Trung Quốc nhanh chóng mua 2 tỷ USD đậu nành của Mỹ sau cuộc điện đàm Tập-Trump

Dương Thiên Tư
•
Thứ Năm, 27/11/2025

Gần đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump trong cuộc điện đàm với lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đã thể hiện phong cách đàm phán trực tiếp đặc trưng của mình. Ngày 25/11, khi đang trên chuyến bay của Không lực Một từ căn cứ liên hợp Andrews tới Palm Beach, Florida, ông Trump đã tiết lộ chi tiết nội dung cuộc điện đàm quan trọng này với các phóng viên tháp tùng. Ông cho biết, trong cuộc gọi, ông đã thẳng thắn đề nghị với ông Tập: “Tôi yêu cầu, tôi muốn các ông tăng tốc độ thu mua và tăng số lượng mua.” Về phía Trung Quốc, ông Trump dùng từ ngữ khá dí dỏm – ông Tập Cận Bình “đại khái đồng ý (more or less agreed)” với yêu cầu này.

Ảnh minh hoạ. (Nguồn: Fotokostic/Shutterstock)

Biểu hiện ngoại giao có vẻ “mập mờ” này rất nhanh đã chuyển hóa thành hành động thực tiễn. Ông Trump rõ ràng lạc quan về kết quả, ông nói với truyền thông: “Tôi nghĩ hành động của Chủ tịch Tập sẽ đem lại điều bất ngờ cho chúng ta.” Và đúng như vậy, điều “bất ngờ” đã đến sớm hơn dự kiến.

Đơn hàng thu mua quy mô lớn được ký kết

Theo Reuters dẫn lời các thương nhân nắm rõ tình hình, phía nhập khẩu Trung Quốc sau cuộc điện đàm giữa ông Trump và ông Tập đã nhanh chóng hành động và ký kết hợp đồng mua đậu tương Mỹ trị giá khoảng 300 triệu USD. Quy mô cụ thể của đợt thu mua này rất đáng khả quan:

Số lô: 10−15 lô
Mỗi lô: 60.000−65.000 tấn
Tổng trị giá: khoảng 300.000.000 USD

Một thương nhân cho biết Trung Quốc thực tế đã mua khoảng 12 lô hàng, còn một thương nhân khác thì ước tính từ 10 đến 15 lô. Theo tiêu chuẩn giao dịch quốc tế, tổng sản lượng sẽ dao động từ 600.000 đến gần 1 triệu tấn. Tất cả lượng đậu tương này đều dự kiến sẽ được vận chuyển từ các cảng vùng vịnh Mexico và cảng Tây Bắc Thái Bình Dương của Mỹ vào tháng Một năm sau – những đầu mối xuất khẩu nông sản chủ lực của Mỹ.

Tiếp nối kết quả gặp mặt tháng Mười

Đợt mua bán quy mô lớn lần này thực chất là nối tiếp tiến trình tan băng quan hệ thương mại song phương sau cuộc gặp giữa lãnh đạo hai nước ở Hàn Quốc cuối tháng Mười. Từ đó đến nay, Trung Quốc gần như đã nối lại việc mua đậu tương Mỹ với khối lượng lớn. Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp Mỹ, từ cuối tháng Mười tới nay, tập đoàn quốc doanh COFCO của Trung Quốc đã đặt mua tổng cộng gần 2 triệu tấn đậu tương Mỹ.

Loạt động thái này cho thấy Bắc Kinh đang từng bước thực hiện một loại thỏa thuận ngầm hoặc thỏa thuận không chính thức, sử dụng việc thu mua nông sản – mặt hàng nhạy cảm thấp – để giảm bớt sức ép chiến lược từ Washington. Với chính quyền Trump, việc nhu cầu trở lại từ thị trường Trung Quốc rõ ràng là một “quân cờ” quan trọng để chứng minh thành quả đàm phán trước cử tri nông dân và các bang nông nghiệp trong nước.

Dù tần suất và quy mô mua hàng gần đây đều tăng mạnh, nhưng so với mục tiêu mà Nhà Trắng từng công bố, tiến độ hiện tại vẫn còn cách khá xa. Chính quyền Trump trước đó đã công bố 2 con số: mục tiêu mua ngắn hạn là 12 triệu tấn và mục tiêu dài hạn trong 3,5 năm là tổng cộng 87,5 triệu tấn.

Số đậu tương đã đặt: 200+(60–100)=260–300 triệu tấn;
Mục tiêu ngắn hạn: 12 triệu tấn;
Tỷ lệ hoàn thành: khoảng 22–25%.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent đã phát biểu trên CNBC rằng việc Trung Quốc mua đậu tương Mỹ “đang diễn ra đúng tiến độ”. Tuyên bố này vừa củng cố tâm lý thị trường, vừa cho thấy đôi bên có thể đang có một lộ trình thực hiện cụ thể mà công chúng chưa được biết.

Ông Tập nhượng bộ, khởi động “ngoại giao đậu tương”

Đậu tương luôn là tiêu điểm trong đàm phán thương mại Mỹ – Trung, đằng sau là những toan tính kinh tế chính trị sâu xa. Các vùng sản xuất đậu tương lớn như Ohio, Iowa… đều là những bang then chốt, cử tri cốt lõi của ông Trump. Hình ảnh mùa thu hoạch tại Deerfield, Ohio tháng 10/2021 phần nào thể hiện kỳ vọng xuất khẩu của nông dân Mỹ. Việc buộc Trung Quốc phải mua đậu tương là một cách cực kỳ trực diện để chính quyền Trump nhanh chóng mang lại cảm giác “thắng lợi” cho các nhóm ủng hộ.

Về phía Trung Quốc, với vị thế là quốc gia nhập khẩu đậu tương lớn nhất thế giới, nhu cầu này là “sát sườn”, phục vụ chủ yếu cho ngành sản xuất dầu ăn cùng ngành chăn nuôi. Dưới áp lực chính trị, việc điều chỉnh nguồn nhập khẩu đậu tương lại khá dễ để thực hiện – vừa thỏa mãn nhu cầu trong nước, vừa đem lại thiện chí đối ngoại.

Tiến triển thu mua hiện tại cho thấy mối quan hệ Mỹ – Trung chịu ảnh hưởng mạnh bởi kiểu “đàm phán” thực dụng. Ông Trump cần kết quả kinh tế rõ ràng để chứng minh hiệu quả chiến lược đàm phán, còn Bắc Kinh lại dùng việc mua nông sản để giữ liên lạc với Washington, tránh để căng thẳng thương mại leo thang trở lại.

Dẫu vậy, thách thức vẫn tồn tại. Thương mại nông sản rất nhạy cảm với thời tiết, biến động giá toàn cầu và nguồn cung từ các đối thủ như Brazil. Nếu đạt mục tiêu mua 87,5 triệu tấn trong 3,5 năm, tức là gần như phải dồn phần lớn lượng nhập đậu tương của Trung Quốc từ thị trường Mỹ – điều này khá rủi ro xét về chiến lược đa dạng hoá nguồn cung.

Từ việc “nguyên thủ nói chuyện” đến “ký hợp đồng thu mua” nhanh như chớp đã chứng minh sự ưu tiên của đôi bên trong việc giữ ổn định quan hệ thương mại. Khi đơn hàng đầu tiên sẽ được vận chuyển vào tháng Một năm tới, thị trường sẽ tiếp tục theo dõi xem quá trình mua sắm có tiếp diễn và liệu sẽ lan sang các nhóm hàng nông sản khác như ngô, lúa mì, thịt lợn, v.v.