Trung Quốc mở lại huyết mạch thương mại với Afghanistan, nhưng chưa công nhận Taliban

Theo SCMP hôm 7/11, sự xuất hiện của 45 tấn hạt thông Afghanistan tại sân bay quốc tế Thượng Hải hôm thứ Hai đã báo hiệu những bước đầu tiên của Trung Quốc hướng tới việc nối lại thương mại với Afghanistan, mặc dù Bắc Kinh vẫn chưa chính thức công nhận chính phủ lâm thời của Taliban.

Embed from Getty Images

Các nhà quan sát Trung Quốc cho biết lô hàng đầu tiên kể từ khi Taliban tiếp quản Afghanistan này có thể mở đường cho sự hợp tác sâu rộng hơn nữa giữa Bắc Kinh và Kabul.

Đại sứ Trung Quốc tại Afghanistan Wang Yu đã thông báo về chuyến hàng đến sân bay Pudong trên Twitter. Ông đã tham dự một buổi lễ tại sân bay Kabul với các quan chức Taliban. 

Phát biểu tại sự kiện, ông cho biết việc giao thương mang lại lợi ích to lớn cho người nông dân Afghanistan và cho người tiêu dùng Trung Quốc, và đây là sợi dây nối quan trọng về tình hữu nghị giữa hai nước.

Ông Wang cho biết hai bên đã “vượt qua muôn vàn khó khăn” để thực hiện chuyến hàng bằng đường hàng không này.

“Trung Quốc kiên quyết theo đuổi chính sách thân thiện đối với tất cả người dân Afghanistan, bên cạnh hỗ trợ nhân đạo nhiều hơn cho Afghanistan,” ông viết và cho biết thêm rằng hàng chục nghìn tấn hạt thông sẽ được xuất khẩu sang Trung Quốc trong những tháng tới.

Ông Wang cũng cho biết Trung Quốc đang gửi nhiều viện trợ nhân đạo, bao gồm chăn, áo khoác và vật tư y tế, đến Afghanistan bằng đường sắt từ Tân Cương.

Trung Quốc, nhà nhập khẩu chính của hạt thông Afghanistan, đã thiết lập tuyến đường hàng không với Afghanistan vào năm 2018 khi chính phủ Afghanistan do Mỹ hậu thuẫn đang cố gắng bù đắp thâm hụt thương mại bằng cách biến một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới thành quốc gia xuất khẩu.

Kể từ đó, hàng chục nghìn tấn hạt thông – được mệnh danh là “vàng xuất khẩu” của Afghanistan – đã đến Trung Quốc qua hành lang hàng không vào mỗi mùa thu hoạch. Trong năm 2018, ước tính có khoảng 23.000 tấn hạt thông đã được giao thương.

Một năm sau, hai bên đã ký thỏa thuận trong đó Trung Quốc ​​sẽ tăng nhập khẩu hạt thông lên 62.000 tấn trong 5 năm tiếp theo.

Thương mại giữa hai nước đã bị gián đoạn vào năm ngoái do đại dịch COVID-19 và xung đột leo thang giữa Taliban và lực lượng chính phủ Afghanistan.

Zhang Weiwei, một chuyên gia nghiên cứu về Afghanistan tại Đại học Lan Châu, cho biết việc nối lại buôn bán hạt thông là một quyết định “thực dụng và hợp lý về mặt kinh tế” đối với cả Trung Quốc và Afghanistan, SCMP đưa tin.

“Nó có thể đặt nền tảng cho sự phát triển hơn nữa trong quan hệ song phương. Bằng cách nối lại, phát triển và tăng cường thương mại nông nghiệp, nó cũng có thể giúp giảm sản xuất thuốc phiện [ở Afghanistan] và thúc đẩy quan hệ kinh tế và thương mại song phương,” ông nói.

Hạt thông Afghanistan từ lâu đã được ưa chuộng tại thị trường Trung Quốc. 

Trong một cuộc phỏng vấn độc quyền trước đó với kênh tin tức tiếng Anh WION của Ấn Độ, Bộ trưởng thương mại và công nghiệp của Taliban, Nooruddin Azizi cho biết chính phủ lâm thời đã đặt hy vọng vào việc buôn bán hạt thông để thúc đẩy nền kinh tế đang chìm trong khủng hoảng của họ.

Afghanistan hiện đang phải vật lộn với một cuộc khủng hoảng kinh tế tồi tệ, trong khi tài sản vẫn bị đóng băng ở Mỹ và viện trợ nước ngoài phần lớn bị đình chỉ. 

Một báo cáo gần đây từ Chương trình Lương thực Thế giới của LHQ và Tổ chức Nông lương LHQ đã cảnh báo hơn một nửa trong số 40 triệu người dân Afghanistan dự kiến ​​sẽ phải đối mặt với cuộc khủng hoảng lương thực vào mùa đông này.

Bắc Kinh chưa chính thức công nhận chính quyền Taliban và cho biết họ sẽ không phải là nước đầu tiên làm như vậy, nhưng họ đang thận trọng đẩy mạnh sự can dự của mình với chính phủ lâm thời.

Trong chuyến thăm Doha hai tuần trước, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã gặp một phái đoàn do quyền Phó thủ tướng Mullah Abdul Ghani Baradar và quyền Bộ trưởng Ngoại giao Amir Khan Muttaqi dẫn đầu. Đây là cuộc gặp mặt trực tiếp chính thức đầu tiên giữa Trung Quốc và Taliban kể từ khi nhóm chiến binh nắm quyền ở Kabul hai tháng trước.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết hai bên “đã thảo luận về các tương tác song phương và đồng ý thiết lập một cơ chế làm việc”, mặc dù không có thêm chi tiết nào được đưa ra. 

Sau cuộc họp, một đoạn video do Liên minh Hạt thông Afghanistan đăng trên Facebook cho thấy ông Muttaqi tặng ông Vương một hộp hạt thông Afghanistan.

Trung Quốc là đối tác thương mại lớn thứ ba của Afghanistan, sau Pakistan và Iran, nhưng thương mại song phương vẫn còn rất nhỏ và chủ yếu giới hạn ở các sản phẩm nông nghiệp, bao gồm cả nghệ tây và lựu. Năm 2020, thương mại song phương chỉ đạt 550 triệu đô la Mỹ, chưa đến 0,1% tổng thương mại hàng hóa của Trung Quốc.

Là một trong số ít quốc gia thiết lập liên lạc với Taliban sau khi lực lượng này cai trị Afghanistan, Trung Quốc cũng là quốc gia đầu tiên cam kết hỗ trợ nhân đạo cho đất nước kể từ khi Taliban tiếp quản. Vào tháng 9, Trung Quốc tuyên bố sẽ viện trợ 200 triệu nhân dân tệ (tương đương 31 triệu USD), bao gồm thực phẩm và vắc-xin ngừa virus corona.

Tiến Minh (theo SCMP)

Xem thêm: