Nhóm nghiên cứu Thụy Sĩ dùng máy học giải mã mật danh ‘Q’ trong QAnon

Một nhóm các nhà phân tích người Thụy Sĩ đã sử dụng công nghệ máy học tập để giải mã danh tính của ‘Q’ trong QAnon. Theo các chuyên gia, ký tự ‘Q’ bí ẩn đằng sau thuyết âm mưu QAnon, giả thuyết bị cáo buộc là góp phần gây ra ‘cơn bão’ ở Điện Capitol hôm ngày 6/1, thực chất là đại diện cho 2 người.

Embed from Getty Images

Công ty khởi nghiệp Thụy Sĩ OrphAnalytics cho biết họ đã sử dụng phần mềm phân tích văn bản bằng công nghệ máy học dựa trên thuật toán để giúp phá vỡ điều bí ẩn đằng sau thuyết âm mưu QAnon. Công cụ này của OrphAnalytics vốn được phát triển nhằm mục đích kiểm tra hành vi đạo văn.

Giám đốc công ty, ông Claude Alain Roten trong một cuộc phỏng vấn với tờ AFP tại nhà riêng của mình  đã kết luận: “Rõ ràng có 2 phong cách đặc trưng trong các thông điệp QAnon.”

Phong trào QAnon bắt đầu xuất hiện vào tháng 10/2017 trên nền tảng web 4chan và sau đó được chuyển đến nền tảng 8kun. Các mẩu tin “thông điệp ngắn” mà thường được gọi là ‘Q-drops’ lộ ra một cách bí hiểm về một thuyết âm mưu rộng lớn cho rằng Tổng thống Donald Trump đang tiến hành cuộc chiến bí mật chống lại một giáo phái tự do toàn cầu gồm những kẻ ấu dâm tôn thờ quỷ Satan.

Ký tự ‘Q’ trong ‘QAnon’ là tên rút gọn của một tài khoản có biệt danh ‘Q clearance patriot’, tài khoản này tự nhận là một quan chức tình báo Hoa Kỳ chuyên rò rỉ thông tin mật. Còn ‘Anon’ là tên viết tắt của từ ‘vô danh’ trong tiếng Anh.

Đã có nhiều suy đoán về danh tính của ‘Q’ và liệu chăng có 1 người nào đó thật sự đứng đằng sau hàng nghìn mẩu thông điệp ‘Q-drop’ này hay không. Tuy nhiên ông Roten cho biết, hiện giờ đã rõ, có “2 người đứng đằng sau chúng.”

Twitter has reportedly banned more than 70,000 accounts it claims are linked to QAnon following the events on Capitol Hill last week. https://t.co/b1avGMfVxg

— Breitbart News (@BreitbartNews) January 13, 2021

Ông Roten, 60 tuổi, đã yêu cầu tờ AFP đừng tiết lộ vị trí ngôi nhà mình ở vì đây là nơi hội họp của hơn chục nhân viên khác hiện đang làm việc tại nhà. Ông lo ngại về những phản ứng có thể xảy ra đối với các nghiên cứu của công ty.

OrphAnalytics đang sử dụng một phương pháp gọi là phân tích phong cách ngôn ngữ theo dãy, phương pháp này thống kê các chuỗi ký tự, so sánh tần suất các chữ cái đơn, các cặp hoặc cụm 3 chữ cái để xác minh tác giả hoặc nhóm tác giả của một văn bản nào đó.

Kỹ thuật này được họ sử dụng để phát hiện dấu hiệu của việc đạo văn trong học thuật, người sáng tác hộ, hoặc xác định xem các mẫu di chúc hay hợp đồng có bị giả mạo không…

Nhưng ông Roten, người đã sống 3 năm ở Hoa Kỳ, cho biết ông ngày càng lo ngại về khả năng “lôi kéo dân chúng” của QAnon tại đất nước này, do đó ông đã quyết định sử dụng phần mềm vào việc nghiên cứu phong trào thuyết âm mưu mà không đòi hỏi phải được trả thù lao.

Được đào tạo để trở thành một nhà sinh vật học, ông Roten sau đó đã chuyển sang lĩnh vực mới khi ông nhận ra rằng, các nguyên tắc tương đồng trong việc xác định mã di truyền cũng có thể được dùng để phát hiện đặc điểm văn phong của một người.

“Tôi cảm thấy như mình vẫn đang làm nghề cũ.”, ông nói.

Social media giant Facebook recently announced that it would ban all accounts related to the QAnon theory across both its main platform and Instagram. https://t.co/9oXLNjrU6F

— Breitbart News (@BreitbartNews) October 7, 2020

Theo tờ AFP, đồng nghiệp của ông Roten là một người đàn ông 63 tuổi gầy và cao lêu nghêu với mái tóc màu hoa râm, có danh xưng là ‘Rene’. Ông Rene đã giới thiệu về phần mềm máy tính của công ty. Sau khi ‘làm sạch’ dữ liệu 4.950 thông điệp ngắn ‘Q-drop’ có nội dung không liên quan như các đường dẫn liên kết hoặc lời chào, ông Rene tiến hành đưa dữ liệu vào phần mềm.

Trên màn hình một biểu đồ phân tán (scatter plot) nhiều màu xuất hiện với hai cụm kết quả khác biệt rõ rệt. Ông Rene giải thích, biểu đồ cho thấy sự ‘phân tán’ rõ ràng về phong cách viết giữa các mẩu thông điệp ‘Q-drop’ đầu tiên xuất hiện trên nền tảng 4chan từ ngày 28/10/2017 đến ngày 1/12/2017, cũng như giữa các tin nhắn tiếp theo.

Đại diện OrphAnalytics cho biết trong một báo cáo được xuất bản vào tháng trước: “Sự khác biệt tín hiệu đã đủ để không phải nghi ngờ gì về việc hoán chuyển [qua lại giữa các] tác giả này.”

In a sweeping move across the platform, Twitter has banned 7,000 accounts related to the "QAnon" movement and limited another 150,000. https://t.co/Bv8iUMqjxj

— Breitbart News (@BreitbartNews) July 22, 2020

Ông Florian Cafiero, một nhà nghiên cứu về ngôn ngữ viết nổi tiếng tại Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Quốc gia Pháp, nhận xét công trình của OrphAnalytics về QAnon là  “có vẻ thuyết phục”.

Khoa học nghiên cứu về phong cách ngôn ngữ (Stylometry) đã tồn tại hơn 1 thế kỷ, nhưng sự ra đời của máy tính đã cải thiện khả năng phân tích dữ liệu lớn lên rất nhiều lần.

OrphAnalytics đã nhận được nhiều sự chú ý kể từ lúc thành lập vào năm 2014, phần mềm của công ty được đưa vào những ứng dụng đôi khi khiến người ta kinh ngạc.

Ông Roten cho biết, một trong những ứng dụng đó là phần mềm đã tìm được tác giả thật sự có khả năng đứng đằng sau bút danh Elena Ferrante được yêu thích ở Ý. Thuật toán đã so sánh bài viết của Elena với mẫu bài của 2 tác giả người Ý khác được cho là ‘cha đẻ’ của những tác phẩm này. Kết quả phân tích phát hiện rằng phong cách viết của nhà văn Domenico Starnone trong thực tế và bút danh Elena Ferrrante là “không thể thấy sự khác biệt“.

OrphAnalytics cũng được cho rằng đã tham gia với tư cách là nhân chứng chuyên môn trong các vụ án hình sự, bao gồm cả vụ sát hại bé trai Gregory Villemin 4 tuổi tại Pháp vào năm 1986 vẫn chưa được giải quyết.

Ông Roten từ chối xác nhận liệu công ty của ông có đang theo đuổi vụ việc đó hay không. Ông cũng từ chối bình luận về bất kỳ trường hợp tư pháp nào mà họ đã được yêu cầu hỗ trợ, với lý do rằng những lời nhận xét có thể làm hỏng vụ án.

Ông cho biết phương pháp tiếp cận của công ty là tập trung hoàn toàn vào phân tích thống kê toán học, loại bỏ tất cả những bối cảnh và giả thuyết vẫn thường được sử dụng để làm phong phú thêm các phương pháp luận trong phân tích văn bản, điều này giúp tránh những giả thuyết làm sai lệch kết quả.

“Thật khó tưởng tượng được còn bất cứ điều gì [có thể] trung lập hơn thế này,” ông nói.

 Nhà nghiên cứu Florian Cafiero cũng đồng ý rằng cách tiếp cận quy trình đánh giá của phương pháp này có thể giúp loại bỏ bớt những sai số trong nghiên cứu.

Tuy nhiên, ông bày tỏ lo ngại về mối “nguy cơ” nếu công nghệ mạnh mẽ này ngày càng mở rộng phạm vi ứng dụng, chẳng hạn như nó có khả năng sẽ làm lộ danh tính của những ‘người thổi còi’ (người tố cáo tội phạm).

Ông Roten thừa nhận: “Bất kỳ công nghệ nào cũng có mặt sáng và mặt tối.”  Tuy nhiên ông đồng thời nhấn mạnh rằng công ty của ông có các nguyên tắc đạo đức nghiêm ngặt để “tránh việc phương pháp tiếp cận ngôn ngữ theo dãy của chúng tôi bị lợi dụng để phục vụ mặt tối.”

Đối với cuộc thăm dò về QAnon, ông Roten nói rằng ông cảm thấy mình có nghĩa vụ phải giúp làm sáng tỏ ai là người đứng đằng sau bức màn.

“Chúng tôi là những người có trách nhiệm. Nếu chúng tôi có thể hành động, chúng tôi sẽ hành động ”.

Vy An (Theo Breitbart)

Xem thêm: