Đau nửa đầu đến thoái hóa điểm vàng: Cách bảo vệ thị lực của bạn
- Nguyên Khang
- •
Đau nửa đầu và thoái hóa điểm vàng hay hoàng điểm là những bệnh lý phổ biến thường gây khó chịu kéo dài cho người mắc. Tuy nhiên, chỉ với những phương pháp đơn giản và có thể thực hiện hàng ngày như thay đổi khẩu phần ăn uống đã khắc phục được những vấn đề này.
Trong nhiều năm, bác sĩ nhãn khoa thần kinh Rani Banik phải thức dậy mỗi sáng với cơn đau nhói sau mắt. Những cơn đau nửa đầu mãn tính khiến cô cảm thấy “mỗi ngày đều như bắt đầu bằng một cây kim nhọn đâm vào đầu”, cô nhớ lại.
Cô đã đến gặp các chuyên gia hàng đầu về đau đầu và thử mọi loại thuốc điều trị đau nửa đầu có sẵn, nhưng không có tác dụng. Sau đó, ở độ tuổi ngoài 40, cô đã khám phá ra sức mạnh của dinh dưỡng và thay đổi lối sống. Bằng cách thay đổi khẩu phần ăn uống, bổ sung dưỡng chất phù hợp và kiểm soát căng thẳng, cuối cùng cô đã kiểm soát được cơn đau đầu của mình.
Kinh nghiệm chuyên môn lẫn cá nhân của cô hiện đang định hình cách cô điều trị bệnh nhân. Đau nửa đầu, khô mắt và các vấn đề về thị lực liên quan đến tuổi tác có vẻ không liên quan, nhưng như cô Banik đã lưu ý, chúng thường được liên kết bởi những cơ chế chung – và những thói quen nhỏ hàng ngày có thể tạo ra sự khác biệt lớn.
Nguyên nhân đau nửa đầu và một số bệnh về mắt
Mối liên kết then chốt giữa chứng đau nửa đầu, khô mắt và nhạy cảm với ánh sáng nằm ở dây thần kinh sinh ba.
“Tất cả chúng đều liên kết với cùng một dây thần kinh bị kích thích bằng cách nào đó”, cô Banik lưu ý. Cô nói thêm rằng khi dây thần kinh sinh ba bị kích thích, nó có thể gây ra đau.
Dây thần kinh này có ba nhánh chính — nhánh mắt (V1), nhánh hàm trên (V2) và nhánh hàm dưới (V3) — trải dài khắp khuôn mặt. Các nhánh này lần lượt cung cấp cảm giác cho trán, mắt, má và hàm tương ứng. Khi bề mặt giác mạc bị khô, nó sẽ kích thích các đầu mút thần kinh và gửi tín hiệu đến thân não. Điều này không chỉ gây cảm giác khó chịu mà còn có thể kích hoạt các đường dẫn truyền đau liên quan đến chứng đau nửa đầu và nhạy cảm với ánh sáng.
Mối liên kết giữa ruột-não và ruột-mắt
Ngoài các đường dẫn truyền thần kinh, hệ vi sinh vật đường ruột cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc gây ra chứng đau nửa đầu và khô mắt.
Cô Banik cho biết khi căng thẳng hoặc các yếu tố rủi ro khác làm tổn thương hoặc tăng tính thấm của thành ruột, các tác nhân gây bệnh do vi khuẩn có thể xâm nhập vào máu và gây viêm toàn thân. Tình trạng viêm này có thể làm trầm trọng thêm chứng đau nửa đầu thông qua stress oxy hóa và viêm thần kinh.
Tình trạng viêm toàn thân do rối loạn vi khuẩn đường ruột có thể ảnh hưởng đến các phản ứng miễn dịch, tác động đến cả não và mắt. Ở bề mặt nhãn cầu, tình trạng viêm này có thể làm gián đoạn quá trình sản xuất màng nước mắt hoặc làm thay đổi hệ vi sinh vật tại chỗ, góp phần gây ra bệnh khô mắt.
Để hỗ trợ sức khỏe đường ruột, cô Banik khuyến nghị bổ sung các thực phẩm giàu lợi khuẩn như sữa chua, kim chi hoặc dưa cải bắp muối chua vào khẩu phần ăn uống. Để cải thiện hiệu quả, các chất bổ sung lợi khuẩn không đường, chứa nhiều CFU có thể giúp khôi phục sự cân bằng vi khuẩn và giảm viêm – có lợi cho cả sức khỏe của mắt và não.
Tổn thương giác mạc do khô mắt
Khô mắt rất phổ biến, và khoảng 86% các trường hợp là do nước mắt bay hơi quá nhanh – một tình trạng gọi là khô mắt do bay hơi. Các tuyến meibomian nhỏ ở mí mắt tiết ra một lớp dầu bảo vệ trên màng nước mắt. Khi chúng hoạt động không hiệu quả, nước mắt bay hơi nhanh, khiến giác mạc bị lộ ra và bị kích ứng.
Giác mạc bị lộ ra có thể hình thành những vết xước cực nhỏ trên bề mặt mắt – những tổn thương nhỏ li ti, không thể nhìn thấy bằng mắt thường. Những vết xước này có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng về mắt nếu không được điều trị.
Cô Banik cho biết: “Khi chúng tôi khám bệnh nhân dưới kính hiển vi, chúng tôi sẽ nhỏ một loại thuốc nhuộm huỳnh quang. Chúng tôi có thể nhìn thấy những vết xước này; chúng trông giống như những chấm nhỏ li ti trên bề mặt giác mạc”.
Những tế bào này có thể tái tạo, giống như một vết xước nhỏ trên da, cô nói thêm.
Màn hình điện tử
Việc sử dụng màn hình quá nhiều ngày nay làm trầm trọng thêm tình trạng khô mắt. Các đánh giá lâm sàng cho thấy có tới 87,5% nhân viên văn phòng bị khô mắt do bay hơi.
Cô Banik cho biết thời gian sử dụng màn hình kéo dài khiến tần suất chớp mắt giảm từ mức bình thường 15–20 lần mỗi phút xuống chỉ còn 3–5 lần, làm gián đoạn sự ổn định của màng nước mắt và khô màng nước mắt. Tiếp xúc với màn hình kéo dài có thể làm trầm trọng thêm cả chứng đau nửa đầu và khô mắt bằng cách tăng độ nhạy cảm với ánh sáng xanh và giảm tần suất chớp mắt.
Viêm là một yếu tố khác liên quan đến việc sử dụng màn hình trong thời gian dài.
“Các tuyến có thể bị viêm, bản thân giác mạc cũng có thể bị viêm, và viền mí mắt cũng có thể bị viêm”, cô lưu ý.
Bảo vệ mắt khỏi tia cực tím
So với ánh sáng xanh, tia cực tím (UV) có thể gây tổn thương mắt nghiêm trọng hơn. Trong khi ánh sáng xanh từ màn hình kỹ thuật số chủ yếu gây mỏi mắt và khó chịu, tia UV lại xuyên sâu hơn vào các mô mắt.
Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trong thời gian dài có thể gây ra các tác nhân oxy hóa dẫn đến bỏng bề mặt giác mạc, hình thành các mảng tăng sinh ở phần lòng trắng của mắt, đục thủy tinh thể và thậm chí là thoái hóa điểm vàng. Thoái hóa điểm vàng ảnh hưởng đến phần trung tâm của võng mạc, nơi nhìn rõ nhất của mắt.
Thoái hóa điểm vàng thường phát triển trong âm thầm. Các dấu hiệu ban đầu bao gồm:
- Khó nhìn trong điều kiện ánh sáng yếu hoặc vào ban đêm
- Giảm khả năng phân biệt độ tương phản
- Các đường thẳng trở nên gợn sóng hoặc méo mó
Bất kỳ ai gặp phải những triệu chứng này nên đi khám mắt ngay lập tức.
“Bệnh thoái hóa điểm vàng do tuổi tác (AMD) một khi đã hình thành sẹo ở giai đoạn tiến triển, chúng ta không thể đảo ngược nó”, cô Banik nói. “Nhưng ở giai đoạn đầu, chúng ta có thể làm được rất nhiều điều”.
Cô ví sự thoái hóa chậm của các mô mắt như “sự rỉ sét sinh học”.
“Kính râm dù đắt tiền đến đâu cũng không quan trọng”, cô nói. “Miễn là có dán nhãn ghi khả năng chặn tia UV 100%, thì nó vẫn phát huy tác dụng”.
Cô khuyến nghị:
- Đeo kính râm UV400 (chặn bước sóng nhỏ hơn hoặc bằng 400 nanomet)
- Ưu tiên nhãn chống tia UV hơn giá cả
- Đeo kính râm từ 10 giờ sáng đến 2 giờ chiều vào những ngày nắng
Các chiến lược hàng ngày để giảm khô mắt
Cô Banik khuyến nghị các bước đơn giản, thiết thực để giảm bớt các triệu chứng và cải thiện sự thoải mái hàng ngày:
- Quy tắc 20-20-20: Cứ sau 20 phút, hãy nghỉ 20 giây và nhìn vào một vật cách xa 20 feet (khoảng 6 mét).
- Máy tạo ẩm để bàn: Duy trì độ ẩm trong không khí để ngăn ngừa sự bay hơi của nước mắt.
- Tránh quạt và luồng gió trực tiếp: Luồng gió trực tiếp có thể làm khô mắt.
- Vị trí màn hình: Đặt màn hình ngang tầm mắt hoặc thấp hơn để giảm căng thẳng cho mắt.
- Bộ lọc ánh sáng xanh: Sử dụng ứng dụng hoặc kính lọc để giảm thiểu việc tiếp xúc với ánh sáng xanh.
Nuôi dưỡng đôi mắt
Điểm vàng, một vùng nhỏ trong võng mạc, rất giàu carotenoid như lutein, zeaxanthin và meso-zeaxanthin. Các sắc tố này hoạt động như “kính râm trong mắt”, hấp thụ ánh sáng xanh và tia UV đồng thời hỗ trợ thị lực trung tâm. Vì cơ thể không thể tự tạo ra các chất dinh dưỡng này, nên khẩu phần ăn uống là rất cần thiết.
Thiếu hụt dinh dưỡng, đặc biệt là thiếu omega-3, cũng có thể làm tình trạng khô mắt trở nên trầm trọng hơn.
Cô Banik nhấn mạnh phương pháp tiếp cận giàu dinh dưỡng với hơn 30 dưỡng chất chính, bao gồm omega-3, vitamin B và chất chống oxy hóa. Các nguồn thực phẩm hàng đầu bao gồm:
- Rau lá xanh: Rau chân vịt, cải xoăn, cải rổ và rau arugula là những nguồn giàu lutein và zeaxanthin.
- Thực phẩm màu vàng hoặc cam: Lòng đỏ trứng, ngô, đào và ớt chuông rất giàu carotenoid.
- Beta-Carotene: Cà rốt hỗ trợ thị lực ban đêm và giảm khô mắt.
Cô gợi ý nên kết hợp những thực phẩm này với chất béo lành mạnh như dầu ô liu hoặc bơ để tăng khả năng hấp thụ. Cô cũng khuyến khích mọi người tuân theo cái mà cô gọi là “Quy tắc 21”: cố gắng ăn 21 loại trái cây và rau củ có màu sắc khác nhau mỗi tuần.
“Càng nhiều màu sắc càng tốt. Bạn không cần phải ghi nhớ mọi chất dinh dưỡng – chỉ cần ăn đủ màu sắc”.
Nghiên cứu về bệnh mắt do tuổi tác đã chứng minh rằng việc bổ sung vitamin C và E, beta-carotene, kẽm và đồng giúp giảm 25% nguy cơ mắc bệnh mắt liên quan đến tuổi tác hoặc thoái hóa điểm vàng do tuổi. Tuy nhiên, cô Banik nhấn mạnh rằng việc bổ sung không phải là tất cả. Các yếu tố lối sống như cai thuốc lá, hoạt động thể chất, duy trì cân nặng hợp lý và khẩu phần ăn giàu thực vật cũng quan trọng không kém để bảo vệ thị lực.
“Hoàng điểm của bạn vốn đã có bộ lọc ánh sáng xanh – hãy nuôi dưỡng chúng. Thực phẩm bổ sung có thể hỗ trợ, nhưng thói quen hàng ngày có thể thay đổi”.
Phòng ngừa mất thị lực
Bob đến gặp bác sĩ Banik với tình trạng thoái hóa điểm vàng do tuổi tác (AMD) giai đoạn trung gian và có tiền sử gia đình bị suy giảm thị lực nghiêm trọng. Ông có lối sống ít vận động, khẩu phần ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn và vẫn hút thuốc.
Cô Banik đã giới thiệu cho ông liệu pháp ăn MAD – một liệu pháp ăn Địa Trung Hải tập trung nuôi dưỡng hoàng điểm – và khuyến khích ông thay đổi lối sống dần dần. Trong vòng sáu tháng, ông đã giảm 13,5 kg, hạ huyết áp và giảm đường máu, bỏ thuốc lá và thị lực của ông duy trì ổn định ở mức 20/20 ở cả hai mắt.
Câu chuyện của Bob minh họa sức mạnh của việc can thiệp sớm vào lối sống trong việc bảo vệ thị lực lâu dài.
Cô Banik cho biết khô mắt và nhạy cảm với ánh sáng là những tình trạng phổ biến, mặc dù gây khó chịu nhưng hiếm khi nghiêm trọng và thường không dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như mất thị lực vĩnh viễn. Với phương pháp tiếp cận đúng đắn, hầu hết mọi người có thể giảm đáng kể hoặc thậm chí loại bỏ các triệu chứng, giúp giảm bớt sự khó chịu và lo lắng.
Bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo và không thay thế cho lời khuyên y tế chuyên nghiệp. Vui lòng tham khảo ý kiến chuyên gia y tế có trình độ trước khi thay đổi khẩu phần ăn uống, thực phẩm bổ sung hoặc kế hoạch điều trị của bạn.
Theo The Epoch Times
Xem thêm
Từ khóa đau nửa đầu Thoái hóa điểm vàng
