Căng thẳng khắc lên cơ thể dấu ấn vô hình, làm tăng nguy cơ ung thư

Nhiều nghiên cứu cho thấy căng thẳng mạn tính đặt cơ thể vào trạng thái “chiến đấu hoặc bỏ chạy”, và theo thời gian tạo điều kiện thuận lợi cho khối u phát triển.

Một buổi chiều mưa ở Đài Loan, một cặp vợ chồng lớn tuổi, cả hai đều có sức khỏe yếu, tìm đến một phòng khám Trung y.

Người chồng, bị liệt sau một cơn đột quỵ gần đây, ngồi gục trong xe lăn, trong khi người vợ đẩy chồng bằng đôi tay run rẩy. Sáu tháng trước, họ đã mất hơn khoảng 1,4 triệu USD vì lừa đảo. Cú sốc tài chính này đã khiến người chồng suy sụp và cuối cùng bị đột quỵ. Người vợ, kiệt quệ vì chăm sóc chồng và chìm trong tuyệt vọng, gần như không còn ăn uống hay ngủ nghỉ được.

Ông Trần Bách Sinh, một thầy thuốc Trung y chuyên về điều trị hỗ trợ ung thư, đã khuyên người vợ hãy chăm lo cho sức khoẻ bản thân. Tuy nhiên, ba tháng sau, bà quay lại với chẩn đoán ung thư vú giai đoạn sớm.

“Căng thẳng không chỉ đè nặng lên tâm trí,” ông Trần chia sẻ trong chương trình “Sức khỏe 1+1” của NTD, “nó còn để lại vết hằn trên cơ thể”.

Căng thẳng mạn tính và ung thư: Mối liên hệ vô hình

Ông Trần cảnh báo rằng căng thẳng mạn tính — đặc biệt khi bị dồn nén bên trong — có thể làm tăng đáng kể nguy cơ ung thư.

Ông cho biết nhiều bệnh nhân ung thư của mình từng phải chịu áp lực cực lớn trước khi được chẩn đoán, nguyên nhân phổ biến nhất là công việc. Một số người liên tục bị dồn dập tin nhắn khẩn cấp — ngay cả trong bữa tối — và cảm thấy buộc phải trả lời ngay lập tức. Số khác thì đầy lo sợ khi nghĩ đến việc quay lại làm việc mỗi tuần. Theo thời gian, kiểu căng thẳng cảm xúc liên tục như vậy có thể bào mòn cơ thể.

Những biến cố lớn khác trong đời, như bị lừa đảo tài chính, ly hôn, hoặc gánh nặng chăm sóc người thân, cũng có thể làm suy yếu hệ phòng thủ tự nhiên của cơ thể. Ông Trần từng gặp nhiều bệnh nhân phát triển ung thư ngay sau những cú sốc thay đổi cuộc đời như thế.

Vì sao cảm xúc ảnh hưởng đến cơ thể

Theo Trung y, cảm xúc không chỉ tác động lên tâm trạng — mà còn ảnh hưởng đến các cơ quan. Sức khỏe cơ thể phụ thuộc vào dòng chảy thông suốt của máu và “khí” (năng lượng sống) qua những đường dẫn vô hình gọi là kinh mạch, kết nối với tạng phủ. Sự mất cân bằng cảm xúc làm gián đoạn dòng chảy này, về lâu dài dẫn đến bệnh tật.

Ông Trần cho biết căng thẳng mạn tính hoặc cảm xúc bị dồn nén thường làm tắc nghẽn dòng năng lượng, gây ra hiện tượng gọi là “ứ khí”, từ đó cản trở lưu thông máu.

Nghiên cứu hiện đại cũng ủng hộ quan điểm tương tự từ góc độ y sinh học. Các nghiên cứu cho thấy căng thẳng kéo dài giữ cơ thể trong trạng thái “chiến hay chạy”, làm tràn ngập hormone như cortisol và adrenaline. Theo thời gian, điều này làm suy yếu hệ miễn dịch và gây viêm mạn tính, tạo điều kiện cho khối u phát triển. Sau đó, chính khối u lại làm trầm trọng thêm vòng luẩn quẩn bằng cách tiết tín hiệu gia tăng căng thẳng và thúc đẩy sự phát triển ung thư.

Mối liên hệ giữa căng thẳng và ung thư không chỉ là lý thuyết. Một phân tích tổng hợp lớn trên hơn 282.000 bệnh nhân ung thư vú cho thấy cả trầm cảm và lo âu đều làm tăng đáng kể nguy cơ tái phát và tử vong, đặc biệt khi hai tình trạng này xuất hiện cùng nhau.

Tóm lại, sức khỏe tinh thần và căng thẳng không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho ung thư, mà còn ảnh hưởng đến đáp ứng sau khi được chẩn đoán.

Qua thực hành lâm sàng, ông Trần nhận thấy các kiểu cảm xúc đặc trưng ở bệnh nhân nữ: Những người dễ bùng phát cảm xúc, như hay nổi giận, thường mắc bệnh lý vú như nhân tuyến vú hoặc ung thư vú. Ngược lại, những người kìm nén cảm xúc lâu dài, thường liên quan đến áp lực gia đình, lại dễ mắc ung thư phụ khoa như ung thư tử cung hoặc buồng trứng.

Căng thẳng ảnh hưởng lên cơ thể theo thời gian

Căng thẳng không tác động lên cơ thể ngay lập tức — mà tích tụ theo từng giai đoạn. Ông Trần mô tả các mức thời gian căng thẳng như sau:

• Căng thẳng ngắn hạn: Gây lo âu, mất ngủ hoặc mơ nhiều, thường xuất hiện trong những ngày trước kỳ thi hoặc cuộc họp quan trọng.
• Căng thẳng trung hạn: Ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa sau khoảng ba tuần, gây khó tiêu hoặc đầy hơi.
• Căng thẳng dài hạn: Làm rối loạn hormone sau hơn ba tháng. Ông Trần lưu ý rằng nhiều nữ sinh gần phòng khám của ông bị rối loạn kinh nguyệt do áp lực thi cuối kỳ hoặc luận văn, cho thấy ảnh hưởng của căng thẳng dài hạn lên hệ nội tiết.
• Căng thẳng kéo dài lâu dài: Làm suy yếu hệ miễn dịch sau sáu tháng trở lên, khiến cơ thể dễ mắc cảm lạnh, mệt mỏi, nổi mề đay hoặc mụn, thậm chí làm tăng nguy cơ xuất hiện tế bào bất thường.

Căng thẳng mạn tính không chỉ làm tăng nguy cơ phát triển ung thư mà còn làm tăng tỷ lệ tử vong do ung thư. Nghiên cứu cho thấy căng thẳng kéo dài làm tăng nguy cơ tử vong do ung thư lên 14%. Với những người dưới 40 tuổi, căng thẳng mạn tính có thể làm tăng nguy cơ tử vong do ung thư tới 80%.

Thay đổi tư duy để giảm căng thẳng

Ông Trần nhấn mạnh rằng việc quản lý cảm xúc và căng thẳng là chìa khóa để phòng ngừa lẫn điều trị ung thư. 

Ông chia sẻ hai cách tư duy mà chính bản thân ông áp dụng để giảm căng thẳng:

Đặt điểm dừng lỗ 

Khái niệm này được mượn từ lĩnh vực đầu tư, có nghĩa là quyết định khi nào chấp nhận một khoản thua lỗ và ngăn chặn tổn hại thêm. Dù là mất tiền bạc, mất việc, hay mất một mối quan hệ, hãy thừa nhận sự mất mát và tập trung vào việc chữa lành thân tâm.

“Nếu bạn cứ chảy máu cảm xúc mãi, cơ thể bạn sẽ chịu thêm một mất mát khác — đó là sức khỏe,” ông nói.

Tâm tịnh, phương giản 

Trong phòng khám của ông Trần treo một bức thư pháp viết: “Tâm thanh tịnh thì bệnh tiêu tan; thuốc đúng thì bệnh khó cũng khỏi.”

Ông nói thêm rằng: “Với người thầy thuốc, giữ được sự bình thản bên trong cũng rất quan trọng để chẩn đoán đúng bệnh và kê đơn phù hợp.”

Ông Chen cho rằng “loại thuốc” thiết yếu nhất không phải lúc nào cũng là Đông y hay Tây y — mà là bất cứ điều gì mang lại sự bình an trong tâm.

Kỹ thuật đơn giản giảm căng thẳng

Bên cạnh thay đổi tư duy, ông Trần còn khuyến nghị những kỹ thuật đơn giản và hiệu quả sau để thư giãn tâm trí và cơ thể:

Phương pháp đếm ngược

Ông chia sẻ một trong những cách cá nhân thường dùng để thư giãn và giảm căng thẳng: phương pháp đếm ngược. “Nhiều người đếm cừu khi khó ngủ — một con, hai con, ba con — cho đến khi căn phòng tràn ngập cừu. Tôi gợi ý làm ngược lại: hãy đếm lùi,” ông nói.

Phương pháp đếm ngược không chỉ giúp ngủ ngon hơn mà còn hữu ích cho những khoảng nghỉ ngắn ban ngày. “ Ví dụ, nếu có 10 phút nghỉ giữa các cuộc họp, hãy bắt đầu từ 100 và đếm lùi: 100, 99, 98… Thực hiện chậm rãi, mất khoảng 2–3 phút để đếm đến số 0”, Ông Trần hướng dẫn.

Việc tập trung vào phép trừ giúp não chuyển sang trạng thái thư giãn, giảm tích tụ căng thẳng.

Huyệt giảm căng thẳng

Tự xoa bóp huyệt đạo có thể giúp giải tỏa căng thẳng và thư giãn bất cứ lúc nào. Ông Trần gợi ý ba huyệt dễ tìm, trong đó có:

Nội quan: nằm phía trên nếp gấp cổ tay ba bề ngang ngón tay, ở giữa hai gân. Ấn vào huyệt này có thể làm dịu khó chịu ở tim, ngực và dạ dày.

Thần Môn: Nằm ở nếp gấp cổ tay, phía trong (bên ngón út), tại một chỗ lõm nhỏ. Ấn vào huyệt này có tác dụng an thần và giúp thư giãn.

An Miên: Nằm trong chỗ lõm giữa xương chũm (sau tai) và chân tóc. Chỉ cần gõ nhẹ vùng này, dù không xác định chính xác huyệt, cũng có thể giảm căng thẳng và cải thiện giấc ngủ.

Nhiều nghiên cứu xác nhận lợi ích sức khỏe tâm thần của việc kích thích huyệt đạo, bao gồm cả châm cứu. Một tổng quan năm 2024 cho thấy châm cứu có thể cải thiện trầm cảm với ít tác dụng phụ hơn so với thuốc, trong đó huyệt Nội Quan và Thần Môn là những huyệt thường được sử dụng.

Phương thuốc mạnh mẽ nhất

Trong thế giới hiện đại với nhịp sống nhanh và căng thẳng cao độ như hiện nay, ung thư có thể không chỉ là căn bệnh của cơ thể, mà còn của tâm trí và cảm xúc.

“Đừng chờ đến khi cơ thể sụp đổ. Hãy học cách lắng nghe cảm xúc của mình, quản lý căng thẳng một cách khôn ngoan và cho phép bản thân được chữa lành,” ông Trần kết luận.

Đôi khi, loại thuốc mạnh mẽ nhất không phải là viên thuốc, mà là một tâm hồn bình an.

Theo The Epoch Times    

Xem thêm

Ung thư không chỉ là vấn đề về khí huyết, Trung y xác định 4 căn nguyên

Khí huyết là biểu hiện của chức năng sinh lý cơ thể.