Giá sách giáo khoa mới cao hơn ít nhất 2 – 3 lần sách giáo khoa cũ, số đầu sách tăng vọt, một số sách không cần thiết vẫn bắt học sinh mua… là những vấn đề dư luận tại Việt Nam quan tâm trong thời gian qua. Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn đã đưa ra hàng loạt nguyên nhân để giải thích về thực trạng trên.

bo truong giao duc nguyen kim son
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn giải thích sách giáo khoa mới đắt vì khổ lớn, giấy tốt, từ biên soạn đến giới thiệu, thử nghiệm, phát hành do doanh nghiệp đảm nhiệm. (Ảnh: quochoi.vn)

Báo chí nhà nước thời gian qua phản ánh một bộ sách lớp 3 hiện tại giá 58.000 đồng, trong khi bộ mới có giá từ 177.000 đến 183.000 đồng, cao hơn ba lần. Mức này của bộ mới chưa bao gồm sách Tiếng Anh – cuốn thường đắt nhất. Do Tiếng Anh trở thành môn học bắt buộc với lớp 3 từ năm học tới, phụ huynh sẽ phải chi thêm ít nhất vài chục nghìn nữa.

Bộ sách lớp 7 mới có giá từ 208.000 đến 209.000 đồng. Nếu tính cả sách tiếng Anh (chưa công bố giá), số tiền có thể cao hơn khoảng hai lần so với hiện hành (134.000 đồng một bộ).

Với lớp 10, giá một bộ từ 246.000 đến 301.000 đồng, tuỳ thuộc tổ hợp môn học. Mức này bao gồm tổng giá bìa của 5 trong số 7 môn học bắt buộc (Toán, Ngữ văn, Giáo dục Quốc phòng và An ninh, Giáo dục thể chất, Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp), 5 môn học lựa chọn và 3 chuyên đề học tập. Trong khi đó, giá bộ cũ là 164.000 đồng, theo báo Vnexpress.

Báo Thanh Niên dẫn lời một phụ huynh nói: “Con tôi học theo chương trình mới đã 2 năm, thật sự là bộ sách giáo khoa quá lãng phí, bòn rút tiền phụ huynh khi mà nhiều cuốn sách cả năm không thấy thầy cô nhắc tới, học hết năm mà sách vẫn mới cứng, chưa hề mở ra để học”.

Một độc giả khác bình luận: “Xưa nay sách giáo khoa chưa khi nào trở thành sản phẩm thương mại như bây giờ. Đến gia đình ở thành phố còn “cháy túi” với sách giáo khoa nữa là các gia đình ở nông thôn, miền núi”.

Nhìn lại một thời Quốc văn giáo khoa thư

Tại phiên thảo luận tổ ở Quốc hội sáng nay (25/5), trước khi đề cập tới vấn đề giá sách tăng 2-3 lần, Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn nói: “Việc này tôi không phải thanh minh hay giải thích cho doanh nghiệp, nhưng cung cấp thông tin để đại biểu biết thêm”.

Theo ông Sơn, khi so sánh giá sách thì chúng ta có cái so sánh giá sách tương đồng, tức là so sánh giá các bộ sách được biên soạn mới theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 với nhau.

“Ví dụ, sách mới cho các lớp 1, 2, 3, 7, 10, tức là một hệ thống biên soạn mới, xã hội hóa theo chủ trương của Quốc hội là xã hội hóa nhiều bộ sách. Các loại sách này biên soạn với khổ lớn hơn, giấy tốt hơn, quy trình từ biên soạn cho đến giới thiệu, thử nghiệm, phát hành là các doanh nghiệp hoàn toàn đảm nhiệm việc đó và kê khai giá với Bộ Tài chính”, ông Sơn nói.

Còn bộ sách lớp 3, 7, 10 như giá thành sách của Nhà xuất bản Giáo dục năm nay là giảm được từ 10-15% so với các sách tương ứng mới của năm ngoái, trong khi giá thành vật liệu, nhiên liệu tăng lên.

Còn nếu so với các bộ sách cũ thuộc chương trình 2016, các sách mà nhà nước đã bỏ tiền cho rất nhiều các khâu từ biên soạn, thẩm định, tức là những phần đã được nhà nước tổ chức trước đây theo hệ thống cũ, khổ nhỏ hơn, giấy xấu.

Nếu so với bộ sách cũ thì giá thành dao động từ 50.000-100.000 đồng, còn giá bộ sách mới giá thành dao động từ 200.000-300.000 đồng tùy từng loại sách.

“Nếu như so với sách của hệ thống cũ thì thấy khác nhau. Nhưng nếu so với sách của chương trình mới thì nó đồng đẳng, hợp lý hơn. Nếu như so với các bộ sách mà nhà nước tổ chức trước đây mà chúng ta nói nó tăng thì sự so sánh đấy không tương đồng”, ông Sơn khẳng định.

Theo ông Sơn, khi sách chưa phát hành, NXB đã phải cung cấp bản PDF trên trang web, học sinh có thể tải xuống thuận tiện. “Bộ đang tiến hành các giải pháp để giá SGK hợp lý, thuận tiện nhất cho người học”, ông Sơn nói.

Về thông tin trên mạng nói rằng sách giáo khoa không dùng lại, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn khẳng định các sách theo bộ mới biên soạn là hoàn toàn dùng lại được chứ không phải là sách dùng một lần.

“Chương trình thay sách làm theo hình thức cuốn chiếu, mỗi năm làm một vài cấp học nên mất nhiều năm mới thay xong. Cụ thể giai đoạn này thay lớp 1, 2, 3, 7, 10, còn năm tới là lớp 4, 8, 11. Như vậy, năm nào cũng có nhiệm vụ thay sách thì đương nhiên sách cũ sẽ không dùng được cho năm mới”, ông Sơn cho hay.

Trước đó, thảo luận tại hội trường chiều 23/5, nhiều đại biểu đã nêu ra nhiều bất cập về chương trình đổi mới sách giáo khoa, thậm chí có câu hỏi liệu có những tiêu cực trong lựa chọn sách giáo khoa hay không. Cụ thể, ĐB Nguyễn Thị Kim Thuý (Đà Nẵng) đã đặt câu hỏi “Liệu có những vụ Việt Á trong lựa chọn sách giáo khoa hay không?”.

ĐB Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) thì cho rằng “cử tri đang rất bức xúc về các chương trình giáo dục phổ thông có những vấn đề chưa phù hợp. Đặc biệt sách giáo khoa không được sử dụng lại nên mỗi năm tốn hàng ngàn tỷ đồng để mua sách giáo khoa mới, gây khó khăn cho các gia đình có con đi học, đặc biệt với gia đình khó khăn”.

Vì vậy, một số đại biểu đã đề nghị Quốc hội nên lựa chọn vấn đề đổi mới sách giáo khoa, đổi mới chương trình giáo dục để thực hiện giám sát tối cao.

Chương trình giáo dục phổ thông mới được thông qua năm 2018, bắt đầu áp dụng với lớp 1 trong năm học 2020. Đi kèm với chương trình, sách giáo khoa mới cũng được thiết kế và đưa vào sử dụng. Lần đầu tiên, Việt Nam triển khai “một chương trình, nhiều sách giáo khoa”.

Năm 2021, chương trình triển khai với lớp 2 và 6, sau đó là ba lớp 3, 7, 10 (năm 2022), 4, 8 và 11 (2023), cuối cùng là 5, 9, 12 (2024).

Hoàng Minh