Tổng thống Mỹ Donald Trump tuần trước đã gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Busan, Hàn Quốc. Một quan chức Nhà Trắng tiết lộ, ông Trump đã đề cập đến trường hợp của ông Lê Trí Anh (Jimmy Lai), người sáng lập tập đoàn truyền thông Next Digital ở Hồng Kông, đồng thời kêu gọi trả tự do cho ông Lê Trí Anh. Về sự việc này, nhà báo kỳ cựu Nhật Bản Yaita Akio cho biết, việc ông Trump sẵn sàng lên tiếng cho một nhà báo Hồng Kông đang bị cầm tù ngay trong cuộc họp cấp cao quả thực khiến nhiều người phải suy nghĩ lại.

trump tap can binh 54889568952 9834f29035 k
Tổng thống Donald Trump bắt tay Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trước cuộc họp song phương tại nhà ga sân bay quốc tế Gimhae, ngày 30 tháng 10 năm 2025, ở Busan, Hàn Quốc. (Ảnh chính thức của Nhà Trắng do Daniel Torok chụp / Flickr)

Theo Reuters ngày 5/11, một quan chức Mỹ cho biết: “Đúng như Tổng thống Trump đã nói trước đó, ông ấy có nhắc đến vụ ông Lê Trí Anh. Sau đó, cả ông Trump và ông Tập Cận Bình đều trao đổi về chủ đề này.”

Một nguồn tin khác bổ sung: “Vụ việc này do ông Trump trực tiếp nêu ra, ông Tập Cận Bình cũng xác nhận đã biết. Ông Trump còn ám chỉ rằng việc thả ông Lê Trí Anh sẽ có lợi cho quan hệ Mỹ – Trung, đồng thời giúp cải thiện hình ảnh của Trung Quốc.”

Ông Lê Trí Anh là người sáng lập báo Apple Daily ở Hồng Kông. Năm 2020, sau khi Bắc Kinh áp dụng Luật An ninh Quốc gia tại Hồng Kông, ông bị cáo buộc âm mưu kích động các nước, trong đó có Mỹ, trừng phạt Hồng Kông và chính quyền Đảng Cộng sản Trung Quốc, và đã bị giam giữ từ tháng 12 năm đó. Ông đã phủ nhận mọi cáo buộc.

Ngày 25/10, trước khi rời Washington sang châu Á, ông Trump cho biết ông sẽ tận dụng cuộc gặp với ông Tập Cận Bình để thúc đẩy việc trả tự do cho ông Lê. Trước đó, ông từng tuyên bố sẽ làm mọi cách có thể để giúp ông Lê được tự do.

Nhà Trắng đã từ chối bình luận về thông tin trên. Tuy nhiên, theo phóng viên Owen Jensen của EWTN (một hãng truyền thông Công giáo) đăng trên nền tảng X, một quan chức Nhà Trắng xác nhận ông Trump đã thực sự nêu vấn đề ông Lê trong cuộc gặp với ông Tập, đồng thời yêu cầu phía Trung Quốc trả tự do cho ông Lê.

Thông tin này cũng được ông Lê Sùng Ân (con trai ông ông Lê Trí Anh) xác nhận. Ông Lê Sùng Ân công khai bày tỏ sự cảm kích khi ông Trump lên tiếng vì cha mình, hy vọng hành động này sẽ giúp cha mình sớm được trả tự do.

Ông Lê Sùng Ân nói: “Tôi biết Tổng thống Trump có tiếng là ‘Người giải phóng số một’ (Liberator in Chief). Tôi mong ông tiếp tục lên tiếng, thuyết phục Chủ tịch Tập Cận Bình trả tự do cho cha tôi càng nhanh càng tốt, trước khi quá muộn.” Theo gia đình và các tổ chức nhân quyền, ông Lê đã bị giam giữ biệt lập hơn 1.700 ngày. Luật sư của ông từng cho biết, ông Lê bị bệnh tim đập nhanh, hiện đã phải gắn thiết bị theo dõi nhịp tim và dùng thuốc.

Nhà báo Yaita Akio: Đáng để suy ngẫm

“Ông Trump không phải là người dửng dưng với nhân quyền—ông vẫn quan tâm đến số phận của những người bị đàn áp, bị cầm tù, nhất là những nhà đấu tranh tự do như ông Lê Trí Anh.” Nhà báo kỳ cựu Nhật Bản Yaita Akio viết trên Facebook về sự kiện này, cho rằng dù nhiều người nghĩ ông Trump chỉ quan tâm đến thương mại, thuế quan, lợi ích kinh tế mà phớt lờ nhân quyền và dân chủ, thì thông tin về cuộc gặp lần này đã thay đổi hình ảnh đó hoàn toàn.

Ông Yaita Akio chỉ ra, trường hợp của Lê Trí Anh không chỉ là nỗi bất hạnh riêng của một cá nhân, mà còn là thu nhỏ của tình trạng tự do báo chí và tự do ngôn luận bị bóp nghẹt tại Hồng Kông. Ông nói thêm, cộng đồng quốc tế trong nhiều năm qua luôn kêu gọi ĐCSTQ cải thiện tình hình nhân quyền, chú ý đến các khu vực như Tân Cương, Tây Tạng và Hồng Kông, nhưng phần lớn chỉ dừng lại ở lời lên án. Chính quyền Bắc Kinh thường phớt lờ những áp lực này, vì thiếu các biện pháp chế tài thực chất buộc họ phải thay đổi hành vi.

Ông Yaita Akio nhấn mạnh: “Ông Trump luôn có phong cách quyết liệt. Ông có các biện pháp, các quân bài như thuế quan, trừng phạt để tạo sức ép buộc Bắc Kinh phải cân nhắc. Điều này cũng đem lại chút hy vọng mới cho tình cảnh của ông Lê Trí Anh. Có người còn dự đoán, nếu đến tháng Tư năm sau ông Trump lại sang thăm Trung Quốc thì có lẽ ông Lê Trí Anh sẽ được tự do.”

Cuối cùng, ông Yaita Akio kết luận: Dù mỗi người có thể có ý kiến riêng về quan điểm chính trị của ông Trump, nhưng việc ông sẵn sàng phát biểu vì một nhà báo Hồng Kông bị cầm tù tại một cuộc gặp cấp cao như vậy là điều rất đáng ghi nhận. “Nếu những người lãnh đạo chính trị, ngoài việc đặt lợi ích quốc gia lên trên hết, vẫn nhớ đến những người đang đau khổ vì niềm tin của mình – thì lòng can đảm và trách nhiệm như vậy thực sự rất đáng suy ngẫm.”

Theo Cao Tuệ / Epoch Times