Cảnh báo: Phơi nhiễm chì làm suy giảm trí nhớ ở trẻ em
- Ths. BS Nguyên Thanh Hà
- •
Một nghiên cứu mới cảnh báo rằng tiếp xúc với chì ngay từ trong bụng mẹ và thời thơ ấu—mặc dù ở mức thấp—có thể gây suy giảm trí nhớ của trẻ, dẫn đến quên nhanh hơn và ảnh hưởng đến quá trình học tập cũng như sự phát triển não bộ về âu dài.
Chì (Pb) từ lâu đã được biết đến là một kim loại độc hại, đặc biệt nguy hiểm với trẻ nhỏ do ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển não bộ. Tuy nhiên, các chỉ số thường dùng như chỉ số IQ vẫn chưa thể hiện đầy đủ tác động tinh vi của kim loại này lên trí nhớ và khả năng học tập.
Thử nghiệm trí nhớ trên trẻ em
Nghiên cứu do nhóm khoa học tại Trường Y Icahn – Mount Sinai (Mỹ), Đại học Harvard và các viện nghiên cứu Mexico thực hiện, đã khảo sát hơn 570 trẻ em tại Mexico City. Các em ở độ tuổi 6–8 được thực hiện một bài kiểm tra trí nhớ tạm thời mang tên “ghép mẫu có trì hoãn” (Delayed Matching-to-Sample, DMTS) – bài kiểm tra yêu cầu ghi nhớ và nhận diện hình ảnh sau nhiều khoảng thời gian trì hoãn khác nhau.
Nhiệm vụ ghép mẫu có trì hoãn là một phương pháp tiên tiến giúp xác định chính xác sự thay đổi trong độ chính xác ghi nhớ của trẻ theo thời gian.
Kết quả cho thấy trẻ có nồng độ chì trong máu cao hơn (đo ở tuổi 4–6) có xu hướng quên nhanh hơn trong bài kiểm tra này, tức trí nhớ làm việc của các em bị suy giảm rõ rệt.
Ngay cả nồng độ “thấp” cũng gây hại
Nồng độ chì trung bình trong nhóm trẻ được nghiên cứu là 1,7 microgram/decilit (μg/dL)—mức được coi là “thấp” so với ngưỡng cảnh báo hiện tại của Mỹ (≤3,5 μg/dL). Tuy nhiên, nhóm có nồng độ chì ở ngưỡng cao nhất vẫn lên tới 22,8 μg/dL. Những em trong nhóm phơi nhiễm chì cao và có mẹ có IQ thấp có tốc độ quên nhanh nhất.
Đặc biệt, nghiên cứu chỉ ra rằng ngay cả phơi nhiễm chì ở mức “an toàn hiện hành” cũng có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến trí nhớ, cho thấy cần có sự điều chỉnh lại ngưỡng an toàn về phơi nhiễm kim loại nặng ở trẻ em.
Nguồn phơi nhiễm chì
Ở Mexico, một trong những nguồn tiếp xúc chì chính là đồ gốm tráng men chì – vẫn được sử dụng rộng rãi trong nấu nướng và bảo quản thực phẩm. Ngoài ra, trẻ cũng có thể tiếp xúc qua nước, bụi, sơn cũ, hoặc thực phẩm nhiễm độc.
Ở Việt Nam, những nguồn tương tự cũng có thể hiện diện, bao gồm:
Sơn cũ trong nhà, đồ chơi kém chất lượng
Các sản phẩm gốm sứ không kiểm định
Nước máy dẫn qua ống kim loại cũ
Một số thực phẩm nhập khẩu
Ảnh hưởng lâu dài và lời khuyên từ chuyên gia
Chì là chất độc thần kinh mạnh, có khả năng gây rối loạn chức năng vùng vỏ não trước trán (prefrontal cortex), vùng hippocampus – những khu vực đóng vai trò quan trọng trong ghi nhớ và điều hành hành vi. Tiếp xúc chì trong thời kỳ phát triển sớm có thể để lại hậu quả lâu dài, thậm chí kéo dài đến tuổi trưởng thành.
Theo các nhà nghiên cứu, trí nhớ làm việc là nền tảng cho học tập, ra quyết định, lý luận và hiểu ngôn ngữ. Do đó, suy giảm trí nhớ làm việc có thể kéo theo hàng loạt vấn đề học tập, hành vi và cảm xúc.
Lời khuyên dành cho cha mẹ:
Không sử dụng gốm, sành, sứ tráng men không rõ nguồn gốc để đựng hoặc nấu thực phẩm.
Kiểm tra chất lượng nguồn nước sinh hoạt, đặc biệt nếu nhà sử dụng hệ thống ống dẫn cũ.
Tránh mua đồ chơi, mỹ phẩm, gia vị không rõ xuất xứ.
Đảm bảo trẻ có chế độ dinh dưỡng giàu sắt, canxi và vitamin C – giúp giảm hấp thu chì.
Khám sức khỏe định kỳ cho trẻ, đặc biệt khi có dấu hiệu chậm nói, kém tập trung hoặc học kém.
Ths. BS Nguyễn Thanh Hà
Xem thêm
Từ khóa trẻ em suy giảm trí nhớ nhiễm chì
