Bệnh đậu mùa khỉ nguy hiểm như thế nào?

Theo ghi nhận của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tính đến ngày 21/5, có 92 ca đậu mùa khỉ và 28 trường hợp nghi nhiễm tại 12 quốc gia. Cơ quan này cho rằng sắp tới, các ca nhiễm sẽ xuất hiện nhiều hơn khi mở rộng giám sát.

Giới chức y tế các nước chưa biết nguyên nhân virus đột ngột lây lan. Các ca nhiễm gần đây chủ yếu là nam giới trong cộng đồng LGBT. Chuyên gia kêu gọi nhóm này “đặc biệt lưu ý đến các điểm bất thường trên cơ thể như phát ban, mụn nước, liên hệ ngay với cơ sở y tế nếu thấy các triệu chứng liên quan”.

Đậu mùa khỉ là loại virus lưu hành thường xuyên ở các động vật có vú nhỏ tại châu Phi, chẳng hạn chuột, khỉ. Mầm bệnh xuất hiện lần đầu vào những năm 1950, lây nhiễm cho người vào năm 1970.

Bệnh đậu mùa khỉ nguy hiểm ra sao?

Trong cuộc họp giao ban ngày 20/5, một quan chức y tế công cộng Mỹ cho biết rủi ro của căn bệnh đối với công chúng khá thấp ở thời điểm hiện tại.

Đậu mùa khỉ cùng họ với đậu mùa, nhưng nhẹ hơn. Có hai chủng đậu mùa khỉ phổ biến. Đầu tiên là chủng Congo, biểu hiện nặng hơn, tỷ lệ tử vong là 10%. Chủng thứ hai tập trung ở Tây Phi, ít nghiêm trọng, thường gây tử vong cho 1% người mắc bệnh. Hiện các bệnh nhân ở Anh mắc chủng đậu mùa Tây Phi.

Giới chức Mỹ cho biết hầu hết người bệnh hồi phục hoàn toàn trong vòng 2 đến 4 tuần. Virus không dễ lây truyền như COVID-19, khó tạo ra đại dịch với mức độ tương đương.

Các chuyên gia tin rằng đợt bùng phát đậu mùa hiện tại lây lan qua tiếp xúc gần, thân mật với người đã có triệu chứng phát ban. Như vậy, virus dễ kiểm soát hơn một khi đã xác định được nguồn lây.

“COVID-19 chủ yếu truyền qua đường hô hấp và có khả năng lây nhiễm cao. Bệnh đậu mùa khỉ không như vậy”, tiến sĩ Martin Hirsch, bệnh viện Đa khoa Massachusetts, cho biết.

Ông David Heymann, ủy viên WHO, cho rằng virus đang được lan truyền chủ yếu thông qua đường tình dục.

Các chuyên gia lo ngại điều gì?

Theo WHO, các đợt bùng phát gần đây là tương đối hiếm gặp, bởi đậu mùa khỉ đang lây lan tại quốc gia nơi virus không lưu hành thường xuyên trước đây. Các nhà khoa học đang tìm cách hiểu rõ về nguồn gốc của các ca nhiễm, để xem virus có thay đổi về mặt di truyền hay không.

WHO lo ngại số ca mắc sẽ tăng lên khi người dân tụ tập, tham gia các lễ hội, tiệc tùng vào kỳ nghỉ hè sắp tới.

Các triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ

WHO cho biết thời kỳ ủ bệnh của đậu mùa khỉ thường là 5 đến 21 ngày. Quá trình nhiễm bệnh được chia làm hai giai đoạn. Đầu tiên là giai đoạn virus xâm nhập, kéo dài từ 0 đến 5 ngày, triệu chứng đặc trưng là sốt, nhức đầu dữ dội, nổi hạch (sưng hạch bạch huyết), đau lưng đau cơ và suy nhược cơ thể (thiếu năng lượng).

Điểm khác biệt của đậu mùa khỉ so với các bệnh khác là nổi hạch. Những biểu hiện còn lại tương tự bệnh thủy đậu, sởi hoặc đậu mùa thông thường.

Giai đoạn thứ hai là phát ban trên da, thường biểu hiện trong một đến ba ngày kể từ khi bệnh nhân bị sốt. Phát ban có xu hướng tập trung nhiều ở mặt và tứ chi hơn là thân. Phát ban tiến triển tuần tự, từ việc rát da (chưa nổi mẩn) đến sẩn ngứa (các nốt mẩn nhô cao), sau đó là mụn nước (tổn thương dứa dịch bên trong) và mụn mủ (tổn thương chứa dịch vàng).

Nam giới đồng tính và song tính được Cơ quan An ninh Y tế Anh (UKHSA) khuyến cáo cần cẩn trọng, bởi 4 ca nhiễm gần đây đều xác định là người thuộc cộng đồng này. Tỷ lệ bệnh nhân là người đồng tính nam hoặc lưỡng tính cũng cao (57%).

“Chúng tôi đặc biệt khuyến nghị đàn ông đồng tính và song tính chú ý đến hiện tượng phát ban trên da hoặc bất kỳ tổn thương bất thường nào và liên hệ ngay với cơ sở y tế về sức khỏe tình dục”, tiến sĩ Susan Hopkins, cố vấn y tế chính tại UKHSA, cho biết.

Đậu mùa khỉ trước đây không nằm trong nhóm bệnh lây qua đường tình dục. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng các đợt bùng phát gần đây có thể là bằng chứng cho thấy virus có đặc tính này.

Bệnh đậu mùa khỉ đã xuất hiện ở những quốc gia nào?

Bệnh đậu mùa khỉ đã xuất hiện ở hơn chục quốc gia trong tuần trước, như Hà Lan, Pháp, Đức, Anh, Ý, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Thụy Điển, Canada, Israel, Thụy Sĩ, Úc và Mỹ.

Sau khi một bệnh nhân được chẩn đoán mắc bệnh này vào tuần trước, Mỹ đã gấp rút chi hơn 100 triệu USD để mua 13 triệu liều vắc-xin đậu mùa Jynneos, được thông qua để sử dụng phòng đậu mùa khỉ vào năm 2019.

Chính phủ Anh đã đặt hàng dự trữ bổ sung hàng nghìn lô vắc-xin đậu mùa. Nước này cũng đã triển khai tiêm loại vắc-xin này cho những người có thể đã tiếp xúc với virus đậu mùa khỉ. Ngoài 5.000 liều mà các cơ quan y tế Anh đang sở hữu, nước này đã đặt hàng thêm 20.000 liều nữa.

Ngày 21/5, Bộ trưởng Y tế Anh Sajid Javid cho biết nước này đã ghi nhận thêm 11 trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ, nâng tổng số ca nhiễm ở nước này tăng gấp đôi. Được biết, ít nhất 6 trong số các trường hợp mắc đậu mùa khỉ ở Anh là người đồng tính nam hoặc song tính. Tuy nhiên, Cơ quan An ninh Y tế Anh (UKHSA) khẳng định rằng hầu hết các ca nhiễm không liên quan đến nhau. Giới chức tiết lộ người đầu tiên có kết quả xét nghiệm dương tính với căn bệnh này ở Anh gần đây đã đến Nigeria.

Ngày 20/5, Đức đã ghi nhận trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ đầu tiên, theo sau là Pháp.

Nhà chức trách Pháp tiết lộ rằng ca mắc đầu tiên tại nước này là một người đàn ông 29 tuổi, không có lịch sử đi lại gần đây đến đến các quốc gia lưu hành virus.

Bồ Đào Nha cũng báo cáo phát hiện 5 trường hợp mắc bệnh đậu mùa ở khỉ ở Lisbon, cùng 15 trường hợp nghi nhiễm khác đang được điều tra.

Ở nước láng giềng Tây Ban Nha, 23 người đang được theo dõi vì nghi ngờ nhiễm virus đậu mùa khỉ.

Thụy Điển và Ý cũng báo cáo 1 trường hợp.

Nhóm Đánh giá Rủi ro của Bỉ đã thông báo cách ly 21 ngày đối với những bệnh nhân mắc bệnh đậu mùa khỉ. Thông báo ngày 20/5 nêu trên được đưa ra khi 3 người ở nước này được chẩn đoán nhiễm virus gây bệnh đậu mùa khỉ, căn bệnh đã xuất hiện ở hơn chục quốc gia trong tuần qua. Nhà virus học Marc Van Ranst đã cho biết Bỉ có ca thứ 4 mắc bệnh này. Ông lưu ý rằng giống như 3 trường hợp trước, ca mắc thứ 4 có liên quan đến lễ hội đồng tính nam quốc tế Darklands diễn ra vào đầu tháng 5 tại Antwerp.

Phan Anh