Dòng thiền Vô Ngôn Thông
- Trần Hưng
- •
Vùng đất Luy Lâu là chiếc nôi văn hóa của người Việt cổ, cũng là nơi đón nhận tín ngưỡng Phật giáo rồi phổ truyền rộng khắp trong nước. Các dòng thiền lớn mạnh ảnh hưởng đến văn hóa lịch sử của dân tộc, ngoài Diệt Hỷ (Tì Ni Đa Lưu Chi) còn có dòng thiền Vô Ngôn Thông.
Thiền sư Vô Ngôn Thông
Vào thế kỷ thứ 8 ở Quảng Châu (thời nhà Đường, Trung Quốc) có cậu bé họ Trịnh xuất gia vào chùa Song Lâm ở Vũ Châu, tính tình điềm đạm ít nói, nhưng rất thông minh. Ông lớn lên am hiểu về Phật Pháp, người thời đó gọi là thiền sư Vô Ngôn Thông.
Vô Ngôn Thông được làm trụ trì chùa Hoa Nam ở Thiều Châu, là ngôi chùa mà Lục tổ Huệ Năng của Thiền Tông từng cư ngụ. Ở đây Vô Thông Ngôn giúp đào tạo nên các thiền sư có tiếng vào thời đó.
Phổ truyền tại chùa Kiến Sơ
Lúc này ở An Nam có vị hào phú họ Nguyễn kính ngưỡng Phật Pháp đã bỏ tiền của mình ra dựng một ngôi chùa ở bên sông Đuống thuộc làng Phù Đổng, huyện Tiên Du, Bắc Ninh (nay là xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm, Hà Nội). Chùa được đặt tên là chùa Kiến Sơ, nằm cạnh đền thờ Thánh Gióng.
Ở Tiên Du có vị thiền sư pháp danh Lập Đức là người có đức hạnh cao cả. Sau khi xây chùa xong, vị hào phú họ Nguyễn mời thiền sư Lập Đức làm trụ trì nhưng thiền sư lại từ chối không nhận.
Một lần thiền sư Lập Đức nằm mộng thấy có thần nhân đến nói: “Nếu theo ý của Nguyễn, thì chẳng mấy năm sẽ được điều lành lớn”. Vậy là thiền sư Lập Đức liền nhận lời của hào phú họ Nguyễn, từ đó trở thành trụ trì đời thứ nhất của chùa Kiến Sơ.
Năm 820, thiền sư Vô Ngôn Thông quyết định đến An Nam. Vùng đất Kinh Bắc từ lâu đã là trung tâm văn hóa của An Nam. Thiền sư đến chùa Kiến Sơ ở Tiên Du, ngoài mỗi ngày hai bữa cháo ra, sư dành hết thời gian cho tu luyện.
Hàng ngày thiền sư Vô Ngôn Thông quay mặt vào vách thiền định chẳng nói năng gì, nên chẳng mấy ai biết đến. Chỉ có thiền sư Lập Đức quan sát thấy được sự chăm chỉ đức hạnh của Vô Ngôn Thông nên rất giữ lễ và ngày ngày chăm sóc chưa hề biếng nhác.
Dần dần thiền sư Vô Ngôn Thông chia sẻ lại cho tâm pháp cùng phương pháp tu luyện cho Lập Đức, đồng thời đổi pháp hiệu từ Lập Đức sang Cảm Thành.
Tâm pháp và phương pháp tu luyện mà thiền sư Vô Ngôn Thông chia sẻ sau này trở thành một dòng thiền mới là dòng Vô Ngôn Thông.
Năm 826 thiền sư Vô Ngôn Thông viên tịch, sư Cảm Thành kế tục dòng thiền và trở thành tổ đời thứ nhất.
Năm 860, thiền sư Cảm Thành mất, các thế hệ sau này tiếp tục duy trì phát triển dòng thiền Vô Ngôn Thông.
Ảnh hưởng lớn đến văn hóa dân tộc
Trải qua hơn 4 thế kỷ với 17 thế hệ, dòng thiền Vô Ngôn Thông rất thịnh hành, từ vua chúa đến dân nghèo đều theo học. Trải qua các Triều đại Đinh, Tiền Lê, Lý, Trần, dòng thiền này ảnh hưởng lớn đến văn hóa, đời sống tư tưởng của các tầng lớp dân chúng.
Thời nhà Lý, Phật giáo phát triển đến cực thịnh, vua Lý Thái Tổ khi chưa lên ngôi có tên Lý Công Uẩn. Năm lên 7 tuổi Lý Công Uẩn đã đến chùa Cổ Pháp tu luyện theo hướng dẫn cửa sư Vạn Hạnh. Lý Công Uẩn cũng hay đến chùa Kiến Sơ học hỏi. Trụ trì chùa Kiến Sơ lúc đó là Đa Bảo đã thấy cốt cách của Lý Công Uẩn và nói rằng đứa bé này tương lai sẽ là Vua một cõi.
Các thiền sư dòng Diệt Hỷ và dòng Vô Ngôn Thông đều đã có những tiên đoán về sự lên ngôi của nhà Lý. Từ chùa Kiến Sơ lưu truyền câu thơ rằng:
Nhất bát công đức thủy,
Tùy duyên hóa thế gian.
Quang Quang trùng ảnh chiếu,
Một ảnh nhật đăng sơn.
Bài thơ này tiên đoán nhà Lý truyền được 8 đời, kết thúc bởi vị Vua mà tên có chữ “Nhật” ở trên và chữ “Sơn” ở dưới. Vào đời thứ 8, Lý Huệ Tông có tên là Lý Sảm, với chữ “Sảm” (旵) quả nhiên có chữ “Nhật” (日) ở trên và chữ “Sơn” (山) ở dưới.
Sau này Lý Công Uẩn lên ngôi hiệu là Lý Thái Tổ, Vua không quên chùa Kiến Sơ từng cưu mang mình nên cho mở rộng chùa to lớn và khang trang hơn. Vua cũng hay mời sư Vạn Hạnh và Đa Bảo đến để bàn việc quốc sự.
Ngày nay chùa Kiến Sơ khá bề thế, bước qua cổng tam quan 5 gian 2 tầng là một ao sen lớn. Ấn tượng nhất trong chùa là tòa Cửu Long (còn gọi là động Liên Hoàn) được tạo bằng đất thó, có tuổi thọ hơn 200 năm. Nơi đây có tượng Tổ sư của Thiền Tông là Bồ Đề Đạt Ma.
Trần Hưng
Xem thêm:
Mời xem video:
Từ khóa Phật giáo
