Quần thể Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc được công nhận di sản văn hóa thế giới
- Minh Long
- •
Quần thể di tích Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới tại kỳ họp lần thứ 47 ở Paris, trở thành di sản thế giới thứ 9 của Việt Nam, tôn vinh giá trị Phật giáo Trúc Lâm.
- Nhà nước giữ vai trò chủ đạo trong việc bảo vệ di sản văn hóa các dân tộc thiểu số
- Việt Nam làm Phó Chủ tịch Đại hội đồng Công ước 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể
Ngày 12/7, tại kỳ họp lần thứ 47 của Ủy ban Di sản Thế giới tổ chức ở Paris, Pháp, từ ngày 6 đến 16/7, UNESCO công nhận quần thể di tích Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc là Di sản văn hóa thế giới.
Quyết định được Chủ tịch kỳ họp, ông Nikolay Nenov (Bulgaria), công bố lúc 13h02 (giờ Paris) sau hơn một giờ thảo luận và ghi nhận ý kiến các nước thành viên.
Quần thể di tích này nằm trên các tỉnh Quảng Ninh, Bắc Ninh và TP. Hải Phòng, gồm 12 điểm tiêu biểu như Thái Miếu, chùa Hoa Yên, chùa Ngọa Vân, bãi cọc Yên Giang (Quảng Ninh); đền Kiếp Bạc, chùa Thanh Mai, động Kính Chủ, chùa Nhẫm Dương (TP. Hải Phòng); chùa Vĩnh Nghiêm, chùa Bổ Đà (Bắc Ninh).
Diện tích vùng lõi của quần thể là 525,75 ha và vùng đệm là 4.380,19 ha. Đây là di sản thế giới thứ 9 của Việt Nam và là di sản liên tỉnh thứ hai, sau vịnh Hạ Long – quần đảo Cát Bà, đồng thời là di sản dạng chuỗi đầu tiên, thể hiện sự gắn kết giữa tự nhiên, văn hóa và tôn giáo.
Quần thể di tích phản ánh quá trình hình thành, truyền bá và phục hưng của Phật giáo Trúc Lâm, dòng thiền do Phật hoàng Trần Nhân Tông sáng lập vào thế kỷ 13. Từ Yên Tử (nơi khai sáng), đến Vĩnh Nghiêm (truyền bá) và Côn Sơn – Kiếp Bạc (phục hưng), các di tích thể hiện mối liên kết giữa nhà nước, tôn giáo và cộng đồng. Phật giáo Trúc Lâm kết hợp các yếu tố của Phật giáo Đại thừa, Nho giáo, Đạo giáo và tín ngưỡng dân gian Việt Nam, với khoảng 30 triệu tín đồ, 50.000 tăng ni và hơn 15.000 ngôi chùa tại hơn 30 quốc gia.
Hồ sơ đề cử được xây dựng từ năm 2013, trải qua 13 năm với sự tham gia của các nhà khoa học, chuyên gia di sản, các Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Ngoại giao, cùng chính quyền các tỉnh Quảng Ninh, Bắc Ninh và TP. Hải Phòng. Bà Nguyễn Thị Hạnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh, Trưởng Ban điều hành xây dựng hồ sơ, cho biết tỉnh Quảng Ninh đã chủ trì thực hiện hồ sơ một cách công phu, bài bản.
Tuy nhiên, quá trình này gặp nhiều khó khăn, đặc biệt trong giai đoạn 2020-2022 do ảnh hưởng của dịch COVID-19, khiến các chuyên gia trong nước và quốc tế không thể khảo sát trực tiếp hoặc tổ chức hội thảo quốc tế.
Yêu cầu khắt khe của UNESCO và ICOMOS về tính xác thực, tính toàn vẹn của di tích cũng là thách thức lớn. Một số di tích như chùa Quỳnh Lâm, chùa Ngọa Vân đã bị phá hủy hoàn toàn, một số khác đang được đầu tư xây dựng mới, dẫn đến tính toàn vẹn chưa đồng đều.
Dù vậy, với sự phối hợp chặt chẽ giữa các địa phương, cơ quan trung ương và sự hỗ trợ của các chuyên gia quốc tế như giáo sư Shimoda (Nhật Bản) và giáo sư Paul (New Zealand), hồ sơ đã được hoàn thiện. Đặc biệt, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã gửi thư tới Tổng Giám đốc UNESCO và 20 quốc gia thành viên Ủy ban Di sản Thế giới, đề nghị ủng hộ hồ sơ, thể hiện cam kết mạnh mẽ của Việt Nam.
Ông Nguyễn Minh Vũ, Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao, Chủ tịch Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam, nhấn mạnh việc ghi danh là niềm tự hào của cả nước, khẳng định giá trị nhân văn và hòa bình của Phật giáo Trúc Lâm. Ông Hoàng Đạo Cương, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, cho biết Quốc hội đã thông qua Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) vào ngày 23/11/2024, nội luật hóa các nguyên tắc phát triển bền vững theo Công ước Di sản Thế giới 1972, nhằm quản lý và bảo vệ di sản tốt hơn.
Bà Lê Thị Thu Hiền, Cục trưởng Cục Di sản văn hóa, cho biết sự đồng thuận cao giữa các cấp, các ngành và sự hỗ trợ từ Phái đoàn Thường trực Việt Nam tại UNESCO, Văn phòng UNESCO tại Hà Nội và ICOMOS đã giúp hồ sơ vượt qua khuyến nghị “trả lại hồ sơ” và được thông qua với sự đồng ý tuyệt đối. Tỉnh Quảng Ninh cam kết tiếp tục thực hiện các kế hoạch bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di sản một cách bền vững, tạo sức lan tỏa trong cộng đồng.
Việc công nhận di sản này sẽ góp phần thúc đẩy du lịch văn hóa, nâng cao nhận thức cộng đồng và phát triển kinh tế – xã hội tại các địa phương, đồng thời thể hiện đóng góp của Việt Nam trong việc bảo vệ di sản khu vực với tư cách thành viên Ủy ban Di sản Thế giới nhiệm kỳ 2023-2027.
Xem thêm
Từ khóa Quần thể di tích Vĩnh Nghiêm Kiếp Bạc Di sản văn hóa thế giới Phật giáo Trúc Lâm UNESCO Quảng Ninh Bắc Ninh Yến Tử TP. Hải Phòng Cồn Sơn
