NASA ra mắt bộ lịch khoa học năm 2026 với những hình ảnh vũ trụ ấn tượng

Trần Tuấn Thôn
•
Thứ Ba, 30/12/2025

Nhân dịp năm 2026 sắp đến, Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Quốc gia Mỹ (NASA) đã giới thiệu bộ lịch năm mới với hình ảnh minh họa tuyệt đẹp. Thông qua loạt hình ảnh trực quan được dựng từ dữ liệu độ chính xác cao, bộ lịch này tái hiện những biến động sinh động của vũ trụ.

NASA ra mắt bìa lịch khoa học năm 2026. (NASA)

NASA cho biết, mỗi tháng đều có một bức ảnh chủ đề tập trung vào một đột phá nhiệm vụ cụ thể, chẳng hạn tháng Một là hình ảnh do Kính viễn vọng Không gian James Webb (James Webb Space Telescope) ghi lại “Vòi rồng vũ trụ” (Cosmic Tornado).

Những hình ảnh này chuyển hóa các dải bức xạ vốn vô hình với mắt thường cùng các nguyên lý khoa học ẩn sau dữ liệu thành những câu chuyện đơn giản, dễ hiểu, qua đó cho thấy nhận thức của con người về vũ trụ và Trái Đất đang phát triển nhanh chóng như thế nào.

Dưới đây là phần giới thiệu hình ảnh của 12 tháng:

Tháng Một – Webb hé lộ bản chất thật của “Vòi rồng vũ trụ”

Kính viễn vọng Không gian Webb đã quan sát mục tiêu Herbig–Haro 49/50. (Ảnh: NASA)

Vào tháng 8/2024, Webb sử dụng các kênh cận hồng ngoại và trung hồng ngoại độ phân giải cao để quan sát Herbig–Haro 49/50 – một dòng vật chất phun ra từ một ngôi sao lân cận vẫn đang trong quá trình hình thành.

Cấu trúc phức tạp của luồng tia đỏ–cam này cung cấp những manh mối chi tiết về quá trình hình thành của các sao trẻ, bao gồm các sao khối lượng thấp giống Mặt Trời trong giai đoạn đầu, cũng như cách hoạt động phun tia của chúng tác động đến môi trường xung quanh.

Tháng Hai – “Curiosity” leo dốc tìm dấu vết khí hậu

Sự biến đổi tinh tế của các lớp đá quanh miệng hố Gale (Gale Crater) trên sao Hỏa ẩn chứa những manh mối quan trọng, giúp con người hiểu hơn về biến thiên khí hậu suốt hàng triệu năm trên hành tinh này, cũng như liệu nó từng có điều kiện hỗ trợ sự sống vi sinh vật hay không.

Xe tự hành Curiosity của NASA đã khảo sát thành phần của các tầng đá và trầm tích tại đây, đồng thời phát hiện những dấu vết cho thấy hố Gale từng có sự hiện diện của nước lỏng cách nay hàng triệu năm.

Tháng Ba – Buổi sáng trên Mặt Trăng

Bức ảnh này do hệ thống camera LROC trên Tàu quỹ đạo Khảo sát Mặt Trăng chụp ngày 30/8/2023.

Nó ghi lại cảnh ánh nắng buổi sớm chiếu vào vách phía tây của một hố va chạm vô danh, tạo nên những vùng bóng đổ sâu trên bề mặt và bên trong hố.

Tháng Tư – Mây trên bầu trời ngoài khơi Peru

Mây trên bầu trời ngoài khơi Peru. (Ảnh: NASA)

Những đám mây thấp trên vùng biển Thái Bình Dương gần bờ biển Peru này được gọi là mây dạng tỏa tia (actinoform cloud) vì chúng mang hình thù tỏa tròn.

Chúng có thể khiến người ta liên tưởng đến bông tuyết dưới kính lúp, hoặc những dãy núi cao nhìn từ trên cao. Các nhà nghiên cứu sử dụng dữ liệu vệ tinh để khảo sát quá trình tập hợp, di chuyển và tan rã của mây, nhằm hiểu rõ hơn vai trò của chúng trong hệ thống thời tiết và cân bằng năng lượng của Trái Đất.

Tháng Năm – Hé mở bí mật lão hóa và bệnh tật

Các nhà nghiên cứu đang phân tích tế bào megakaryocyte. (Ảnh: NASA)

Khi NASA chuẩn bị đưa con người trở lại Mặt Trăng, việc nghiên cứu ảnh hưởng của môi trường không gian đối với sự hình thành huyết khối trong cơ thể trở nên vô cùng quan trọng.

Để tìm hiểu vấn đề này, các nhà khoa học đã sử dụng hệ thống mô hình tế bào megakaryocyte (tế bào đặc biệt trong tủy xương, có nhiệm vụ tạo ra tiểu cầu), nuôi trong môi trường Trạm Vũ trụ Quốc tế (International Space Station) rồi đưa về Trái Đất để phân tích.

Tháng Sáu – Phát hiện “vòng hoa” giữa vũ trụ

Quần tinh NGC 602 nằm ở rìa Đám mây Magellan Nhỏ (Small Magellanic Cloud), một thiên hà lùn vệ tinh của Ngân Hà, cách Trái Đất khoảng 200.000 năm ánh sáng và là một trong những thiên hà gần chúng ta nhất.

So với Mặt Trời và phần lớn các sao trong Ngân Hà, các ngôi sao thuộc NGC 602 có hàm lượng nguyên tố nặng thấp hơn, môi trường bên trong nó tương tự môi trường hình thành sao trong vũ trụ thuở sơ khai cách hàng tỷ năm, giúp giới khoa học hiểu rõ hơn giai đoạn vũ trụ tiến hóa trước khi hình thành Ngân Hà, Hệ Mặt Trời và các hành tinh.

Bức ảnh công bố tháng 12/2024 này kết hợp dữ liệu từ Đài quan sát tia X Chandra và Kính viễn vọng Webb.

Tháng Bảy – Bão Đông Bắc di chuyển ra Đại Tây Dương

Bão Đông Bắc di chuyển ra Đại Tây Dương. (Ảnh: NASA)

Ngày 14/2/2024, Hệ thống Vệ tinh Cực kết hợp (JPSS) do Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA) hợp tác cùng NASA đã ghi lại hình ảnh một cơn bão Đông Bắc (nor’easter).

Bức ảnh cho thấy một khối mây xoáy khổng lồ trải dài từ miền đông Canada xuống tận vùng biển Caribe, thể hiện rõ cấu trúc và tầm ảnh hưởng rộng lớn của hệ thống bão này.

Tháng Tám – Tảo nở hoa trên Hồ Pyramid

Hiện tượng tảo nở hoa diễn ra mạnh mẽ tại hồ Pyramid ở phía tây Nevada, Mỹ. (Ảnh: NASA)

Tháng 10/2024, tại Hồ Pyramid (Pyramid Lake) ở phía tây bang Nevada, Mỹ, những lớp tảo lam (tảo lục lam) dày đặc trôi nổi chồng lớp trên mặt nước.

Hồ này hầu như năm nào cũng xuất hiện hiện tượng nở hoa tảo, trong đó một số loài còn sinh độc tố gây hại cho sức khỏe con người và động vật; dữ liệu vệ tinh giúp xác định các khu vực cần ưu tiên kiểm tra chất lượng nước, để cơ quan chức năng kịp thời cảnh báo người tắm và người đi thuyền khi cần.

Tháng Chín – “Máy đo nhật hoa” trong tự nhiên

Đây là bức ảnh nhật thực toàn phần chụp tại Dallas, bang Texas, Mỹ, ngày 8/4/2024. (Ảnh: NASA)

Khi nhật thực toàn phần diễn ra, Mặt Trăng che khuất ánh sáng chói lòa của Mặt Trời, giúp con người có thể quan sát rõ nhật hoa; các nhà khoa học tận dụng khoảng thời gian dọc theo đường đi của nhật thực toàn phần để thu thập dữ liệu, phục vụ nghiên cứu lớp trong cùng của nhật hoa – phần chỉ có thể nhìn thấy trong thời gian xảy ra nhật thực toàn phần.

Tháng Mười – Nghiên cứu cây trồng ngoài không gian

NASA đang nghiên cứu cách các loài thực vật khác nhau thích ứng với môi trường khắc nghiệt của không gian. (Ảnh: NASA)

Để có thể bay xa hơn và lưu lại lâu hơn trong không gian, các phi hành gia cần nguồn dinh dưỡng bền vững.

NASA đang nghiên cứu cách các loài thực vật khác nhau thích ứng với môi trường khắc nghiệt của không gian, qua đó mở đường cho việc phát triển cây trồng vũ trụ trong tương lai; bức ảnh cho thấy cấu trúc tế bào của lá cây cỏ mô hình Brachypodium distachyon.

Tháng Mười Một – Tiếp cận tiểu hành tinh ở cự ly gần

Tiểu hành tinh Donaldjohanson. (Ảnh: NASA)

Ngày 20/4/2025, tàu thăm dò tiểu hành tinh Lucy của NASA, trên hành trình tới đám tiểu hành tinh Troia của sao Mộc, đã chụp được hình ảnh tiểu hành tinh “Donaldjohanson”.

Khi bay sượt qua, khoảng cách gần nhất của tàu Lucy tới mục tiêu vào khoảng 600 dặm (gần 960 km), hình ảnh thu được cho thấy đây là một mảnh tiểu hành tinh hình dạng đặc biệt, được cho là hình thành cách nay khoảng 150 triệu năm, với độ phân giải đủ để nhận ra các chi tiết bề mặt cỡ chừng 40 mét.

Tháng Mười Hai – Phi hành gia bay qua cực quang đỏ

Phi hành gia bay qua cực quang đỏ. (Ảnh: NASA)

Cực quang đỏ rực là hiện tượng hiếm gặp, chỉ xuất hiện khi hoạt động Mặt Trời đặc biệt mạnh.

Bức ảnh ghi lại khoảnh khắc ngày 10/10/2024, khi một phi hành gia NASA trong không gian bắt gặp cực quang đỏ, từ đó đem đến góc nhìn độc đáo về màn ánh sáng do tương tác giữa gió Mặt Trời và tầng khí quyển cao của Trái Đất.

Từ khóa NASA