Nạn nhân đầu tiên của AI: Biên dịch viên tại EU

Thiên Thanh
•
Thứ Bảy, 20/05/2023

Kể từ tháng 11/2022 khi OpenAI ra mắt chatbot trí tuệ nhân tạo ChatGPT và trở nên phổ biến trên toàn thế giới, tranh luận về việc AI thay thế công việc của con người cũng đã theo đó bùng nổ hơn. Hiện nay, những nhân viên dịch thuật tại Liên minh châu Âu (EU) đang là nạn nhân đầu tiên.

shutterstock 2229125163 — Bối cảnh EU ngày càng sử dụng AI cho công việc dịch thuật, lượng nhân viên bộ phận dịch thuật của cơ quan này trong 10 năm qua đã giảm 17%. (Nguồn: VesnaArt/ Shutterstock)

AI làm giảm nhân sự lĩnh vực dịch thuật

Trang tin tức chính trị Politico đưa tin, giới nhân viên dịch thuật là mắt xích thiết yếu trong hoạt động của các cơ quan phức tạp tại EU, vì mọi văn bản chính thức trước khi có hiệu lực phải được dịch sang 24 ngôn ngữ làm việc của EU. Nhiều năm qua, nhiệm vụ khó khăn này đều phải dựa vào nhân viên dịch thuật.

Ngày nay, một thế hệ công cụ AI mới hoạt động với tốc độ kỷ lục đã thay thế hàng trăm nhân viên dịch thuật làm việc cho EU, khiến cho bộ phận dịch thuật đa ngôn ngữ – một trong những bộ phận lớn nhất và lâu đời nhất tại trụ sở chính của EU – đã bị cắt giảm lượng lớn nhân sự. Nhưng đó có thể chỉ là bước khởi đầu, vì các công cụ AI mới còn tiến bộ nữa trong tiềm năng thay thế con người.

Theo thống kê của Ủy ban châu Âu, khi EU ngày càng sử dụng AI cho công việc dịch thuật thì lượng nhân viên bộ phận dịch thuật của khối này trong 10 năm qua đã giảm 17%.

Dịch giả kỳ cựu Markus Foti là người đứng đầu bộ phận dịch thuật của Ủy ban châu Âu cho biết, công nghệ AI có thể tiết kiệm thời gian cho công việc dịch thuật. Ông nói trong một cuộc phỏng vấn với giới truyền thông: “Vào năm 1999 hay bất cứ thời điểm nào, tôi sẽ dành thời gian đi bộ đến thư viện địa phương, sau khi xem thông tin văn bản liên quan thì mới gõ vào máy tính. Bây giờ tôi có thể dành thời gian đó để làm ngay công việc dịch thuật thực tế”.

Nhưng giới nhân viên dịch thuật của EU tin rằng dù công việc này đang thích ứng với công cụ AI thì yếu tố định hướng con người vẫn rất cần thiết. Cựu quan chức Ủy ban châu Âu là Spyridon Pilos năm 2013 phụ trách giám sát việc giới thiệu công cụ dịch thuật nói: “Máy dịch có thể hỗ trợ dịch giả nhưng không thể thay thế họ, vì công việc dịch thuật luôn cần xác minh của con người [trong tư cách là chuyên gia ngôn ngữ]”.

Hệ quả từ AI hóa trong hoạt động phiên dịch của EU

Kể từ năm 2000, dần có thêm nhiều nước thành viên mới gia nhập EU, hệ quả đã tăng số lượng ngôn ngữ làm việc chính thức của EU lên 24, khiến khối lượng công việc dịch thuật tăng vọt và Ủy ban châu Âu đã phải từ bỏ hệ thống dịch thuật cũ vì không có khả năng xử lý ngôn ngữ của các nước Đông Âu. Người phát ngôn của Ủy ban châu Âu cho biết khối lượng công việc của các nhân viên dịch thuật Ủy ban châu Âu đã tăng từ khoảng 2 triệu trang tài liệu vào năm 2013 lên 2,5 triệu trang vào năm 2022.

Khi các công cụ dịch thuật trở nên tiên tiến hơn thì lượng người dịch cũng giảm đi. Theo Ủy ban châu Âu, số lượng nhân viên cố định trong lĩnh vực dịch thuật chuyên nghiệp của Ủy ban châu Âu giảm từ khoảng 2450 vào năm 2013 xuống còn khoảng 2.000 vào năm 2023.

Cristiano Sebastiani, chủ tịch của công đoàn Renouveau et Démocratie đại diện cho nhân viên EU, cho biết các vấn đề về sức khỏe tâm thần và các trường hợp kiệt sức trong số nhân viên dịch thuật đã tăng lên rõ rệt trong cùng thời kỳ, lý do vì khối lượng công việc và áp lực thực thi ngày càng tăng.

“Bảo vệ đa ngôn ngữ không được ưa chuộng vì vấn đề gây tốn kém”, ông Sebastiani nói, “Việc giảm nhân sự dịch thuật có thể làm suy yếu hệ thống đa ngôn ngữ của EU, từ đó có lợi cho tiếng Anh”.

Theo thống kê nội bộ của Ủy ban châu Âu, do ngân sách cho công việc dịch thuật thuê ngoài tăng đột biến (từ 12,6 triệu euro năm 2012 lên 20,4 triệu euro năm 2022), chi phí công việc dịch thuật của Ủy ban châu Âu đã tăng từ 26,5 triệu euro năm 2012 lên 35,8 triệu euro vào năm 2023. Hàng năm việc tuyển dụng biên dịch viên mới không ngừng giảm, từ 112 vào năm 2013 xuống còn 59 vào năm 2022.