Nhà máy thuộc Trung Quốc có thể khiến tôm Indonesia xuất sang Mỹ phơi nhiễm phóng xạ Caesium-137

Thiên Vân
•
Thứ Tư, 26/11/2025

Mỹ và châu Âu phát hiện đồng vị phóng xạ Caesium-137 trong tôm đông lạnh, gia vị và giày dép xuất khẩu từ Indonesia. Điều tra cho thấy nguồn phát tán phóng xạ có thể đến từ một nhà máy luyện kim phế liệu được cho là thuộc sở hữu của nhà đầu tư Trung Quốc trong khu công nghiệp Cikande, khiến nhiều cơ sở lân cận bị nhiễm. Chính phủ Indonesia đã mở điều tra hình sự, khử nhiễm toàn khu vực và tạm dừng nhập phế liệu để ngăn chặn lan rộng, trong khi nhiều lô hàng đã bị thu hồi hoặc chặn lại tại Mỹ và châu Âu.

Indonesia (Ảnh: Norjipin Saidi/shutterstock)

PT Peter Metal Technology — một nhà máy luyện kim, được cho là thuộc sở hữu của nhà đầu tư Trung Quốc, nằm trong khu công nghiệp Modern Cikande Industrial Estate ở tỉnh Banten, đảo Java (Indonesia) — bị nghi là nguồn phát tán chất phóng xạ.

Chất phóng xạ được xác định là Caesium‑137 (Cs-137). Động thái nghi vấn xuất hiện sau khi các cơ quan ở nước ngoài – Mỹ và Hà Lan – phát hiện dấu vết phóng xạ trong lô hàng xuất khẩu từ Indonesia: tôm đông lạnh, gia vị, và cả giày dép.

Theo thông báo của Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (U.S. Food and Drug Administration-FDA), các lô tôm bị phát hiện Cs-137 đã được cảnh báo — người tiêu dùng không nên tiêu thụ. Tuy nhiên, mức độ phóng xạ đo được không gây nguy cơ cấp tính ngay lập tức.

Mở rộng: Diễn biến điều tra & phản ứng

Chính quyền Indonesia đã mở cuộc điều tra hình sự nhằm xác định rõ nguồn gốc chất phóng xạ.

Nhà máy luyện kim PT Peter Metal Technology có thể đã nung chảy phế liệu kim loại phóng xạ (chẳng hạn thiết bị y tế cũ) mà không phát hiện.

Hạt phóng xạ lan truyền qua không khí — có thể theo bụi hoặc tro — rồi lắng xuống các nhà máy/chế biến lân cận (tôm, giày dép, cùng các sản phẩm khác).

Khoảng 20 nhà máy trong khu vực công nghiệp Cikande bị ảnh hưởng — không chỉ nhà máy luyện kim, mà còn các nhà máy chế biến tôm, sản xuất giày dép.

Ít nhất 9 công nhân tại khu công nghiệp đã bị phát hiện phơi nhiễm Cs-137; họ được đưa vào bệnh viện ở Jakarta để điều trị. Sau đó, các cơ sở đã được khử phóng xạ (decontamination).

Chính phủ Indonesia đã kêu gọi ngưng nhập phế liệu kim loại (scrap metal) — vì đây được cho là nguồn có thể mang Cs-137 vào nhà máy luyện kim.

Đánh giá về rủi ro sức khỏe & thương mại

Mặc dù Cs-137 là chất phóng xạ nhân tạo — thường xuất hiện sau phản ứng hạt nhân hoặc thử nghiệm vũ khí hạt nhân — nhưng Indonesia hiện không có lò phản ứng hạt nhân hay vũ khí hạt nhân.

Mức phóng xạ trong các sản phẩm phát hiện được (ví dụ tôm) thấp hơn nhiều ngưỡng mà FDA coi là nguy hiểm cấp tính.

Tuy nhiên, FDA lưu ý rằng tiếp xúc lặp lại, dài hạn với Cs-137, ngay cả ở mức thấp, có thể làm tăng nguy cơ ung thư do ảnh hưởng lên ADN của tế bào.

Về kinh tế & thương mại: xuất khẩu giày dép và thủy – hải sản của Indonesia bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Một số lô hàng bị thu hồi, và việc giám sát, ngăn chặn xuất khẩu các lô nghi ngờ có phóng xạ đã được thực hiện.

Thiên Vân, theo AP News, Financial Times, The Guardian, Reuters