Bạo loạn ở Los Angeles: Mở đầu cho hành động chống Trump năm 2025 của phe cánh tả Mỹ
- Hà Thanh Liên
- •
Từ ngày 6/6/2025, các cuộc bạo loạn đã diễn ra ở Los Angeles, California phản đối việc Cục Thực thi Di trú và Hải quan Mỹ (ICE) tiến hành các đợt bắt giữ người nhập cư bất hợp pháp tại nhiều địa điểm. Truyền thông gọi đây là hành động gây bất mãn khiến dân chúng xuống đường, nhưng cách diễn đạt này xa rời sự thật. Bởi vì các sự kiện dần lộ ra trong cuộc bạo loạn cho thấy, đây là một hành động chống Trump được tổ chức và lên kế hoạch chi tiết, với tổ chức chính là “Liên minh vì Quyền lợi Di dân Nhân đạo” (Coalition for Humane Immigrant Rights, LA, viết tắt là CHIRLA), vốn có 96% nguồn tài trợ từ Chính phủ bang California. Theo trang web cánh tả Axios tiết lộ, sau khi Tổng thống Trump tuyên bố điều động 4.000 Vệ binh Quốc gia và 700 lính Thủy quân Lục chiến đến Los Angeles, hôm 14/6 (ngày dự kiến tổ chức duyệt binh của ông Trump), hơn 1.500 thành phố trên khắp Mỹ đã tổ chức các cuộc biểu tình chống Trump mang tên “No Kings” (Không Có Vua).
Vì sao Los Angeles trở thành khúc dạo đầu cho các cuộc biểu tình chống Trump?
Mỹ có một số thành phố “cách mạng” lâu đời, bao gồm Chicago, San Francisco, Los Angeles, và New York, với đặc điểm chung là những thành phố này đều do Đảng Dân chủ quản lý trong nhiều năm. Những người cách mạng ở đây có mối quan hệ rất thân thiết với các nhà cầm quyền địa phương, không chỉ được miễn trừ khỏi hình phạt khi gây rối loạn, mà còn thường xuyên nhận được sự hỗ trợ từ chính quyền, thậm chí là tài trợ từ chính phủ. Khi cần thiết, họ có thể được triệu tập và sẵn sàng “chiến đấu”. Kinh nghiệm lâu năm của các tổ chức phi chính phủ (NGO) thuộc Đảng Dân chủ trong việc thúc đẩy các cuộc “cách mạng màu” ở nước ngoài đều được áp dụng.
Hành động chống Trump của cánh tả Mỹ năm 2025 diễn ra ở Los Angeles, bởi vì Thống đốc bang California Gavin Newsom đã trở thành ứng cử viên hàng đầu trong 4 ứng viên của Đảng Dân chủ cho cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2028. Nghị viện bang California từng thông qua luật vào năm 2024, tuyên bố việc yêu cầu cử tri xuất trình giấy tờ tùy thân khi bỏ phiếu là bất hợp pháp. Tuy nhiên hôm 10/4 năm nay, Hạ viện liên bang đã thông qua Dự luật Bảo vệ Tư cách Cử tri Mỹ (Safeguard American Voter Eligibility Act) do Đảng Cộng hòa đề xuất, quy định cử tri phải xuất trình bằng chứng công dân khi đăng ký bỏ phiếu. Nếu được Thượng viện thông qua, việc bỏ phiếu không có giấy tờ sẽ trở thành bất hợp pháp. Hơn nữa, uy tín của ông Newsom trên toàn quốc quá thấp, và việc “dũng cảm” đối đầu với ông Trump đã trở thành con đường tắt để ông ta tự định vị mình là lãnh đạo mới của Đảng Dân chủ.
Ai đang tài trợ cho các cuộc biểu tình bạo loạn ở Los Angeles?
Sau khi các cuộc bạo loạn ở Los Angeles nổ ra vào đầu tháng Sáu, các khẩu hiệu và hành động cho thấy tính tổ chức rất mạnh, dễ khiến người Mỹ liên tưởng đến phong trào BLM trên toàn quốc sau tháng 5/2020, hoặc các hoạt động chống Do Thái và ủng hộ Palestine/Hamas tại hơn 100 trường đại học vào năm 2024, vốn được nhiều tổ chức đứng sau phối hợp thao túng. Do đó, mọi người cũng đặt nghi vấn: Những bàn tay thao túng đằng sau các hoạt động này là ai?
Vào ngày 9/6, một cựu thành viên cánh tả ở California, luật sư Laura Powell (@LauraPowell, tự nhận mình là “người vô gia cư chính trị” trong phần giới thiệu), đã đăng nhiều bài viết dài trên X để phơi bày rằng CHIRLA, được tài trợ bởi tiền thuế của người dân, là một trong những kẻ chủ mưu đứng sau các cuộc bạo loạn chống ICE ở Los Angeles. Tổ chức phi chính phủ này được thành lập vào năm 1986, nổi tiếng với lập trường cấp tiến về vấn đề di dân, từng dẫn đầu một phong trào xóa bỏ ICE vào năm 2018.
Những người tham gia chính trong các cuộc bạo loạn ở Los Angeles bao gồm:
Chủ tịch SEIU (Service Employees International Union, một liên đoàn lao động đại diện cho 2 triệu công nhân ở hơn 100 ngành nghề tại Hoa Kỳ, Canada và Puerto Rico) bang California David Huerta. Giám đốc điều hành CHIRLA Angelica Salas không chỉ gọi ông ta là “anh em” mà còn nhấn mạnh mối quan hệ chặt chẽ giữa CHIRLA và các tổ chức lao động ở California.
Thị trưởng Los Angeles Karen Bass kiên quyết phản đối việc ICE thực thi pháp luật tại thành phố này và công khai thừa nhận bà có mối quan hệ hợp tác lâu dài với CHIRLA. Theo báo cáo kiểm toán tài chính mà CHIRLA nộp cho chính quyền bang, trong năm tài chính kết thúc vào ngày 30/6/2023, tổ chức này nhận được gần 34 triệu USD từ các hợp đồng chính phủ, trong đó 96% đến từ bang California. Con số này tăng đáng kể so với năm trước, khi thu nhập từ hợp đồng chính phủ chỉ khoảng 12 triệu USD. Trong thời gian này, các cơ quan cung cấp tài trợ cho CHIRLA bao gồm Sở Dịch vụ Xã hội California, Ủy ban Nghệ thuật California, Văn phòng Dịch vụ Khẩn cấp của Thống đốc, và Bộ An ninh Nội địa. Đáng chú ý, như đã đề cập, một hợp đồng từ Bộ An ninh Nội địa tài trợ cho CHIRLA để cung cấp dịch vụ hướng dẫn công dân và nhập tịch.
Bà Laura Powell dùng cụm từ “tổ hợp công nghiệp phi lợi nhuận” (nonprofit industrial complex) để mô tả mối quan hệ giữa CHIRLA và chính quyền bang Dân chủ: Các quan chức Dân chủ sử dụng tiền thuế của người dân để tài trợ cho tổ chức này, tổ chức này sử dụng mạng lưới xã hội của mình để trực tiếp can thiệp vào việc thực thi quyền lực hợp pháp của chính phủ liên bang. Sau đó, tổ chức này thông qua các hoạt động vận động hành lang để giúp các chính trị gia Dân chủ đắc cử, và các chính trị gia Dân chủ đáp lại bằng cách đảm bảo tăng thêm tài trợ.
Vào ngày 9/6, Bộ trưởng An ninh Nội địa Mỹ Alejandro Mayorkas, trong một cuộc phỏng vấn với Fox News, cho biết các cuộc biểu tình ở Los Angeles được thực hiện “rất chuyên nghiệp”, với các biểu tình viên được trả tiền – có lẽ ám chỉ việc CHIRLA trả phí để thuê “người biểu tình”.
Los Angeles chỉ là khúc dạo đầu cho hành động chống Trump của Đảng Dân chủ năm 2025
Vào ngày 10/6, Los Angeles bắt đầu áp đặt lệnh giới nghiêm, cảnh sát bắt đầu bắt giữ hàng loạt người biểu tình chống trục xuất và những người vi phạm lệnh giới nghiêm nghiêm ngặt từ 8h tối đến 6h sáng, với tổng cộng 197 người bị bắt trong ngày đó. Cục Di trú Mỹ đã bắt giữ nhiều người tại Texas vào đêm đó, trong khi các cuộc biểu tình nổ ra ở Denver, lực lượng an ninh triển khai cảnh sát chống bạo động. Thống đốc Texas Greg Abbott tuyên bố ông đã ra lệnh cho Vệ binh Quốc gia ở khu vực San Antonio vào trạng thái cảnh báo cao độ.
Axios, trang web nổi tiếng với các tin tức nội bộ của Đảng Dân chủ, vào ngày 9/6 đã đăng một bài báo cho biết, vào ngày duyệt binh 14/6, các nhà tổ chức dự kiến sẽ có 1.500 cuộc biểu tình chống Trump mang tên “No Kings” trên toàn quốc, đây là cuộc tụ tập chống Trump trong một ngày, lớn nhất kể từ khi ông tái nhiệm.
Đừng xem thường trang web cánh tả này, vì các thông tin nội bộ của Đảng Dân chủ thường xuất hiện đầu tiên tại đây. Trang này đã dự đoán chính xác lịch trình 78 ngày “cuộc đảo chính” của Đảng Dân chủ sau cuộc bầu cử năm 2020, và vào giữa năm ngoái, họ cũng đã đăng bài về người thực sự nắm quyền trong Nhà Trắng. Các thông tin từ WSJ và các phương tiện truyền thông khác thường chậm hơn trang này nửa năm.
Trên mạng lan truyền rằng ICE đang hướng đến 5 thành phố “tị nạn” do các thị trưởng Dân chủ quản lý: Seattle, Chicago, New York City, Philadelphia, và Bắc Virginia. Những khu vực “cách mạng” lâu đời này, nơi cánh tả đã “thâm canh” trong nhiều năm, đang bắt đầu hưởng ứng các cuộc bạo loạn ở Los Angeles. New York City đã ở trạng thái căng thẳng, với 80 người biểu tình bị bắt trong một cuộc biểu tình chống ICE vào tối thứ Ba tại Lower Manhattan.
Đánh giá về việc ông Trump điều quân đến Los Angeles để ổn định
Tất nhiên, truyền thông dòng chính Mỹ chỉ trích việc ông Trump điều quân để ổn định, với WSJ trung lập hơn một chút so với New York Times, nhưng cũng cho rằng hành động đàn áp các cuộc biểu tình di dân ở Los Angeles của ông Trump có thể bị coi là “hành vi vượt quyền phá vỡ quy tắc chính trị”. Nhiều tài khoản tiếng Trung trên X gọi thẳng đây là “Thiên An Môn của Mỹ”, rằng ông Trump đang “sao chép bài tập” của Trung Quốc. Sự thiên vị của truyền thông Mỹ nằm ở chỗ họ chỉ nhắc đến “trục xuất di dân” mà cố tình bỏ qua từ “bất hợp pháp” trước đó, làm thay đổi bản chất vấn đề. Việc các tài khoản tiếng Trung so sánh sự kiện Thiên An Môn năm 1989 ở Trung Quốc với bạo loạn Los Angeles tháng 6/2025, hai sự kiện hoàn toàn khác nhau về bản chất, rõ ràng là đánh lừa dư luận.
Việc ông Trump điều quân đàn áp không cần “sao chép” Trung Quốc, vì lịch sử Mỹ có nhiều tổng thống từng làm điều tương tự. Mỹ hầu như năm nào cũng xảy ra các cuộc bạo động, như bạo loạn ở Mississippi năm 1962, bạo loạn lớn ở Detroit năm 1967, hay các cuộc bạo loạn trên toàn quốc sau vụ ám sát Martin Luther King Jr. năm 1968, khi các Tổng thống Dân chủ như Kennedy và Johnson đều điều động quân đội để đàn áp.
Bạo loạn lớn nhất thế kỷ 20 ở Los Angeles từ ngày 29/4 đến ngày 2 /5/1992 cũng được chính quyền George H.W. Bush điều hơn 4.000 quân liên bang vào trấn áp, với Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Colin Powell trực tiếp chỉ huy.
Vào ngày 24/11/2014, sau khi bồi thẩm đoàn quyết định không truy tố cảnh sát viên bắn chết một thiếu niên da đen ở Ferguson, Missouri, các cuộc bạo loạn lan rộng qua 34 bang và 90 thành phố, với hơn 80 người bị bắt. Thời điểm đó, ngay cả ông Obama, từng được Dân chủ ca ngợi, cũng phải mạnh tay duy trì trật tự, điều động lượng lớn cảnh sát, xe bọc thép, dùng hơi cay và đạn cao su để trấn áp, áp đặt lệnh giới nghiêm, và điều động Vệ binh Quốc gia hỗ trợ cảnh sát.
Truyền thông Mỹ nên tự hỏi: Tại sao nhiều tổng thống của cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa điều quân đàn áp bạo loạn được coi là chức năng của tổng thống liên bang, nhưng khi ông Trump làm điều tương tự, lại bị gọi là “hành vi vượt quyền phá hoại chính trị”?
Lý do chính khiến Thống đốc Newsom đối đầu với Tổng thống Trump lần này là vì ông ta không yêu cầu liên bang hóa Vệ binh Quốc gia, và đã chính thức yêu cầu chính quyền Trump thu hồi việc liên bang hóa Vệ binh Quốc gia California, trả lại quyền chỉ huy.
Một bài báo cáo của BBC dẫn lời chuyên gia, cho rằng đây là lần đầu tiên kể từ năm 1965, Vệ binh Quốc gia được điều động mà không có yêu cầu từ thống đốc. Tuy nhiên, luật sư Trần Tiểu Bình, với chuyên môn pháp lý, đã nghiên cứu kỹ các trường hợp liên bang đàn áp bạo loạn trong lịch sử Mỹ, bao gồm cả một số trường hợp Vệ binh Quốc gia được liên bang hóa theo yêu cầu của thống đốc, và nhiều trường hợp khác mà chính phủ liên bang trực tiếp điều quân không cần thống đốc đồng ý. Từ đó, ông kết luận rằng ở Mỹ, về nguyên tắc không tồn tại quyền đồng ý của thống đốc trong quá trình liên bang hóa.
Kết luận:
Mặc dù Đảng Dân chủ Mỹ là một đảng lâu đời, luân phiên nắm quyền với Đảng Cộng hòa, nhưng từ thời ông Obama, đảng này đã bắt đầu “cách mạng hóa”. Trong cuộc bầu cử năm 2020, để tạo lợi thế bầu cử, họ đã lên kế hoạch tổ chức các cuộc biểu tình cánh tả quy mô lớn trên toàn quốc từ tháng Năm. Báo cáo từ Sáng kiến “Xóa bỏ Chia rẽ” (Bridging Divides Initiative at Princeton) của Đại học Princeton và Dự án Dữ liệu Vị trí và Sự kiện Xung đột Vũ trang (Armed Conflict Location and Event Data Project, ACLED) cho biết: Từ ngày 26/5 đến ngày 22/8/2020, có hơn 10.600 cuộc biểu tình trên toàn cầu, trong đó 7.750 cuộc liên quan đến BLM (Black Lives Matter, Người da đen đáng được sống). Trong số 7.750 cuộc biểu tình này, gần 570 cuộc bạo lực diễn ra tại gần 220 địa điểm trên toàn quốc. Sau khi nếm được thành quả, phong trào “No Kings” năm 2025 của Đảng Dân chủ có 2 mục đích, không chỉ gây rối mà còn nhằm xây dựng ông Newsom như một lãnh đạo mới của đảng.
So với năm 2020, khi chỉ có thể bị động chịu trận, tình hình của ông Trump hiện nay tương đối thuận lợi hơn:
- Chính quyền nhiệm kỳ này có các lãnh đạo cơ quan nghe theo lệnh ông Trump, nhưng liệu các lãnh đạo này có thể khiến cấp dưới tuân lệnh hay không vẫn cần kiểm chứng.
- So với năm 2020, các phương tiện truyền thông cánh tả, ngoài một số ít như New York Times, phần lớn không còn điên cuồng bóp méo sự thật như trước. Tất nhiên, có những thành kiến, chẳng hạn như bỏ từ “bất hợp pháp” trong “trục xuất người nhập cư bất hợp pháp”. Rõ ràng là cả hai tổng thống của hai đảng đều đã cử quân đội đến để giải quyết các sự cố tương tự, nhưng họ đã áp dụng tiêu chuẩn kép và nhấn mạnh rằng ông Trump là người chuyên quyền trong việc thực thi pháp luật. Nhưng nhìn chung, vẫn tốt hơn so với năm 2020.
- Dư luận quốc tế cũng không còn điên cuồng chọn phe như trước, ít nhất các chính phủ EU và Nhật Bản chưa bày tỏ ủng hộ ông Newsom.
Vào ngày 10/6, ông Trump phát biểu tại một căn cứ quân sự, cảnh báo rằng bất kỳ biểu tình nào trong lễ diễu hành ở Washington, D.C., sẽ đối mặt với “lực lượng rất nghiêm khắc”. Thống đốc California Newsom chỉ trích ông Trump “ép buộc” quân đội “thực hiện hành động thô bạo để ăn mừng sinh nhật ông ta, giống như những kẻ độc tài thất bại trong quá khứ”. Ông Newsom nói rằng “California là mục tiêu đầu tiên bị tấn công, tiếp theo là các bang khác, và sau đó là nền dân chủ của chúng ta bị tấn công”, kêu gọi người Mỹ “đứng lên gánh vác trách nhiệm”.
Ngày 14/6, sẽ là lúc Đảng Dân chủ kiểm tra sức mạnh của phe cánh tả.
Xem thêm
Từ khóa Los Angeles Hà Thanh Liên Bạo động tại Los Angeles bạo loạn ở Los Angeles
