Chiến lược chống lão hóa theo từng độ tuổi
- Khánh Nam
- •
Lão hóa không diễn ra theo một đường thẳng. Có lúc bạn cảm thấy khỏe khoắn, tràn đầy năng lượng; nhưng chỉ trong chớp mắt, mệt mỏi, căng thẳng hoặc những thay đổi nội tiết dường như khiến bạn già đi chỉ sau một đêm. Vậy điều gì sẽ xảy ra nếu quá trình lão hóa tuân theo những cột mốc có thể dự đoán được – và bạn có thể điều chỉnh thói quen ở từng giai đoạn để duy trì sự trẻ trung, minh mẫn và khả năng thích ứng tốt hơn?
Bác sĩ Chu Tông Hàn (Tsung-Han Chou), bác sĩ điều trị tại Phòng khám Y học Cổ truyền Minh Đường (Đài Loan), cho biết rằng chăm sóc sức khỏe không bao giờ là một mô hình phù hợp cho tất cả mọi người. Trong một tập của chương trình “Health 1+1” trên NTD – là hãng truyền thông cùng hệ thống với The Epoch Times, ông Chu giải thích rằng, mỗi thập kỷ của cuộc đời đi kèm với những thách thức sinh học và cảm xúc riêng biệt và do đó cần những chiến lược khác nhau để bảo tồn sức sống.
Theo bác sĩ Chu, quá trình lão hóa có hai bước ngoặt quan trọng: “Bước ngoặt thứ nhất xảy ra sau khi sinh con và bước ngoặt thứ hai là thời kỳ mãn kinh”.
Đối với cả nam và nữ, những năm sau khi làm cha mẹ đòi hỏi sự hỗ trợ nhiều hơn để duy trì năng lượng và cân bằng nội tiết. Đến giai đoạn mãn kinh với những biến đổi nội tiết tố mạnh mẽ sau đó sẽ là một chặng đường mới trong tiến trình lão hóa.
Bí quyết chống lão hóa cho từng giai đoạn của cuộc đời
Bắt đầu từ khoảng tuổi 30, nhu cầu của cơ thể thay đổi theo những cách rõ rệt. Bác sĩ Chu đã phác thảo những trọng điểm cần chú ý tại từng cột mốc quan trọng của cuộc đời.
Tuổi 30: Giai đoạn nỗ lực vươn lên
Trọng tâm chăm sóc sức khỏe: Tăng cường tỳ và vị (lá lách và dạ dày)
Trong Trung y, tỳ và vị đại diện cho sức mạnh tiêu hóa và chuyển hóa của cơ thể – tức khả năng chuyển đổi thực phẩm thành năng lượng. Một hệ tiêu hóa khỏe mạnh giúp cơ thể chống chịu tốt hơn với căng thẳng, hỗ trợ miễn dịch và duy trì mức năng lượng ổn định trong những năm làm việc cường độ cao.
Những điều cần làm:
- Ăn uống đúng giờ
- Ưu tiên thực phẩm nguyên chất thay vì các bữa ăn nặng, muộn vào ban đêm
- Tránh bỏ bữa sáng hoặc phụ thuộc vào đường để tạo năng lượng
Khi chức năng tiêu hóa ổn định, cơ thể sẽ duy trì được khả năng thích ứng tốt trước áp lực do trách nhiệm trong giai đoạn đầu sự nghiệp.
Tuổi 40: Cân bằng gia đình và trách nhiệm
Trọng tâm chăm sóc sức khỏe: Nuôi dưỡng can (gan)
Ở độ tuổi 40, phần lớn mọi người đều phải đảm nhiệm nhiều vai trò cùng lúc: phát triển sự nghiệp, nuôi dạy con cái và chăm sóc cha mẹ già. Theo bác sĩ Chu, gan giữ vai trò trung tâm trong việc điều hòa dòng năng lượng, phản ứng với căng thẳng và cân bằng nội tiết. Khi bị quá tải, gan có thể góp phần gây ra cáu gắt, mệt mỏi, rối loạn giấc ngủ hoặc thay đổi chu kỳ kinh nguyệt.
Những điều cần làm:
- Tránh thức khuya
- Hạn chế sử dụng rượu bia
- Xây dựng các thói quen giúp giảm căng thẳng (tập luyện, kéo giãn cơ, viết nhật ký, dành thời gian hòa mình vào thiên nhiên)
Việc duy trì sự cân bằng của gan giúp ổn định tâm trạng và bảo toàn sự hài hòa nội tiết trong những năm tháng bận rộn nhất của tuổi trưởng thành.
Tuổi 50: Trong và sau giai đoạn mãn kinh
Trọng tâm chăm sóc sức khỏe: Hỗ trợ thận
Theo Trung y, thận được xem là nơi tàng trữ “tinh” – một dạng vật chất thiết yếu liên quan đến tăng trưởng, chuyển hóa và tuổi thọ. Bước sang tuổi 50, đặc biệt là trong và sau giai đoạn mãn kinh, nguồn dự trữ này suy giảm một cách tự nhiên.
Những điều cần làm:
- Uống đủ nước
- Tiêu thụ đường và muối ở mức vừa phải
- Bổ sung các thực phẩm có màu sẫm tự nhiên (mè đen, đậu đen, dâu tằm)
Theo quan niệm truyền thống, những thực phẩm này có tác dụng bổ thận, hỗ trợ năng lượng, tăng cường sức khỏe xương và duy trì sức sống toàn diện.
Nghiên cứu: Các giai đoạn lão hóa then chốt
Một nghiên cứu công bố năm 2024 trên Tập san Nature Aging cho thấy quá trình lão hóa có những biến đổi rõ rệt xảy ra quanh các mốc tuổi 44 đến 60, được đặc trưng bởi tình trạng “rối loạn đáng kể” trong các dấu ấn phân tử của lão hóa. Những thay đổi này không chỉ do các yếu tố sinh học chi phối mà còn chịu ảnh hưởng bởi lối sống và mức độ căng thẳng đặc thù của từng nhóm tuổi.
Theo bác sĩ Chu, kết quả nghiên cứu này lý giải vì sao nhiều người thường cảm thấy mình “già đi chỉ sau một đêm” – đồng thời khẳng định tầm quan trọng của các chiến lược chăm sóc sức khỏe được thiết kế riêng cho từng thập kỷ của cuộc đời.
3 trụ cột chăm sóc sức khỏe để lão hóa lành mạnh
Là một thành viên của “thế hệ kẹp giữa” – những người trưởng thành thường ở độ tuổi từ 30 đến 50, đồng thời phải chăm sóc cha mẹ già và nuôi dạy con cái, bác sĩ Chu, hiện đang ở độ tuổi 40, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ cả sức khỏe thể chất và tinh thần trong khi cân bằng các yêu cầu của công việc và cuộc sống gia đình.
1. Tập luyện hàng ngày
Tập luyện mỗi ngày là nền tảng trong thói quen chống lão hóa của bác sĩ Chu. Ông chạy bộ vào buổi sáng và đến phòng tập vào buổi tối. Với vai trò là một bác sĩ thường xuyên tiếp xúc với bệnh nhân, việc duy trì sức khỏe là yếu tố then chốt nhằm tránh mắc bệnh, vốn có thể ảnh hưởng đến khả năng chăm sóc người khác.
Ông nói: “Ngay cả khi tôi kết thúc việc khám bệnh vào lúc 10 giờ tối, tôi vẫn đến phòng tập để thực hiện các bài giãn cơ, tập các bài vận động khớp và tập sức mạnh nhẹ. Việc điều trị bệnh nhân cần rất nhiều năng lượng tinh thần và thành thật mà nói, tôi không thể ngủ ngay vì cơ thể tôi vẫn đang ở trạng thái hưng phấn cao. Các bài tập nhẹ nhàng giúp cơ thể tôi dần thư giãn, từ đó cải thiện đáng kể chất lượng giấc ngủ”.
Một lý do khác khiến ông duy trì tập luyện là để bù đắp tác động của việc uống trà sữa – một loại thức uống có đường pha với sữa hoặc kem.
Bác sĩ Chu mỉm cười chia sẻ: “Tôi có xu hướng lệ thuộc nhẹ vào đường. Trong quá trình tư vấn cho bệnh nhân, tôi cần sự tập trung cao độ và một thức uống ngọt như trà sữa giúp tôi tỉnh táo. Vì khó kiểm soát hoàn toàn cơn thèm ngọt, tôi dựa vào tập luyện để duy trì sự cân bằng”.
2. Giảm thiểu đường tinh luyện
Nghiên cứu cho thấy đường phản ứng với protein trong cơ thể thông qua phản ứng Maillard, tạo thành các sản phẩm glycat hóa bền vững, tương tự như quá trình miếng thịt phủ mật ong bị caramen hóa trong lò nướng. Mặc dù quá trình này diễn ra chậm hơn trong cơ thể nhưng nó vẫn góp phần thúc đẩy quá trình lão hóa.
Bác sĩ Chu chủ động hạn chế tiêu thụ đường tinh luyện. Ví dụ, khi uống trà sữa, ông chọn “1/10 lượng đường” và giảm tần suất uống từ hàng ngày xuống còn cách ngày. Ông cũng uống các loại trà không đường tự pha. Trong bữa tối, ông chủ yếu ăn rau và thịt, tránh các loại tinh bột tinh chế như cơm và các thực phẩm siêu chế biến.
3. Massage để duy trì vẻ tươi trẻ của làn da
Để giữ làn da rạng rỡ, bác sĩ Chu sử dụng dụng cụ massage ngọc bích (gua sha) – dụng cụ bằng ngọc bích nhẵn, được thiết kế để lướt nhẹ trên da mặt hoặc cơ thể, giúp thúc đẩy tuần hoàn máu, thư giãn cơ, giảm sưng nề và hỗ trợ quá trình phục hồi – kết hợp với các sản phẩm chăm sóc da chống lão hóa.
Ông khuyến nghị sử dụng lực nhẹ trong khi thực hiện gua sha và massage để tránh hình thành các nếp nhăn nhỏ, đồng thời thao tác theo hướng đi lên thay vì đi xuống nhằm làm săn chắc cơ và nâng vùng da mặt. Việc kết hợp các động tác tròn trong quá trình massage có thể gia tăng hiệu quả.
Theo bác sĩ Chu, vẻ ngoài trẻ trung và rạng rỡ của một số người có thể chịu ảnh hưởng từ yếu tố di truyền, nhưng việc xây dựng thói quen ngủ nghỉ và ăn uống lành mạnh cũng góp phần giúp diện mạo trông trẻ hơn. Một thực hành then chốt là duy trì đủ nước bằng cách uống nước đều đặn. Bên cạnh đó, uống trà còn cung cấp các chất chống oxy hóa, chẳng hạn như polyphenol, giúp hỗ trợ sửa chữa tế bào và mang lại lợi ích cho sức khỏe tổng thể.
3 phương pháp chống lão hóa hiệu quả
Bác sĩ Chu cũng khuyến nghị tập trung vào ba phương pháp chính nhằm làm chậm quá trình lão hóa một cách hiệu quả:
1. Đảm bảo ngủ đủ giấc
Theo bác sĩ Chu, thời điểm đi ngủ – sớm hay muộn – không quan trọng bằng việc ngủ đủ thời lượng cần thiết. Một tổng quan được công bố vào tháng 3 trên Tập san GeroScience (Tập san khoa học chuyên ngành về lão hóa) cho thấy ngủ dưới bảy tiếng mỗi đêm làm tăng nguy cơ tử vong lên 14%.
2. Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn
“Khi nói đến chế độ ăn, mọi người thường hỏi nên ăn gì, nhưng câu hỏi thực sự là cần tránh ăn gì”, bác sĩ Chu cho biết.
Ông khuyên nên giảm tiêu thụ đường và các thực phẩm chế biến sẵn. Đây ;à những yếu tố có thể dẫn đến sự tích tụ các chất có hại trong cơ thể.
Đối với các thực phẩm có lợi, việc lựa chọn loại nào là tùy theo nhu cầu của từng người. Tuy nhiên, nhìn chung, ông đề xuất mộc nhĩ, rong biển và đậu bắp nhờ đặc tính giàu chất nhầy cùng với cá và gân bò để hỗ trợ tổng hợp collagen.
3. Tăng cường tuần hoàn
Để thúc đẩy chuyển hóa và cái thiện lưu thông máu, bác sĩ Chu gợi ý ngâm mình trong bồn tắm hoặc ngâm chân. Đây là những phương pháp đồng thời giúp giảm đau vùng lưng và thắt lưng. Việc thêm muối hạt vào nước ngâm chân được xem là có lợi, bởi theo Trung y, muối có tác dụng bổ thận và hỗ trợ thận khí. Cách này cũng có thể giúp giảm mùi hôi chân. Rửa chân bằng nước muối còn góp phần làm ấm cơ thể.
Lão hóa là điều không thể tránh khỏi, nhưng bạn có thể quyết định mình sẽ già đi như thế nào. Bằng cách điều chỉnh các thói quen chăm sóc sức khỏe phù hợp với yêu cầu của từng giai đoạn cuộc đời – và duy trì những thực hành nhỏ nhưng bền bỉ như vận động, ngủ đủ giấc và ăn uống có ý thức – bạn có thể giữ được sự dẻo dai, cân bằng và khả năng thích ứng ở bất kỳ độ tuổi nào. Những chia sẻ của bác sĩ Chu là lời nhắc nhở mạnh mẽ rằng: Chăm sóc bản thân hôm nay chính là khoản đầu tư cho một phiên bản khỏe mạnh và vững vàng hơn trong tương lai.
Theo The Epoch Times
Xem thêm
Từ khóa lão hóa
