Thêm một ca thông tim can thiệp xuyên tử cung cứu bào thai

7 ngày sau ca thông tim can thiệp bào thai đầu tiên thành công tại Việt Nam, sáng 12/1, ê kíp bác sĩ của Bệnh viện Từ Dũ và Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP.HCM) tiếp tục can thiệp thành công cho thai nhi 29 tuần tuổi mắc tim bẩm sinh rất nặng.

Chiều 12/1, Sở Y tế TP.HCM công bố thông tin về ca thông tim ngay từ khi còn trong bào thai vừa được thực hiện thành công.

Thai nhi bị hẹp van động mạch chủ, thiểu sản thất trái với nguy cơ tử vong rất cao ngay khi được sinh ra. Sau ca phẫu thuật dài 1 tiếng 45 phút, nhịp tim thai 188 lần/phút, tình trạng tràn dịch màng ngoài tim thai dần ổn định.

Thai nhi đổi ngôi liên tục, nằm sấp trong bụng mẹ

Thai phụ là chị N.P.P.A. (SN 1997, cư ngụ tại quận 3, TP.HCM). Khi bào thai được 21 tuần tuổi, được phát hiện có bất thường về tim với chẩn đoán là hẹp van động mạch chủ tiến triển. Thai phụ được tiến hành chọc ối xét nghiệm di truyền Array chưa bất thường.

Đến ngày 11/1, thai được 29 tuần với diễn tiến hẹp van động mạch chủ nặng, đường kính van 2.6 mm, vận tốc máu qua van động mạch chủ 300cm/s, gây thiểu sản thất trái nặng hơn, trào ngược van 2 lá mức độ nặng.

Hội chẩn các chuyên gia bào thai và tim mạch trẻ em đều nhận định trường hợp này nếu không can thiệp bào thai khẩn hoặc can thiệp trễ sau 30 tuần tuổi thai để nong van động mạch chủ thì khả năng rất cao bào thai sẽ mất trong bụng mẹ (tỉ lệ thai lưu > 50%) hoặc thai sẽ diễn tiến đến hội chứng thiểu sản thất trái và thành tim 1 thất (sau sinh trẻ phải phẫu thuật nhiều giai đoạn để đưa tạm về tuần hoàn 1 thất hoặc phải điều trị triệt để bằng ghép tim).

Các chuyên gia tim mạch thống nhất chỉ định can thiệp tim mạch bào thai ở thời điểm này là phù hợp, tuy nhiên dự báo tư thế thai nhi sẽ không thuận lợi cho can thiệp thông tim vì có dư ối, thai nhi thay đổi ngôi liên tục, tư thế của bào thai thay đổi nhiều nên sẽ khó khi thực hiện thủ thuật, có thể thủ thuật sẽ không thành công, cần giải thích rủi ro mất tim thai trong can thiệp.

9h15 ngày 12/1, ekip chuyên khoa can thiệp bào thai và thông tim can thiệp trẻ em của Bệnh viện Từ Dũ và Bệnh viện Nhi Đồng 1 bắt đầu thực hiện thông tim can thiệp xuyên tử cung cho thai phụ.

Đúng như nhận định và dự báo của các chuyên gia tim mạch trẻ em, thai nhi đổi ngôi liên tục nên việc đưa kim luồn vào thất trái và lên van động mạch chủ rất khó khăn.

Thai phụ được gây tê tủy sống, sau đó siêu âm kiểm tra lại tư thế của thai. Do tư thế thai không thuận lợi, buồng thất trái nằm sấp trong tư thế thai nhi nằm sấp nên ê-kíp phẫu thuật can thiệp bào thai phải dùng các công cụ và thủ thuật để xoay trở thai nhi về vị trí thích hợp nhất đó là thai nhi nằm ngửa, buồng tim tiếp xúc trực tiếp với thành trước tử cung.

Kỹ thuật này kéo dài hơn 40 phút mới đạt được kết quả như mong đợi.

Sau đó, bác sĩ tiến hành tiêm thuốc vào đùi thai nhi để gây mê với Fentanyl, Rocumeron và Atropin. Khi đưa được kim vào buồng thất trái, phát hiện thất trái nhỏ và dày do thiểu sản thất, nhóm chuyên gia thực hiện can thiệp của BV Từ Dũ đã gặp không ít khó khăn và phải mất khá nhiều thời gian (20 phút) mới đưa được kim vào đúng vị trí, sau đó chuyển tiếp cho ê-kíp thông van tim của BV Nhi đồng 1 làm nốt công đoạn quan trọng cuối cùng là nong van động mạch chủ.

Lắng nghe nhịp tim thai

Sau nong, kiểm tra dòng chảy qua van động mạch chủ lên tốt. Siêu âm kiểm sau thực hiện can thiệp: luồng thông PFO shunt phải – trái, vận tốc qua van động mạch chủ 180 cm/s, không ghi nhận hở chủ, nhịp tim thai 188 lần/phút, có tràn dịch màng ngoài tim nhẹ 4,5 mm.

Sản phụ tiếp tục được theo dõi tại phòng mổ 15 phút sau và tình trạng tràn dịch màng ngoài tim thai ổn định. Phẫu thuật kết thúc lúc 11g00 và thành công tốt đẹp.

Lãnh đạo Sở Y tế TP cũng thở phào trước ca can thiệp thành công, thực sự chúc mừng từng thành viên của ekip Bệnh viện Từ Dũ và Bệnh viện Nhi đồng 1.

Thai phụ được theo dõi sát sau phẫu thuật, đến 13h chiều cùng ngày, tràn dịch màng ngoài tim thai đã được kiểm soát tốt, nhịp tim thai bình thường, tình trạng sản phụ ổn định.

Hai mẹ con chị P.A. sẽ tiếp tục được cả hai bệnh viện phối hợp theo dõi thai kỳ để giúp mẹ tròn con vuông.

Xuyên kim qua tử cung, thông van tim thành công cho thai nhi 32 tuần tuổi Ngày 4/1, y học Việt Nam ghi nhận lần đầu tiên tại Đông Nam Á và Việt Nam, ca thông van tim thành công cho thai nhi 32 tuần tuổi. Thai phụ tên L. (SN 1996, Đà Nẵng) lần đầu mang thai. Khi theo dõi thai kỳ, phát hiện có bất thường nặng về tim thai, Bệnh viện Đà Nẵng đã chuyển thai phụ đến Bệnh viện Từ Dũ vào đầu tháng 11/2023, chẩn đoán thai có bất thường nặng về tim, một dị tật bẩm sinh không có lỗ van động mạch phổi, thiểu sản thất phải. Trong quá trình theo dõi tại Bệnh viện Từ Dũ, tim thai bắt đầu có dấu hiệu trở nặng, nguy cơ tử vong trong bụng mẹ hoặc ngay sau khi được sinh ra. Bệnh viện Từ Dũ hội chẩn liên viện khẩn cấp với Bệnh viện Nhi Đồng 1 vào lúc 9h30 ngày 3/1/2024 (thai được 32 tuần 5 ngày). Các chuyên gia về Sơ sinh và Tim mạch của Bệnh viện Nhi Đồng 1 cùng các chuyên gia về Sản của Bệnh viện Từ Dũ thông nhất kết luận nếu không can thiệp bào thai để nong van động mạch phổi ngay thì khả năng cao thai sẽ mất trong bụng mẹ; nếu giải quyết cho sinh ngay thì khả năng rất cao thai nhi sẽ mất ngay sau khi được sinh ra do non tháng kèm bệnh tim nặng. Các chuyên gia Sản và Nhi của 2 bệnh viện thống nhất can thiệp trong bào thai bán khẩn là giải pháp phù hợp nhất và cấp bách để cứu sống thai nhi còn trong bụng mẹ. 8h sáng ngày 4/1, ekíp phẫu thuật của Bệnh viện Từ Dũ phối hợp cùng ekip thông tim can thiệp của Bệnh viện Nhi đồng 1 rà soát lại một lần nữa các phương án thực hiện kỹ thuật này trước khi triển khai. 9h05 ngày 4/1, các bác sĩ bắt đầu tiến hành can thiệp tim thai trong bào thai: Sau khi xuyên thành tử cung, kim 18G được đưa vào buồng thất phải của thai nhi, luồn Guidewire 0.014” vào thất phải, qua van động mạch phổi lên thân động mạch phổi của thai nhi; các bác sĩ tiếp tục đưa Balloon Saphire 2.5 x 15 mm vào vị trí van động mạch phổi; bơm bóng với áp lực 14 bar x 2 lần. Sau can thiệp thông van tim cho bào thai, siêu âm kiểm tra thấy dòng chảy qua van động mạch phổi của thai nhi tốt, không tràn dịch màng ngoài tim. Bác sĩ Trần Ngọc Hải, Giám đốc Bệnh viện Từ Dũ, chia sẻ trên báo Tuổi Trẻ: “Có một điều rất quan trọng là khi các chuyên gia tim mạch phẫu thuật, can thiệp được từ trong bào thai thì tỉ lệ thành công cao hơn khi trẻ đã chào đời. Ở trong bào thai, thai nhi có một cơ chế rất hay, đó là cơ chế tự xử lý, tự lành. Cơ chế này đang hình thành từ những tế bào gốc, sẽ tự chỉnh sửa, tự lành, không để lại sẹo cho cái van này”. Để thực hiện được ca mổ trong vòng 40 phút, rất khó và chưa từng thực hiện nói trên, bác sĩ Hải cho rằng đây là kết quả của 5 năm chuẩn bị của Bệnh viện Từ Dũ, từ chương trình can thiệp bào thai, tức là can thiệp sửa chữa những bất thường của thai nhi với nhiều dị tật ở trong buồng tử cung.

Nguyễn Sơn