Cơ sở pháp lý nào cho việc “bắt, giữ” TS Phạm Đình Quý của CA tỉnh Đắk Lắk?

Sáng 30/9, gia đình TS Phạm Đình Quý cho biết vừa nhận được thông báo “Bắt người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp” đối với ông Quý, do Phó Thủ trưởng cơ quan Cảnh sát điều tra (CSĐT) Công an tỉnh Đắk Lắk ký ngày 27/9, tức 3 ngày sau khi ông Quý bị “tạm giữ”.

Giấy thông báo được Công an tỉnh Đắc Lắc gửi cho ông Phạm Đình Trang – bố của ông Quý, đóng dấu bưu điện ngày 27/9.

Theo nội dung thông báo, cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Đắk Lắk cho biết ông Quý “đã có hành vi phát tán tài liệu nhằm hạ thấp uy tín, bôi nhọ, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác, phạm vào Điều 156 Bộ luật hình sự.” Ông Quý hiện bị tạm giữ tại Trạm tạm giam Công an tỉnh Đắk Lắk.

Công an tỉnh Đắk Lắk không nêu rõ về tài liệu phát tán và người bị hại, cuối thông báo nêu gia đình khi cần thiết thì liên hệ với “Điều tra viên thụ lý vụ án”.

Trong bản tin gần nhất trước đó, báo Pháp luật TP.HCM ngày 29/9 dẫn nguồn tin riêng cho biết cơ quan CSĐT Công an tỉnh Đắk Lắk đã khởi tố vụ án vu khống theo Điều 156 Bộ luật hình sự; TS Phạm Đình Quý (võ sư, giảng viên Trường Đại học Tôn Đức Thắng) và ông Hoàng Minh Tuấn (trú Cư Kuin, Đắk Lắk – võ sư, học trò của ông Quý) bị “mời làm việc và tạm giữ” để điều tra.

Theo nguồn tin này, cả hai ông Quý và Tuấn có hành vi vu khống một lãnh đạo của tỉnh Đắk Lắk.

Trong đơn kêu cứu đề ngày 26/9, gia đình ông Quý cho biết ông Quý có gửi đơn tố cáo ông Bùi Văn Cường, Bí thư Đảng tỉnh Đắk Lắk, đã “đạo văn” trong luận án tiến sĩ bảo vệ năm 2018.

Theo Bộ luật Hình sự hiện hành, Điều 156 quy định về Tội vu khống như sau:

“1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây, thì bị phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 50 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 1 năm:

a) Bịa đặt hoặc loan truyền những điều biết rõ là sai sự thật nhằm xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác;

b) Bịa đặt người khác phạm tội và tố cáo họ trước cơ quan có thẩm quyền.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 1 năm đến 3 năm: […]”

Trên trang cá nhân, luật sư Lê Công Định đưa ra nhận định: “TS Phạm Đình Quý đang bị Công an tỉnh Đắk Lắk tạm giữ với cáo buộc phạm “Tội vu khống” do tố cáo ông Bùi Văn Cường, Bí thư Đảng tỉnh Đắk Lắk, đã “đạo văn” trong luận án tiến sĩ bảo vệ năm 2018.

Vì ông Quý có đơn tố cáo trước cơ quan có thẩm quyền, nên hành vi của ông không thuộc quy định của Điểm a, Khoản 1, Điều 156 nêu trên, mà chỉ có thể xem xét trong phạm vi quy định của Điểm b, Khoản 1, Điều 156.

Tuy nhiên, Điểm b, Khoản 1 chỉ quy định hành vi “bịa đặt người khác phạm tội” (lưu ý yếu tố “phạm tội” ở đây), trong khi đạo văn trong luận án tiến sĩ lại không được xem là “tội phạm” như quy định của Bộ luật Hình sự hiện hành.

Do đó, hành vi của ông Quý không hội đủ yếu tố cấu thành tội phạm theo Điểm b, Khoản 1, Điều 156, nên không thể bị xem là phạm “Tội vu khống”.

“Vậy cơ sở pháp lý nào để Cơ quan điều tra Công an Đắk Lắk khởi tố vụ án “vu khống” trong trường hợp này?” – luật sư Định đặt câu hỏi.

• Đại lão võ sư Phạm Đình Trang kêu cứu cho con trai là GV ĐH Tôn Đức Thắng

Điều 110 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 quy định các trường hợp khẩn cấp được giữ người như sau:

“a) Có đủ căn cứ để xác định người đó đang chuẩn bị thực hiện tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng;

b) Người cùng thực hiện tội phạm hoặc bị hại hoặc người có mặt tại nơi xảy ra tội phạm chính mắt nhìn thấy và xác nhận đúng là người đã thực hiện tội phạm mà xét thấy cần ngăn chặn ngay việc người đó trốn;

c) Có dấu vết của tội phạm ở người hoặc tại chỗ ở hoặc nơi làm việc hoặc trên phương tiện của người bị nghi thực hiện tội phạm và xét thấy cần ngăn chặn ngay việc người đó trốn hoặc tiêu hủy chứng cứ.”

Khi hành vi của ông Quý không hội đủ yếu tố cấu thành tội phạm, thì ông Quý cũng không nằm trong các trường hợp khẩn cấp được giữ người, và bị tạm giữ từ tối 23/9 tới nay.

Nguyễn Quân

Xem thêm: