Thách thức Trung Quốc, Nga giúp Indonesia khai thác ở Biển Đông?

Gần đây, Trung Quốc và Indonesia đã nổ ra mâu thuẫn tại vùng biển tranh chấp ở Biển Đông. Bắc Kinh cáo buộc Indonesia khoan thăm dò trong một khu mỏ dầu khí thuộc đường ranh giới mà Trung Quốc vẽ ra. Tập đoàn năng lượng quốc doanh khổng lồ của Nga là chủ sở hữu của mỏ dầu khí này. Trước Indonesia, Nga cũng từng giúp Việt Nam thăm dò dầu khí ở Biển Đông, một số mỏ dầu khí này cũng nằm trong cái gọi là “đường chín đoạn” do Trung Quốc vạch ra nên đã khiến Trung Quốc không hài lòng.

Embed from Getty Images

Ngày 16/8/2016, tàu của Indonesia đã tiến hành tuần tra an ninh trong Vùng Đặc quyền Kinh tế (EEZ) của họ là vùng nằm trong cái gọi là “đường chín đoạn” của Trung Quốc (Nguồn: Ulet Ifansasti / Getty Images).

Gần đây Reuters đưa tin, tại “Tuna Block” thuộc Biển Bắc Natuna, tức cực nam của Biển Đông, vào cuối tháng 6 năm nay, Indonesia đã khoan hai giếng thăm dò tại khu mỏ dầu khí này và hoạt động được tiếp tục cho đến cuối tháng 11.

Khu vực do Nga sở hữu nằm trong vùng Trung Quốc tuyên bố chủ quyền

Hành động của Indonesia đã khiến Trung Quốc cảm thấy bất mãn và lên tiếng phản đối. Trung Quốc yêu cầu Indonesia ngừng hoạt động khoan ở khu vực mà họ gọi là thuộc “đường chín đoạn” do tự họ vạch ra và tuyên bố chủ quyền. Tuy nhiên, phản ứng của Indonesia cho thấy họ sẽ không dừng lại, vì đó là chủ quyền của họ. Vì lý do này, trong nhiều tháng qua, một số tàu của hai bên đã đối đầu nhau trong vùng biển “Tuna Block”.

Trước đây, toàn bộ cổ phần trong “Tuna Block” thuộc sở hữu Premier Oil của Anh. Hồi tháng 2/2020, tờ Sputnik của Nga đưa tin rằng kể từ năm ngoái đã có “công ty dầu khí nước ngoài” đàm phán với Premier Oil của Anh để mua một nửa số cổ phần trong “Tuna Block”, và một nửa số cổ phần còn lại sẽ tiếp tục thuộc sở hữu của công ty năng lượng Anh. Theo nguồn tin, đây là một thỏa thuận rất tốt đối với gã khổng lồ năng lượng Nga.

Vào cuối tháng 6 trước khi bắt đầu hoạt động khoan ở lô cá ngừ, Tổng giám đốc Kudryashov của “công ty dầu khí nước ngoài” cho biết công ty của ông hiện sở hữu 50% cổ phần lô cá ngừ Indonesia, nhưng khối này vẫn nằm trong giai đoạn thăm dò địa chất, trữ lượng dầu khí cụ thể sẽ được công bố sau vài tháng nữa.

Tập đoàn năng lượng quốc doanh khổng lồ của Nga là Zarubezhneft sở hữu một nửa vùng “Tuna Block”. Tuy nhiên, truyền thông Nga đưa tin rằng hai giếng thăm dò ở “Tuna Block” đều được tài trợ bởi “công ty dầu khí nước ngoài”.

Nga mở rộng hiện diện ở Biển Đông và muốn kết nối Indonesia – Việt Nam

Theo ông Kudryashov, dựa trên một số mỏ dầu và khí đốt hiện thuộc sở hữu của “công ty dầu khí  nước ngoài” ở Việt Nam và Indonesia, công ty của ông có kế hoạch thành lập một nhóm mỏ dầu và khí đốt mới ở Biển Đông tập trung vào khai thác khí đốt tự nhiên.

Theo trang web của “công ty dầu khí nước ngoài”, độ sâu mực nước của “Tuna Block” khoảng 110-120 mét, khối này nằm trong vùng đặc quyền kinh tế trên biển của Indonesia và chỉ cách lô 06-1 của Việt Nam hơn 108 km.

Theo thông tin, một số mỏ dầu khí thuộc sở hữu của “công ty dầu khí nước ngoài” ở Việt Nam đã được xây dựng hoàn chỉnh với hệ thống vận tải dầu khí và các cơ sở hạ tầng khác. Sau khi công ty này liên kết các “Block” ở Indonesia và Việt Nam, sẽ giúp khai thác “Tuna Block” ở Indonesia.

Nga và Việt Nam vẫn tiếp tục hợp tác bất chấp bị Trung Quốc phản đối

Lô 06-1 cũng nằm trong “đường chín đoạn” mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền. Trong quá khứ, chủ sở hữu trong khối này từng thuộc một tập đoàn năng lượng khổng lồ khác của Nga là Rosneft. Ngoài lô 06-1, trong số các lô khác tại Việt Nam trước đây thuộc sở hữu của Rosneft cũng có lô cũng nằm trong đường biên giới mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền. Điều này đã khiến việc thăm dò dầu khí của Rosneft tại Việt Nam bị phía Trung Quốc phản đối.

Rosneft là nhà cung cấp dầu chính của Nga tại thị trường Trung Quốc và có nhiều hoạt động ở Trung Quốc. Nhưng “công ty dầu khí nước ngoài” thì không có bất kỳ quan hệ kinh doanh nào với Trung Quốc. Do đó, năm nay Rosneft đã bán toàn bộ hoạt động khai thác dầu khí ngoài khơi tại Việt Nam cho “công ty dầu khí nước ngoài”.

Khi Trung Quốc phản đối việc Rosneft giúp Việt Nam thăm dò lô 06-1 trên Biển Đông, nhiều chuyên gia về Trung Quốc của Nga tỏ ra không hài lòng vì chuyện Trung Quốc từng đưa tranh chấp giữa hai bên ra bàn cãi công khai và gây ảnh hưởng đến quan hệ hai nước. Động thái phản đối của Trung Quốc cũng được Nga coi là ngày càng mang sắc thái dân tộc chủ nghĩa trong chính sách ngoại giao của nước này.

Động thái tiếp theo của Trung Quốc liên quan đến việc tiếp tục hợp tác thăm dò dầu khí giữa “công ty dầu khí nước ngoài” với Indonesia và Việt Nam ở Biển Đông đã thu hút sự chú ý. Tuy nhiên, do “công ty dầu khí nước ngoài” khác với công ty Rosneft và không có mối liên hệ nào với Trung Quốc, nên Trung Quốc có thể khó tìm ra các công cụ hữu hiệu để gây áp lực hoặc trừng phạt trực tiếp “công ty dầu khí nước ngoài”.

Sau khi Rosneft rút khỏi Việt Nam, “công ty dầu khí nước ngoài” trở thành công ty năng lượng chính của Nga hợp tác với Việt Nam ở Biển Đông. “Công ty dầu khí nước ngoài” cho biết, liên doanh của công ty với Việt Nam hiện bảo đảm 42% lượng dầu khai thác và 20% lượng khí đốt tự nhiên của Việt Nam.  

Gần đây khi Chủ tịch Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc thăm Moscow, ông Tổng giám đốc Kudryashov của “công ty dầu khí nước ngoài” cũng đã tham gia vào cuộc hội đàm giữa nhà lãnh đạo Nga và ông Nguyễn Xuân Phúc. Nhà lãnh đạo của Nga và Việt Nam đều quyết định tăng cường hợp tác năng lượng giữa hai nước và cũng đã ký các thỏa thuận liên quan.  

Lần này, ông Nguyễn Xuân Phúc cũng đã đến thăm trụ sở của “công ty dầu khí nước ngoài” tại Matxcova và gặp gỡ một số người cũ của công ty đã từng làm việc tại Việt Nam. Ông Phúc cũng đã trao tặng Tổng giám đốc Kudryashov của “công ty dầu khí nước ngoài” và Chủ tịch Hội đồng quản trị công ty này Huân chương Hữu nghị Quốc gia Việt Nam.

Nga nối gót Mỹ và Trung Quốc tiến vào Đông Nam Á và Biển Đông

Nga và Việt Nam có lịch sử hợp tác lâu dài trong việc khai thác tài nguyên dầu khí ở Biển Đông, bắt đầu cách đây hơn 40 năm từ thời Liên Xô cũ. Tuy nhiên, sau Việt Nam, đến nay Nga đã bắt đầu vào Indonesia, điều này cho thấy Nga ngày càng chú ý đến Biển Đông và Đông Nam Á. Một số nhà phân tích chiến lược của Nga cho rằng Nga có thể đóng vai trò là lực lượng thứ ba sau Mỹ và Trung Quốc, cung cấp một lựa chọn khác cho các nước Đông Nam Á không muốn chọn phe giữa Mỹ và Trung Quốc.

Một học giả người Nga quan tâm đến các vấn đề Đông Nam Á là Rokshin cho rằng Nga không ủng hộ Trung Quốc trong các vấn đề Biển Đông như một số người bên ngoài đã tưởng tượng, chỉ hỗ trợ các nước trong khu vực tự giải quyết tranh chấp. Ông cũng cho biết lập luận “đường chín đoạn” của Trung Quốc không thể đứng vững trước luật pháp quốc tế.

Rokshin nói: “Theo quan điểm của Trung Quốc, họ có chủ quyền đối với 80% – 90% vùng biển Biển Đông. Không nghi ngờ gì về việc các nhà lãnh đạo Trung Quốc tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc. Lập luận mà Trung Quốc đưa ra là yếu tố lịch sử, nhưng điều đó không đứng vững nhìn từ góc độ luật pháp quốc tế”.

Ngoài việc khai thác tài nguyên dầu khí ở Biển Đông, Nga và Indonesia cũng đang tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực khác. Trong nhiều năm, Nga đã tích cực bán cho Indonesia máy bay chiến đấu Su-35 và các loại vũ khí cùng trang thiết bị khác. Nga và Indonesia đang cùng dẫn đầu tổ chức cuộc tập trận chung đầu tiên trên biển giữa Nga và ASEAN. Nga đã cử một tàu chống ngầm cỡ lớn của Hạm đội Thái Bình Dương tham gia.

Địa điểm của cuộc tập trận này không ở Biển Đông. Các tàu chiến của Nga và nhiều nước ASEAN lần đầu tập hợp tại vùng biển gần tỉnh Bắc Sumatera của Indonesia, sau đó tiến hành tập trận gần eo biển Malacca.

Nguồn: Đài VOA Mỹ
Tựa gốc: Moscow tiếp tục thách thức Bắc Kinh, Nga sẽ giúp Indonesia khai thác tài nguyên ở Biển Đông sau Việt Nam.

Xem thêm: