Trong 5 năm, từ năm 2020-2025, Việt Nam đã xảy ra 24.295 vụ lừa đảo trực tuyến, thiệt hại gần 40.000 tỷ đồng, Cục Cảnh sát hình sự (Bộ Công an) cho hay. 

Anh Đ.L.T (SN 2008) và anh P.V.P (SN 2001, cùng trú tại xã An Nhơn Tây, tỉnh Gia Lai) bị lừa sang Campuchia, bị ép phải giả danh shipper để lừa đảo người Việt Nam. Do không đạt chỉ tiêu, cả hai nhiều lần bị nhốt, đánh đập. Cả hai may mắn trốn thoát, trở về vào tháng 12/2025. (Ảnh: bocongan.gov.vn)

Thông tin trên được đưa ra tại Hội thảo khoa học cấp quốc gia “Phòng, chống tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng” do Bộ Công an chủ trì, phối hợp Văn phòng Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức tại Học viện Cảnh sát nhân dân, ngày 29/12. 

Trung tướng, GS.TS Trần Minh Hưởng – Giám đốc Học viện Cảnh sát nhân dân cho biết tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng phát triển mạnh trong những năm gần đây, nhất là kể từ sau đại dịch Covid-19 (viêm phổi Vũ Hán). 

Trong khi đó, Việt Nam tiếp giáp với Campuchia, Lào – một khu vực được coi là “sào huyệt” của tội phạm lừa đảo trực tuyến, nơi có nhiều trung tâm lừa đảo quy mô lớn toàn cầu. 

Theo thống kê của Bộ Công an, từ năm 2022 đến tháng 10/2025, cả nước đã xảy ra khoảng 17.200 vụ lừa đảo trực tuyến, số lượng nạn nhân lên tới hàng trăm nghìn người.

Tại báo cáo tham luận, Đại tá Nguyễn Thanh Hà, Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát hình sự (Bộ Công an) cho hay trong 5 năm, từ năm 2020-2025, Việt Nam đã xảy ra 24.295 vụ lừa đảo trực tuyến, thiệt hại gần 40.000 tỷ đồng. 

Về đại thể, tội phạm lừa đảo gia tăng theo hằng năm, riêng trong năm 2025, số lượng được kiềm chế, kéo giảm hơn 20% (Tuy nhiên, thiệt hại do loại tội phạm này gây ra vẫn ở mức rất lớn, với tổng số tiền ước tính trên 6.000 tỷ đồng – Đại tá Lê Khắc Sơn, Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát hình sự cho biết tại họp báo tổng kết năm 2025 của ngành công an, ngày 15/12 – chú thích). 

Các nhóm tội phạm này sử dụng công nghệ Trí tuệ nhân tạo (AI), tài khoản mạng xã hội với danh tính ảo, tiền điện tử để tiến hành các thủ thuật lừa đảo; lợi dụng chủ trương, chính sách, công tác quản lý nhà nước, tình hình chính trị – kinh tế – xã hội để xây dựng các kịch bản lừa đảo. 

Về lý do tình hình tội phạm lừa đảo trực tuyến vẫn diễn biến phức tạp, ngành công an cho rằng do nhiều nguyên nhân, trong đó có lý do lợi nhuận siêu lớn, rủi ro thấp nên các nhóm tội phạm này phát triển bất chấp, ngày càng mở rộng, hình thành các “tập đoàn lừa đảo” mở rộng đến tất cả các nước trên thế giới.

Cục Cảnh sát hình sự đề ra một số giải pháp với mục đích triệt để truy vết, phong tỏa, thu hồi tài sản mà tội phạm lừa đảo chiếm đoạt, 

Nhiều nội dung trọng tâm được đưa ra thảo luận tại hội thảo, như nhận diện phương thức, thủ đoạn mới của tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng; những xu hướng nổi lên trong nước và quốc tế; các hạn chế trong hành lang pháp lý; khó khăn trong hợp tác liên ngành; truy vết dòng tiền, phong tỏa, thu hồi tài sản, không để chuyển tiền ra khỏi lãnh thổ Việt Nam; xử lý tội phạm xuyên biên giới.

Các giải pháp ngăn chặn được đưa ra như ứng dụng trí tuệ nhân tạo, phân tích dữ liệu lớn, công nghệ xác thực sinh trắc, cơ chế cảnh báo sớm và mô hình trung tâm phản ứng nhanh đối với lừa đảo trực tuyến; trao đổi kinh nghiệm quốc tế về hợp tác điều tra, chia sẻ dữ liệu, tương trợ tư pháp và mô hình phòng, chống lừa đảo tại các quốc gia phát triển…

Người dân ngăn chặn lừa đảo bằng nguyên tắc “3 Không – 3 Nhanh”

Chuyên gia Vũ Ngọc Sơn – Trưởng ban Nghiên cứu, tư vấn, phát triển công nghệ và Hợp tác quốc tế của Hiệp hội An ninh mạng quốc gia đưa ra lời khuyên người dân cần rèn luyện phản xạ an toàn bằng nguyên tắc “3 Không – 3 Nhanh”. 

KHÔNG tin tưởng tuyệt đối (kể cả khi video call), KHÔNG cài ứng dụng từ liên kết lạ và KHÔNG chuyển tiền khi chưa xác thực; đồng thời NHANH tra cứu khi nhận được thông tin đáng ngờ, NHANH ngắt kết nối khi bị đe dọa hoặc thao túng và NHANH báo cáo tới cơ quan chức năng khi phát sinh sự cố.

Theo ông Sơn, các hình thức lừa đảo trực tuyến ngày càng tinh vi, từ giả mạo cửa hàng uy tín, chiếm đoạt tài khoản, yêu cầu đặt cọc đến giao hàng kém chất lượng; tội phạm còn sử dụng liên kết độc hại, tin nhắn và cuộc gọi mạo danh để đánh cắp dữ liệu cá nhân, gây ra nguy cơ mất tiền, lộ thông tin và bị lợi dụng cho các hành vi phạm pháp.

Các nhóm tội phạm đặc biệt sử dụng Trí tuệ nhân tạo (AI) và Deepfake để giả mạo gương mặt, giọng nói người thân nhằm thao túng cảm xúc, lợi dụng lòng tin, lòng tham hoặc nỗi sợ hãi của nạn nhân.

Theo chuyên gia, lừa đảo trực tuyến giăng “cái bẫy vô hình nhưng gây thiệt hại hữu hình”. 

Nguyễn Sơn