mỏi, mất sức và dễ bị suy nhược. Điều đó không chỉ ảnh hưởng đến công việc hiện tại mà còn làm giảm khả năng thực hiện những dự định lớn lao trong tương lai.
Vì vậy, ông đặc biệt chú trọng việc cân bằng giữa lao động và nghỉ ngơi, không để cơ thể rơi vào trạng thái kiệt quệ. Ông tin rằng giữ một nhịp sống điều độ, ăn uống hợp lý, luyện tập thể dục đều đặn và nghỉ ngơi đầy đủ chính là cách duy trì nguồn khí lực ổn định, giúp con người luôn tỉnh táo, minh mẫn và sẵn sàng đối mặt với thử thách.
Nuôi dưỡng khí lực không chỉ là chăm sóc thể chất mà còn là rèn luyện tinh thần, giữ cho tâm hồn luôn vững vàng, kiên định. Đó là nền tảng để mỗi người có thể kiên trì thực hiện mục tiêu và phát huy tối đa khả năng của bản thân trong mọi hoàn cảnh.
8. Bảo vệ bản thân
Bảo vệ bản thân không đơn thuần chỉ là giữ gìn sức khỏe thể chất mà còn bao gồm việc duy trì sự tự chủ và vững vàng về mặt tinh thần. Tăng Quốc Phiên cho rằng, sức khỏe là nền tảng để mỗi người có thể làm việc hiệu quả và sống vui khỏe mỗi ngày. Nhưng quan trọng hơn, một người thực sự trưởng thành phải biết giữ vững nguyên tắc sống của mình, biết phân biệt đúng sai và bảo vệ giá trị cốt lõi trong cuộc đời.
Biết nói “không” đúng lúc là một trong những kỹ năng quan trọng nhất của sự tự bảo vệ. Nó giúp ta tránh bị cuốn theo những áp lực, những đòi hỏi không phù hợp hoặc những điều có thể làm tổn thương bản thân về tinh thần hay thể chất. Người biết từ chối cũng là người biết trân trọng và yêu thương chính mình.
Chỉ khi giữ được sự tự chủ trong lời nói, hành động và suy nghĩ, con người mới có thể đứng vững trước những thử thách và cám dỗ của cuộc đời, không bị lung lay hay đánh mất bản thân. Chính sự kiên định và bảo vệ bản thân là điểm tựa để tiến bước vững chắc và phát triển bền lâu.
9. Viết thư pháp
Tăng Quốc Phiên rất coi trọng việc thực hành thư pháp, không chỉ đơn thuần như một sở thích nghệ thuật mà còn như một phương pháp tu dưỡng bản thân sâu sắc. Ông tin rằng thư pháp giúp rèn luyện nhiều đức tính quan trọng như sự kiên nhẫn, bền bỉ và khả năng tập trung – những yếu tố thiết yếu để phát triển cả trí tuệ và tinh thần.
Việc ngồi xuống, cầm bút, từng nét chữ chậm rãi nhưng chính xác, đòi hỏi người viết phải giữ tâm thái bình tĩnh, tập trung hoàn toàn vào hiện tại. Qua đó, thư pháp giúp giảm bớt những suy nghĩ hỗn loạn, tạo ra sự hài hòa giữa cơ thể và tinh thần, đồng thời nâng cao khả năng kiểm soát cảm xúc.
Không chỉ vậy, thư pháp còn là cách để kết nối với truyền thống văn hóa, giúp người thực hành hiểu hơn về cái đẹp và ý nghĩa sâu xa của từng nét chữ. Đối với Tăng Quốc Phiên, viết thư pháp không chỉ là hành động tạo ra tác phẩm nghệ thuật mà còn là hành trình rèn luyện tâm hồn, giúp ông kiên định và vững vàng trong cuộc sống.
Trúc Nhi biên dịch
Theo Aboluowang
Xem thêm
Từ khóa Thói quen Tăng Quốc Phiên
