Bí đỏ: Tăng cường miễn dịch, thanh nhiệt giải độc và bảo vệ sức khỏe mắt

Liên Hoa
•
Thứ Tư, 09/07/2025

Những trái bí đỏ đẹp mắt không chỉ giàu dưỡng chất mà còn mang đến nhiều lợi ích tiềm năng cho sức khỏe. Cả nghiên cứu hiện đại lẫn y học cổ truyền đều cho thấy bí đỏ có thể tăng cường miễn dịch, bảo vệ mắt, thanh nhiệt, ngăn ngừa loét dạ dày, giảm phì đại tuyến tiền liệt, cùng nhiều công dụng khác. Dưới đây là chia sẻ của các chuyên gia về lợi ích và các món ăn đơn giản, tiện lợi từ bí đỏ.

Tăng cường miễn dịch

Bí đỏ chứa dồi dào các dưỡng chất tăng cường miễn dịch, bao gồm các vitamin A, C và E, cùng với các khoáng chất như kẽm, sắt và selen:

Vitamin A giúp duy trì độ nguyên vẹn của da và niêm mạc
Vitamin C kích thích sản xuất bạch cầu để chống lại nhiễm trùng.
Vitamin E tăng cường phản ứng miễn dịch và giảm viêm.
Kẽm đóng vai trò then chốt trong chức năng của các tế bào miễn dịch.
Sắt hỗ trợ quá trình vận chuyển oxy.
Selen điều hòa phản ứng miễn dịch nhờ đặc tính chống oxy hóa.

Bên cạnh các vitamin và khoáng chất này, bí đỏ còn chứa polysaccharide, giúp điều chỉnh chức năng miễn dịch. Những carbohydrate phức tạp này hỗ trợ các tế bào miễn dịch như đại thực bào, nâng cao khả năng chống nhiễm trùng của cơ thể. Chúng cũng điều hòa các con đường viêm, đảm bảo hệ miễn dịch phản ứng hiệu quả mà không quá mức.

Bí đỏ cũng giàu các hợp chất sinh học như polyphenol, terpenoid và carotenoid. Polyphenol có tác dụng kháng virus và kháng khuẩn, trong khi terpenoid điều tiết tình trạng viêm. Carotenoid, bao gồm beta-carotene, bảo vệ tế bào khỏi tổn thương oxy hóa, qua đó tăng cường thêm chức năng miễn dịch. Tất cả các dưỡng chất và hợp chất này phối hợp cùng nhau để nâng cao miễn dịch và củng cố hàng rào bảo vệ của cơ thể.

Điều hòa đường huyết

Bí đỏ là nguồn cung cấp dồi dào polysaccharide – loại carbohydrate phức tạp có tác dụng hạ đường huyết đáng kể, giúp làm giảm mức đường trong máu. Những hợp chất này đặc biệt có lợi cho người mắc bệnh tiểu đường hoặc những người có yếu tố nguy cơ. Bằng cách điều hòa nồng độ glucose trong máu, bí đỏ giúp giảm nguy cơ xảy ra các biến chứng liên quan đến tình trạng tăng đường huyết mạn tính, chẳng hạn như tổn thương võng mạc, thần kinh và thận. Nhờ đó, bí đỏ trở thành một loại thực phẩm quý giá hỗ trợ sức khỏe chuyển hóa tổng thể.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng polysaccharide có trong bí đỏ có thể giúp giảm nhẹ các triệu chứng của tình trạng tăng đường huyết bằng cách điều chỉnh những con đường chuyển hóa quan trọng.

Tác động tích cực của bí đỏ đối với việc điều hòa đường huyết còn được củng cố nhờ khả năng kiểm soát stress oxy hóa – một vấn đề phổ biến ở người mắc tiểu đường. Stress oxy hóa có thể gây tổn thương tế bào và mô, góp phần làm xuất hiện các biến chứng liên quan đến tiểu đường. Bằng cách trung hòa các gốc tự do và cải thiện chức năng chuyển hóa, bí đỏ giúp hạn chế những tổn thương này, trở thành một trợ thủ tự nhiên hiệu quả trong việc kiểm soát đường huyết và giảm thiểu nguy cơ sức khỏe lâu dài.

Sức khỏe tuyến tiền liệt

Theo Tiến sĩ Hồ Nãi Văn – một bác sĩ Trung y lâu năm tại Đài Loan, khi tuổi tác tăng lên, hầu như tất cả nam giới đều bị ảnh hưởng bởi tình trạng phì đại tuyến tiền liệt. Ví dụ, việc đi tiểu có thể mất nhiều thời gian hơn, hoặc xuất hiện cảm giác muốn đi tiểu lại ngay sau khi vừa đi xong. Vấn đề này thường trở nên nghiêm trọng hơn vào ban đêm, khiến giấc ngủ bị gián đoạn.

Bên cạnh quá trình lão hóa tự nhiên, những người thường xuyên suy nghĩ về chuyện tình dục cũng có nguy cơ cao bị phì đại tuyến tiền liệt hơn. Nguyên nhân là do tuyến tiền liệt liên tục bị kích thích bởi các ý nghĩ này. Vì vậy, duy trì thái độ cân bằng đối với vấn đề tình dục là rất quan trọng.

Việc ăn bí đỏ và hạt bí thường xuyên có thể giúp giảm tình trạng tuyến tiền liệt phì đại. Các nghiên cứu đã phát hiện rằng hạt bí có tác dụng ức chế sự tăng sinh tế bào tuyến tiền liệt.

Bác sĩ Hồ gợi ý rằng hạt bí đã nấu chín có thể dùng làm món ăn vặt. Nếu bạn không thích ăn trực tiếp, có thể nghiền hạt thành bột và pha cùng sữa hoặc nước nóng.

Lợi ích giảm cân

Bí đỏ giàu pectin và polysaccharide. Các nghiên cứu đã phát hiện rằng pectin trong bí đỏ có thể làm chậm quá trình tiêu hóa tinh bột, trong khi polysaccharide từ bí đỏ có khả năng cải thiện hệ vi sinh đường ruột và hỗ trợ kiểm soát cân nặng.

Ngoài ra, chất xơ thực phẩm trong bí đỏ giúp kích thích nhu động ruột và hỗ trợ giảm táo bón. Bí đỏ là món ăn nhẹ phù hợp cho những người thường xuyên bỏ bữa, vì nó giúp tăng cảm giác no.

Cách đơn giản nhất để ăn bí đỏ hỗ trợ giảm cân là hấp. Hãy cắt bí đỏ thành miếng rồi hấp trong nồi cơm điện hoặc đặt lên trên cơm để làm món cơm bí đỏ.

Sức khỏe mắt

Bác sĩ Hồ cho biết bí đỏ cũng rất giàu carotenoid, những chất có thể giúp duy trì sức khỏe của mắt và phòng ngừa các bệnh về mắt. Một tổng quan nghiên cứu đã chỉ ra rằng carotenoid trong mắt có khả năng hấp thụ ánh sáng nhìn thấy, bảo vệ khỏi tác hại hóa học do tiếp xúc ánh sáng, loại bỏ các gốc tự do, đồng thời giảm stress oxy hóa và tình trạng viêm.

Ông nhấn mạnh rằng ngày càng nhiều người đến phòng khám vì các vấn đề về mắt, không chỉ thanh thiếu niên mà cả người trung niên và cao tuổi. Việc sử dụng thiết bị màn hình trong thời gian dài thường là nguyên nhân chính, vì nó có thể gây suy giảm thị lực và tăng tiết dầu ở mắt. Trong những trường hợp nặng, thoái hóa điểm vàng và đục thủy tinh thể cũng có thể xuất hiện.

Phòng ngừa loét dạ dày

Theo Trung y, bí đỏ có tác dụng điều hòa tỳ vị. Các nghiên cứu y học hiện đại cũng cho thấy dầu hạt bí đỏ có thể giúp cải thiện tình trạng loét dạ dày do thuốc kháng viêm không steroid ibuprofen gây ra.

Bác sĩ Hồ cho biết nhiều nhân viên văn phòng mắc loét dạ dày và loét tá tràng khi còn trẻ vì thói quen ăn uống và sinh hoạt thất thường. Những vết loét này có thể tái phát và gây ra các biến chứng nghiêm trọng, bao gồm thủng dạ dày.

Ông khuyến nghị những người bị loét dạ dày nhẹ nên ăn nhiều bí đỏ hơn để đẩy nhanh quá trình hồi phục tổn thương niêm mạc dạ dày, bảo vệ lớp niêm mạc tiêu hóa, kích thích tiết mật và hỗ trợ tiêu hóa.

Giảm trầm cảm

Các liệu pháp điều trị trầm cảm bằng thuốc và tâm lý hiện là những phương pháp chính để điều trị bệnh này. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng chiết xuất bí đỏ có thể làm giảm đáng kể các triệu chứng trầm cảm ở chuột, hiệu quả tương đương với fluoxetine

Theo Bác sĩ Dương Cảnh Đoan, Giám đốc điều hành Trung tâm Y tế Northern tại bang New York và là chuyên gia trong lĩnh vực thần kinh học, kẽm trong bí đỏ đóng vai trò then chốt đối với hệ thần kinh.

Ông cho biết: “Kẽm tham gia vào quá trình tổng hợp các chất dẫn truyền thần kinh trong não, truyền tín hiệu thần kinh và điều chỉnh chức năng của các thụ thể dẫn truyền thần kinh. Những chất dẫn truyền thần kinh này ảnh hưởng trực tiếp đến việc điều tiết cảm xúc, khả năng chịu đựng căng thẳng, trí nhớ, sự tập trung, năng lực học tập, động lực và khả năng thực thi”.

Ông cũng lưu ý rằng nhiều bệnh nhân được chẩn đoán mắc các rối loạn tâm thần thường bị thiếu kẽm. Vì cơ thể không thể tự sản xuất kẽm nên cần bổ sung từ thực phẩm hoặc viên uống bổ sung. Uống một ly cà phê bí đỏ vào buổi sáng có thể giúp tăng cường năng lượng và cải thiện sự tập trung trong suốt cả ngày.

Tác dụng thanh nhiệt và giải độc của bí đỏ

Theo Bác sĩ Ngô Quốc Bân, Giám đốc Phòng khám Trung y Tân Nghĩa Đường tại Đài Loan, nhiệt độ cao mùa hè có thể gây khó tiêu, chán ăn và mệt mỏi. Nguyên nhân là do nhiệt và độ ẩm làm mở lỗ chân lông, tăng tiết mồ hôi. Nhiều người tìm đến các món lạnh, nhưng điều này có thể làm suy yếu tỳ vị.

Đối với những người đổ mồ hôi nhiều, bác sĩ Ngô khuyến nghị ăn các loại dưa và trái cây như bí đỏ. Theo Trung y, dưa được xem là thực phẩm có tính mát, giúp cân bằng nhiệt độ bên trong cơ thể. Chúng cũng được cho là có khả năng “trừ thấp”, tức loại bỏ độ ẩm dư thừa trong cơ thể – yếu tố có thể gây tiêu hóa kém và tích nước. Dưa còn được tin rằng có tác dụng giải độc hệ tiêu hóa và tiết niệu, hỗ trợ cơ thể đào thải độc tố qua mồ hôi, nước tiểu và phân.

Ông Chen Xinhong, lương y tại phòng khám Xingfu Hanyitang ở Đài Loan, cũng chia sẻ rằng bí đỏ là nguyên liệu dễ tiêu hóa và hấp thu, rất phù hợp cho những người có hệ tiêu hóa yếu hoặc đang trong giai đoạn hồi phục sau bệnh. Tuy nhiên, những người dễ bị trào ngược axit hoặc đầy hơi nên ăn bí đỏ với lượng vừa phải để tránh gây áp lực quá mức lên dạ dày.