Ngoại trưởng Mỹ Rubio tổng kết năm: 8 vấn đề quốc tế đáng chú ý
- Hạ Vũ
- •
Hôm thứ Sáu (19/12), Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Rubio đã tổ chức họp báo tại Bộ Ngoại giao, tổng kết và rà soát chính sách ngoại giao của Mỹ, liên quan đến chiến tranh Ukraine, tình hình Gaza, chính quyền Maduro ở Venezuela, NATO, viện trợ nước ngoài của Mỹ, cũng như quan hệ Mỹ-Trung, Mỹ-Trung-Nhật và các chủ đề khác.
Ông Rubio đảm nhiệm ba vị trí quan trọng trong chính quyền Trump, bao gồm Bộ trưởng Ngoại giao, Cố vấn An ninh Quốc gia và Giám đốc Cơ quan Phát triển Quốc tế, là nhân vật then chốt của chính quyền hiện tại.
Tại cuộc họp báo tổng kết cuối năm, ông nói: “Nguyên tắc cốt lõi của chính sách ngoại giao phải là lợi ích quốc gia… Chúng tôi ủng hộ những chính sách ngoại giao giúp nước Mỹ an toàn hơn, mạnh mẽ hơn hoặc thịnh vượng hơn. Hy vọng là cả 3, nhưng ít nhất phải đạt được 1 trong 3 mục tiêu này.”
Dưới đây là tóm tắt các điểm chính trong hơn hai giờ họp báo của Rubio:
1. Maduro không đáng tin cậy
Hoạt động quân sự của Mỹ tại Venezuela là tâm điểm chú ý của các phóng viên.
Ông Rubio nói: “Mối đe dọa nghiêm trọng nhất với Mỹ ở Tây bán cầu là các tổ chức tội phạm xuyên quốc gia, chủ yếu tham gia buôn lậu ma túy… Có một nơi không hợp tác – đó là chính quyền bất hợp pháp của Venezuela”.
Ông còn nói chính quyền Venezuela công khai hợp tác với các tổ chức khủng bố và tội phạm: “Ví dụ, họ mời Hezbollah và Iran hoạt động trên lãnh thổ của họ”.
Bộ trưởng Ngoại giao ám chỉ việc đàm phán với Venezuela là vô ích, vì tổng thống nước này không đáng tin và sẽ không thực hiện cam kết. “Ông ta chưa bao giờ tuân thủ bất kỳ thỏa thuận nào trước đây, điều này khiến chúng tôi khó cân nhắc bất kỳ thỏa thuận nào trong tương lai.”
Rubio nhấn mạnh mục tiêu của Mỹ là “ổn định và an ninh khu vực”. Ông nói: “Lợi ích quốc gia của Mỹ, đặc biệt trong vấn đề Venezuela, phải như vậy. Chúng ta đang đối mặt với một chính quyền bất hợp pháp, liên kết với Iran, Hezbollah, các băng nhóm ma túy và tổ chức khủng bố.”
Ông bổ sung rằng Mỹ không công nhận tính “hợp pháp” của chính quyền Maduro.
Ông Rubio bảo vệ các chiến dịch quân sự của chính quyền Trump nhằm chống tội phạm ma túy gần vùng biển Venezuela: “Chúng tôi giữ quyền sử dụng toàn bộ sức mạnh quốc gia để bảo vệ lợi ích Mỹ. Điều này không thể bàn cãi. Mọi quốc gia đều có quyền tương tự, chỉ có điều chúng tôi mạnh mẽ hơn nhiều.”
Ông cũng khẳng định Mỹ không lo ngại xung đột với Nga leo thang liên quan Venezuela.
2. Chiến tranh Ukraine – cần cả hai bên nhượng bộ
Khi nói về đàm phán Nga-Ukraine, ông Rubio cho biết: “Đây không phải chiến tranh của chúng tôi… nhưng trên trái đất này chỉ có một thực thể có thể thực sự đối thoại với cả hai bên và tìm cách chấm dứt chiến tranh hòa bình, đó là Mỹ.”
Ngày thứ Bảy, ông Rubio, đặc phái viên Trump Steve Witkoff và con rể Trump Jared Kushner sẽ gặp cố vấn Tổng thống Nga Putin, Kirill Dmitriev tại Miami, để thảo luận phiên bản mới nhất của kế hoạch chấm dứt chiến tranh Ukraine do Mỹ đề xuất.
Ông nói, trừ khi cả Ukraine và Nga đồng ý các điều khoản, hòa ước sẽ không được ký kết, và Mỹ không thể ép bất kỳ bên nào chấp nhận. Thay vào đó, Mỹ đang nỗ lực “xem liệu chúng tôi có thể thúc đẩy hai bên đạt đồng thuận hay không”.
Ông nhấn mạnh việc giải quyết đàm phán cần cả hai bên “cùng nhượng bộ”: “Chúng ta cần xác định Ukraine có thể chấp nhận gì, Nga có thể chấp nhận gì, rồi xem liệu chúng tôi có thể thúc đẩy họ đạt được thỏa thuận nào đó không.”
“Nếu muốn đạt thỏa thuận, hai bên phải thỏa hiệp. Có thể cuối cùng không thể đạt thỏa thuận. Chúng tôi có thể không đạt được. Điều này thật đáng tiếc.”
3. Kế hoạch tiếp theo ở Gaza
Ông Rubio nhấn mạnh Mỹ đang nỗ lực hoàn tất giai đoạn một của ngừng bắn Gaza để giai đoạn hai có thể bắt đầu.
3 yếu tố mà ông đề cập gồm: Thành lập ủy ban chuyên gia kỹ thuật Palestine hỗ trợ quản trị, thiết lập “ủy ban hòa bình” do nước ngoài dẫn đầu, và triển khai lực lượng cảnh sát quốc tế tại khu vực.
“Đây là mục tiêu mà chúng tôi sẽ đạt được sớm. Đây là trọng tâm mà chúng tôi đang tập trung như tia laser,” ông nói.
Khi bàn về tình hình Gaza, ông nói: “Mọi người đều muốn hòa bình… nếu Hamas có cơ hội đe dọa hoặc tấn công Israel trong tương lai, sẽ không có hòa bình. Nếu mọi người nghĩ rằng chiến tranh vẫn sẽ xảy ra trong hai ba năm nữa, bạn sẽ không thuyết phục được ai đầu tư vào Gaza.”
Khi được hỏi liệu Hamas có cần giải giáp hoàn toàn không, ông cho biết chỉ cần họ không còn khả năng đe dọa Israel là đủ.
Ông Rubio nói các quốc gia muốn hỗ trợ hòa bình Gaza trước tiên cần biết nhiệm vụ là gì và “cơ chế tài chính” ra sao.
“Tôi rất tự tin, một số quốc gia… sẵn sàng tham gia lực lượng duy trì hòa bình. Tôi nghĩ bước tiếp theo là công bố ủy ban hòa bình, công bố nhóm chuyên gia kỹ thuật Palestine để hỗ trợ quản trị hàng ngày.”
“Khi các cơ quan này đi vào hoạt động, chúng tôi sẽ xác định chi tiết lực lượng duy trì hòa bình, bao gồm chi phí, quy tắc tác chiến và vai trò trong giải giáp vũ khí.”
Ông Rubio cũng cho biết vụ Israel tấn công tại Doha làm chết 5 người, trong đó có một quan chức an ninh Qatar, là chất xúc tác để đạt thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza.
“Nếu nhìn vào những gì xảy ra ở Gaza, nó dường như khó giải quyết. Sau đó xảy ra một loạt sự kiện làm điều đó khả thi. Ví dụ, vụ tấn công của Israel tại Qatar tuy có phần kịch tính, nhưng nó tạo ra cảm giác cấp bách, muốn kết thúc khủng hoảng trước khi xung đột lan rộng.”
Ông cũng nhấn mạnh Mỹ muốn “tăng cường” năng lực của Chính phủ Lebanon để họ có thể thu hồi vũ khí Hezbollah, và nhắc đến cảnh báo của Israel về khả năng hành động với tổ chức vũ trang này.
“Để đạt hòa bình, chúng ta đều muốn tránh tình huống này. Cách tốt nhất là xây dựng một chính phủ Lebanon mạnh, kiểm soát thực sự đất nước, để Hezbollah không còn là mối đe dọa vũ trang đối với Israel hay Lebanon.”
4. Quan hệ Mỹ-Trung và Mỹ-Trung-Nhật
Về quan hệ Mỹ-Trung, Rubio nhấn mạnh Mỹ muốn cân bằng giữa hợp tác và căng thẳng với Bắc Kinh. Ông cho biết Washington và Bắc Kinh đều hiểu cần hợp tác, dù nhiều căng thẳng vẫn có thể tồn tại.
“Nếu có các thách thức toàn cầu mà Mỹ và Trung Quốc có thể hợp tác, chúng ta sẽ giải quyết được.”
“Tất nhiên cũng có những điểm căng thẳng. Nhiệm vụ của chúng ta là cân bằng hai mặt này. Tôi nghĩ cả hai bên đều hiểu điều đó.”
Gần đây, phát ngôn “Vấn đề Đài Loan” của Thủ tướng Nhật Sanae Takaichi đã làm quan hệ Trung-Nhật leo thang.
Ông Rubio nói Mỹ sẽ tìm cách hợp tác hiệu quả với Trung Quốc, đồng thời không “đe dọa hay làm suy yếu cam kết kiên định của chúng tôi với Nhật Bản và các đối tác khác ở Ấn Độ-Thái Bình Dương.”
Ông cũng khẳng định: “Nhật Bản là đồng minh thân cận của Mỹ.”
5. Chính sách di cư và tị nạn
Tại họp báo, ông Rubio cho biết Bộ Ngoại giao không thể kiểm tra một số di cư dựa trên thông tin hiện có, và chưa có lịch trình khởi động lại chương trình tị nạn.
Ông trả lời phóng viên Le Monde của Pháp rằng việc kiểm tra kỹ lưỡng phụ thuộc vào thông tin từ chính quyền địa phương nước gốc của người nộp đơn. Ông bổ sung rằng Bộ Ngoại giao đang nghiên cứu thủ tục kiểm tra di cư nhưng không tiết lộ khi nào sẽ khởi động lại.
Tháng Mười, chính quyền Trump hạ giới hạn tiếp nhận tị nạn năm 2026 xuống 7.500 người, chủ yếu dành cho người Nam Phi. Ông Trump cũng chỉ đạo Bộ Ngoại giao đánh giá lại từng người nhập cư được nhận trong chương trình tị nạn thời Biden.
Ông Rubio nói: “Chúng tôi sẽ nghiên cứu chương trình, và trước khi chắc chắn biết danh tính mỗi người nhập cảnh cũng như họ có đáp ứng tiêu chuẩn vào Mỹ không, chúng tôi sẽ không khởi động lại chương trình với quy mô trước đây”.
Ông nhấn mạnh Mỹ là quốc gia hào phóng nhất thế giới với người nhập cư hợp pháp, với gần một triệu người nhận thẻ xanh trong năm qua.
“Nhưng chúng tôi có quyền, như mọi quốc gia có chủ quyền, biết bạn là ai, vì sao bạn đến, bạn đã làm gì trước đây, và chúng tôi đánh giá bạn sẽ làm gì hay không làm gì trong tương lai. Chúng tôi có quyền đảm bảo bạn không gây gánh nặng lên hệ thống an sinh xã hội.”
6. Cam kết với NATO và viện trợ nước ngoài
Ông Rubio cho biết Điều 5 NATO về phòng thủ chung sẽ răn đe mọi hành động quân sự của Nga ngoài Ukraine.
“Đó là lý do chúng ta tham gia liên minh này, và tại sao Điều 5 NATO quan trọng.”
Ông cũng nhấn mạnh viện trợ nước ngoài “không phải từ thiện”, mà phải phục vụ chương trình nghị sự của Mỹ.
“Ngân sách cho viện trợ nước ngoài và nhân đạo có hạn. Chúng phải được sử dụng theo lợi ích quốc gia.”
“Viện trợ nước ngoài không phải là hoạt động độc lập của Chính phủ Mỹ. Nó là một phần và công cụ của chính sách ngoại giao, dùng để thúc đẩy lợi ích quốc gia.”
7. Tổng thống Colombia “bất ổn”
Ông Rubio nói Mỹ muốn duy trì quan hệ với Colombia nhưng chỉ trích Tổng thống Gustavo Petro là “bất ổn”.
Ông nói: “Chúng tôi sẽ không để lời nói của một người bất ổn phá hủy quan hệ với Colombia. Đây là một quan hệ quan trọng, một liên minh quan trọng, bao gồm thương mại, giao lưu văn hóa, và tất nhiên cả an ninh và ổn định”.
Ông tỏ ra yên tâm vì cuộc bầu cử tổng thống Colombia vào tháng 5 tới sẽ kết thúc nhiệm kỳ Petro. Ông Petro từng chỉ trích Mỹ ủng hộ Israel và đối đầu chính quyền Maduro.
8. Xung đột biên giới Thái-Campuchia
Dưới sự hòa giải của chính quyền Trump, Thái Lan và Campuchia đã đạt thỏa thuận ngừng bắn, nhưng sau đó Thái Lan lại không kích Campuchia.
Ông Rubio cho biết các thỏa thuận này giúp đưa ra cam kết và có thể dùng để thúc đẩy hai bên trở lại bàn đàm phán.
“Các cam kết này hôm nay chưa được thực hiện. Công việc hiện tại là đưa họ trở lại bàn đàm phán.”
Ông dự đoán Thái Lan và Campuchia sẽ tuân thủ thỏa thuận ngừng bắn vào đầu tuần tới, và Mỹ cẩn trọng lạc quan rằng việc này có thể hoàn tất vào thứ Hai hoặc thứ Ba.
Xem thêm
Từ khóa Marco Rubio năm 2025
