Chế độ BHXH từ sau 1/1/2018: Tăng tỷ lệ đóng, tăng số năm – người lao động có thực sự được hưởng lợi?

Từ ngày 1/1/2018, ngoài mức lương và phụ cấp lương, cơ quan BHXH sẽ tính thêm các khoản bổ sung làm cơ sở tính đóng BHXH bắt buộc đối với người lao động. 

Cũng kể từ ngày 1/1/2018 trở đi, cách tính tỷ lệ % hưởng lương hưu thay đổi so với nghỉ hưu trước năm 2018 theo hướng tăng dần lộ trình số năm đóng BHXH để đạt tỷ lệ 45%, và tăng số năm đóng BHXH tương ứng để đạt tỷ lệ hưởng lương hưu tối đa 75%. Đồng thời với mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi trừ 2%.

Theo cách tính mới này, người lao động có thực sự được hưởng lợi?

Từ 1/1/2018, bổ sung thêm nhiều khoản tính đóng BHXH bắt buộc

Thông tư 59 ngày 29/12/2015 do Bộ Lao động – Thương binh và xã hội ban hành quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật BHXH về BHXH bắt buộc.

Theo quy định, từ ngày 1/1/2016 đến hết ngày 31/12/2017, tiền lương tháng đóng BHXH là mức lương và phụ cấp lương theo quy định của pháp luật về lao động ghi trong hợp đồng lao động.

Phụ cấp lương là các khoản phụ cấp về chức vụ, chức danh; phụ cấp trách nhiệm; phụ cấp nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm; phụ cấp thâm niên; phụ cấp khu vực; phụ cấp lưu động; phụ cấp thu hút; và các phụ cấp có tính chất tương tự.

Sau đó, từ ngày 1/1/2018 trở đi, các khoản thu nhập của người lao động tính đóng BHXH bắt buộc bao gồm tiền lương, phụ cấp và các khoản bổ sung.

Theo Khoản 3 Điều 4, Thông tư 47 ngày 16/11/2015 của Bộ LĐ-TB&XH, các khoản bổ sung phải đóng BHXH là:

“Các khoản bổ sung xác định được mức tiền cụ thể cùng với mức lương thỏa thuận trong hợp đồng lao động và trả thường xuyên trong mỗi kỳ trả lương.

Các khoản bổ sung không xác định được mức tiền cụ thể cùng với mức lương thỏa thuận trong hợp đồng lao động, trả thường xuyên hoặc không thường xuyên trong mỗi kỳ trả lương gắn với quá trình làm việc, kết quả thực hiện công việc của người lao động.“

Các khoản hỗ trợ khác không phải đóng BHXH bắt buộc bao gồm các khoản chế độ và phúc lợi như tiền thưởng; tiền thưởng sáng kiến; tiền ăn giữa ca; các khoản hỗ trợ xăng xe, điện thoại, đi lại, tiền nhà ở, tiền giữ trẻ, nuôi con nhỏ; hỗ trợ khi người lao động có thân nhân bị chết, người lao động có người thân kết hôn, sinh nhật của người lao động, trợ cấp cho người lao động gặp hoàn cảnh khó khăn khi bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp và các khoản hỗ trợ, trợ cấp khác ghi thành mục riêng trong hợp đồng lao động.

Cách tính tăng – giảm các mức hưởng BHXH

Theo Nghị quyết số 93/2015/QH13 ngày 22/6/2015, người lao động được bảo lưu thời gian đóng BHXH để đủ điều kiện hưởng lương hưu khi hết tuổi lao động.

Trường hợp người lao động tham gia BHXH bắt buộc sau một năm nghỉ việc, người tham gia BHXH tự nguyện sau một năm không tiếp tục đóng BHXH mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH khi có yêu cầu thì được nhận BHXH một lần.

Mức hưởng BHXH một lần đối với người tham gia BHXH (bắt buộc và tự nguyện) được tính theo số năm đã đóng, cứ mỗi năm được tính:

• 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014;
• 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi.

Theo Luật BHXH 2006, người lao động quy định có đủ 20 năm đóng BHXH trở lên được hưởng lương hưu. Mức lương hưu hàng tháng được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương, tiền công tháng đóng BHXH, tương ứng với 15 năm đóng BHXH; sau đó cứ thêm mỗi năm đóng BHXH thì tính thêm 2% đối với nam và 3% đối với nữ; mức tối đa bằng 75%.

Mức lương hưu hằng tháng của người lao động hưởng lương hưu khi suy giảm khả năng lao động được tính như trên, sau đó cứ mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi quy định thì giảm 1%.

Lưu ý, mức lương hưu hằng tháng thấp nhất bằng mức lương tối thiểu chung.

Theo Luật BHXH 2014, lao động nữ nghỉ hưu từ ngày 1/1/2018 trở đi, cách tính tỷ lệ phần trăm hưởng lương hưu như sau: Đủ 15 năm đóng BHXH bằng 45%, sau đó cứ thêm mỗi năm thì tính thêm 2%; mức tối đa là 75%.

Như vậy, để hưởng tỷ lệ 75% lương hưu, lao động nữ phải có đủ 30 năm đóng BHXH (nghỉ hưu trước năm 2018, lao động nữ có đủ 25 năm đóng BHXH được hưởng tỷ lệ 75%; nghỉ hưu từ 1/1/2018 trở đi nhưng chưa đủ 30 năm đóng BHXH thì tỷ lệ hưởng lương hưu không đạt mức 75%).

Lao động nam nghỉ hưu vào năm 2018 thì 45% BHXH tương ứng là 16 năm, nghỉ hưu vào năm 2019 là 17 năm, năm 2020 là 18 năm, năm 2021 là 19 năm, từ năm 2022 trở đi là 20 năm; sau đó cứ thêm mỗi năm thì tính thêm 2%, mức tối đa là 75%.

Thời điểm nghỉ hưu và số năm đóng BHXH tương ứng để tính mức hưởng bảo hiểm 45%, từ đó cộng thêm 2% mỗi năm để được hưởng mức BH XH tối đa 75%

Trường hợp người lao động nghỉ hưu nhưng chưa đủ tuổi đời theo quy định phải giảm trừ tỷ lệ % do nghỉ hưu trước tuổi; mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi trừ 2%.

Trường hợp tuổi nghỉ hưu có thời gian lẻ đến đủ 6 tháng thì mức giảm là 1%, từ trên 6 tháng thì không giảm tỷ lệ % do nghỉ hưu trước tuổi.

Điều này có nghĩa nếu người lao động nghỉ hưu sớm trước tuổi càng nhiều, thì tỷ lệ giảm trừ càng nhiều. Nếu tiếp tục đóng BHXH thêm 1 năm thì tỷ lệ lương hưu cũng tăng tương ứng 2%. Nhưng cần chú ý, từ năm 2018 trở đi, mức đóng BHXH đã cao hơn, do tính trên cơ sở cả lương, phụ cấp và các khoản bổ sung.

Tóm lại, quy định cách tính tỷ lệ phần trăm hưởng lương hưu từ 1/1/2018 trở đi theo Luật BHXH 2014 theo hướng quy định tăng dần theo lộ trình số năm đóng BHXH từ đủ 15 năm đến đủ 20 năm để đạt tỷ lệ 45%, và tăng số năm đóng BHXH tương ứng để đạt tỷ lệ hưởng lương hưu tối đa (75%) đối với lao động nam từ đủ 30 năm lên đủ 35 năm, đối với lao động nữ từ đủ 25 năm lên đủ 30 năm.

Vì tiền lương đóng BHXH cao hơn nên lương hưu cao hơn và không khuyến khích nghỉ hưu trước tuổi. Nhưng số năm để người lao động đạt được mức hưởng tối đa 75% cũng nâng lên.

Vĩnh Long

Xem thêm: