Đạo làm quan: Thiên hạ vốn “vô sự”
- An Hòa
- •
Trong “Tân đường thư. Lục Tượng Tiên truyện” có chép câu chuyện về một vị quan tên Lục Tượng Tiên. Ông trị lý rất được lòng dân, hiểu rõ đạo, hành xử thuận theo đạo, lấy sự đơn giản và khoan dung mà khiến người dân yên ổn. Ông cho rằng: “Thiên hạ bổn vô sự, dong nhân tự nhiễu chi vi phiền nhĩ”, nghĩa là thiên hạ vốn là không có sự tình gì, người tầm thường tự làm ra chuyện phiền phức, từ đó mà tự chuốc lấy ưu phiền. Người hiểu rõ đạo, hành xử thuận theo đạo thì sẽ không tự chuốc lấy phiền toái và tai họa.
Vào thời Hoàng đế Đường Duệ Tông triều đại nhà Đường, Lục Tượng Tiên làm Giám sát ngự sử. Ông là người khoan dung độ lượng, tài học cao siêu, khả năng làm việc hơn người, lại có tài can gián, được Hoàng đế hết sức trọng dụng. Tuy nhiên, có một lần Lục Tượng Tiên đã khiến Hoàng Đế nổi giận. Ông bị giáng chức tới Ích Châu làm Đại đô đốc phủ trường sử kiêm Kiếm Nam đạo Án sát sứ.
Sau khi đến Ích Châu, Lục Tượng Tiên đối với dân chúng vô cùng khoan dung nhân từ. Ngay cả với người phạm tội, ông cũng không tùy tiện tra khảo. Một thuộc hạ của ông thấy vậy đã nói: “Dân chúng ngu muội và ngoan cố, rất khó quản giáo. Ngài nên dùng hình phạt nghiêm khắc để kiến lập uy vọng cho mình.”
Lục Tượng Tiên nghe vậy lắc đầu, bảo: “Dân chúng như thế nào đều nằm ở việc trị lý. Nếu trị lý tốt thì xã hội sẽ an định, dân chúng sẽ an cư lạc nghiệp và phục tùng. Cần gì phải dùng đến hình phạt nặng nề?”.
Lục Tượng Tiên đã tự mình điều chỉnh lại các điều luật tại Ích Châu để thuận lợi cho dân chúng.
Một lần, có một viên quan nhỏ phạm tội, Lục Tượng Tiên chỉ giáo huấn và khuyên bảo. Cấp dưới cho rằng xử như vậy là quá nhẹ, Lục Tượng Tiên nghiêm túc nói: “Ta trách tội ông ta, chẳng lẽ ông ta lại không hiểu được điều ta nói ư? Ông ta là thuộc hạ của ngươi, ông ta phạm tội, chẳng lẽ ngươi lại không có trách nhiệm gì sao? Nếu phải dùng hình thì phải bắt đầu từ ngươi đấy”. Người kia nghe xong thì hổ thẹn mà lui ra.
Lục Tượng Tiên thường nói: “Thiên hạ vốn chẳng không có sự tình gì to lớn, chỉ do kẻ trị lý kiến thức nông cạn, tầm thường không có năng lực gì, tự mình làm cho sự việc hỗn loạn, chuốc lấy ưu phiền”. Lục Tượng Tiên thực sự đã cai quản Ích Châu rất tốt, dân chúng nơi đây có cuộc sống yên ổn, quan lại bội phục.
Người tầm thường tự gây phiền mình nhiễu người, làm gì cũng chấp trước vào lợi ích và những được mất, tốt xấu bề mặt. Bởi họ chỉ muốn giải quyết mối lo bề mặt, nên đã tạo thành nguy hiểm tiềm ẩn, khiến thiên hạ loạn hơn. Kỳ thực trên đời này không có chuyện gì là vô duyên vô cớ, biểu hiện của vạn sự vạn vật đều là thể hiện tất yếu của quy luật vũ trụ. Tinh thần và đặc tính của vũ trụ xuyên suốt nguyên lý và quy luật của hết thảy sự vận động của vạn vật từ trên xuống dưới, cũng như tinh thần bản chất của âm dương, chính tà, thiện ác… Đó chính là Đạo mà người xưa đàm luận. Người quân tử coi trọng nguyên lý và quy luật của vạn sự vạn vật, chứ không coi trọng hiện tượng bề ngoài. Trong con mắt của người trí tuệ thì không có sự việc của con người, mà là thông qua hiện tượng bề ngoài của việc con người để ngộ ra được bản chất của đạo lý. Đã là tất yếu thì hãy thuận theo tự nhiên, hoặc thiện giải những nhân tố tất yếu, từ đó đạt được trị cả gốc lẫn ngọn, đây cũng chính là “vô vi nhi trị”. Trong lịch sử đã ghi chép khá nhiều vị quan tài đức có thể đạt đến cảnh giới này.
Theo Epoch Times tiếng Trung
Tác giả: Hoằng Nghị
An Hòa biên tập
Xem thêm:
Mời xem video:
Từ khóa đạo làm quan
