Bài thơ Ông đồ

Quán Văn
•
Thứ Tư, 04/01/2023

Hơn sáu mươi năm qua, bài thơ Ông đồ luôn để lại những rung cảm trong lòng khách yêu thơ. Nhà nghiên cứu Vương Trí Nhàn nhận xét:

“Một thứ dư ba kỳ lạ. Ý ở ngoài lời. Và càng đọc, người ta càng thấy mình không chỉ thương cảm với một lớp ông đồ hay chữ nay quá thời lạc lõng, mà còn cảm thấy bùi ngùi trước tất cả những gì tốt đẹp, bị thời gian đẩy vào quên lãng…

Chỉ bằng một bài thơ nhỏ 25 câu, 100 chữ, ông đã ghi lại được một hình ảnh đã qua đi cùng lịch sử, để nó có thể vĩnh viễn tồn tại trong tâm tưởng nhiều thế hệ bạn đọc. Và đó chính là sức mạnh kỳ lạ đến ma quái của thơ ca, của văn chương…”

Thực thế, bài thơ nhẹ nhàng mà mỗi lần đọc lên đều lắng đọng trong lòng người đọc như nỗi niềm tác giả: có cái gì lâng lâng như một tiếng thở dài, rưng rức một nỗi ngậm ngùi.

Lá vàng, mưa bụi. Tất cả đều trĩu nặng những ưu tư, xót xa, nuối tiếc

Trong nỗi niềm ấy, BBT Quán Văn xin ghi lại ở đây bài thơ Ông Đồ cùng các bản dịch ra tiếng Ý, tiếng Anh, tiếng Pháp… để bạn đọc thưởng lãm cùng với lời chúc một năm mới an lành, thân tâm an lạc.

Ông đồ

Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già
Bày mực tàu giấy đỏ
Bên phố đông người qua.

Bao nhiêu người thuê viết
Tấm tắc ngợi khen tài
“Hoa tay thảo những nét
Như phượng múa rồng bay”.

Nhưng mỗi năm mỗi vắng
Người thuê viết nay đâu?
Giấy đỏ buồn không thắm;
Mực đọng trong nghiên sầu…

Ông đồ vẫn ngồi đấy,
Qua đường không ai hay.
Lá vàng rơi trên giấy;
Ngoài giời mưa bụi bay.

Năm nay đào lại nở,
Không thấy ông đồ xưa.
Những người muôn năm cũ
Hồn ở đâu bây giờ ?

Vũ Đình Liên

Và dưới đây là bản dịch sang tiếng Pháp của chính tác giả Vũ Đình Liên cùng với Mireille Gansel.

Le vieux lettré calligraphe

Chaque année s’ouvre la fleur du pêcher
On retrouve le vieux lettré
encre de chine, papier pourpre étalés
Sur un trottoir parmi tant de passants

Nombreux ils demandent une calligraphie
Puis prodigues des louanges s’extasient:
“Quel tour de main pour tracer ainsi des traits
Beaux comme un vol de dragon, une danse de phénix!”

Mais chaque année, on compte les absents
Où sont-ils ceux qui demandent une calligraphie
Le papier triste perd son éclat
L’encre sèche dans l’écritoire mélancolique…

Le vieux lettré est toujours assis là
Ils passent leur chemin – nul ne le voit
Sur le papier tombe la feuille jaune
Dans l’air vole la fine brume

Cette année elle s’ouvre de nouveau la fleur de pêcher
On ne retrouve plus le vieux lettré
Les hommes du temps passé
Où s’en sont-ils allés?

Traduction de Mireille Gansel et de Vu Dinh Liên

Và bản dịch sang tiếng Anh của Dr. Chat V. Dang:

The Sino-Vietnamese Teacher

Each year, when peach flowers blossom,
We see again the old teacher
Display black ink and crimson paper
On the sidewalk busy with passers-by.

Many people hire him to write,
Praising in wonder his talent:
“His dexterous hand draws like
Dancing phoenix, flying dragon.”

But each year, clients become rarer.
Where are you now calligraphy users?
Untouched red paper deep in sadness,
Unstirred ink gloomy inside the jar.

The teacher is still sitting there,
Pedestrians are unaware.
A yellow leaf falls on the paper
As dusty rain flies in the air.

This year, peach trees bloom again
Ancient teacher is not seen.
People from millennia past
Where are your souls now?

Translated by Dr. Chat V. Dang
From: Vietnam History: Stories Retold for a New Generation

Và cuối cùng là bản dịch sang tiếng Ý của Elena Pucillo Truong:

Il vecchio letterato calligrafo

Ogni anno sboccia il fior di pesco
Si rivede il vecchio letterato
Con il suo inchiostro di china, i fogli di carta rossa stesi
sul marciapiede tra i tanti passanti

In molti domandano una calligrafia
Poi prodighi di elogi si estasiano:
“Che abilita’ della mano nel tracciare dei tratti
cosi’ belli come un volo di dragone, una danza di fenice!”

Ma ogni anno, si contano gli assenti
Dove sono quelli che chiedono una calligrafia
La carta triste perde il suo splendore
L’inchiostro secca nel calamaio melanconico

Il vecchio letterato e’ sempre seduto li’
Essi vanno per la loro strada, nessuno si interessa a lui
Sulla carta cade la foglia ingiallita
Vola nell’aria una pioggia leggera

Quest’anno sboccia di nuovo il fior di pesco
Non c’e’ piu’ il vecchio letterato
Gli uomini del tempo passato
Dove se ne sono andati?

Traduzione di Elena Pucillo Truong

Nguồn: Chuyên mục Sống và Viết, tập san văn học nghệ thuật Quán Văn số 12, tháng 1-2013
Nhà văn Trương Văn Dân gửi Trí Thức VN

Ghi thêm: Sau khi bài này đăng trên Quán văn số 12, nhà thơ Lê Mộng Thắng có gửi email cho người viết và giới thiệu thêm một bản dịch sang tiếng Hoa ( http://www.thivien.net/viewpoem.php?ID=80). Xin chép lại để mời các bạn thưởng lãm:

LÃO TÚ TÀI

Niên niên đào hoa khai
Tổng kiến lão tú tài
Truy nghiễn hồng tiên bãi
Thông cù nhân vãng lai

Đa thiểu thị tự giả
Trách trách tiễn châu ky
Xảo bút nhất huy tựu
Long vũ nhi phụng phi

Lãnh lạc niên phục niên
Cố khách hà mang nhiên
Hồng tiên bi sắc thấn
Truy nghiễn sầu mặc kiên

Tú tài do tại ti
Lộ quá hữu thùy tri
Tiên thượng hoàng diệp lạc
Thiên biên tế vũ phi

Kim niên đào hựu tân
Bất kiến cựu thời nhân
Thương nhiên không trướng vọng
Yên tai vạn cổ hồn.

老秀才

年年桃花開
總見老秀才
追硯紅箋擺
通衢人往來

多少恃字者
嘖嘖羨珠機
巧筆壹揮就
龍舞而鳳飛

冷落年復年
僱客何茫然
紅箋悲色矧
追跰愁墨堅

秀才猶在斯
路過有誰知
箋上黄葉落
天邊細雨飛

今年桃又新
不見舊時人
傷然空悵惘
煙災萬古魂