Lần đầu tiên đảo huyền thoại Atlantis được Plato – triết gia Cổ Hy lạp – nói đến trong 2 tác phẩm Timaeus và Critias năm 360 Trước Tây Lịch (TTL).

Theo Plato, Atlantis là một cường quốc Hải quân nằm bên kia Pillars of Hercules (nay là Gibraltar) đã từng chinh phục nhiều lãnh thổ ở châu Âu và châu Phi trong thiên niên kỷ 10 TTL. Plato là người thời Cổ Hy lạp nên câu “bên kia Pillars of Hercules” có nghĩa là Đại tây dương.

Sau cuộc xâm lăng thất bại vào thành phố Athens, Atlantis bị chìm xuống biển chỉ sau một ngày một đêm bất hạnh.

Cuộc đàm thoại Timaeus

Đảo huyền thoại Atlantis được Plato đề cập tới trong 2 tác phẩm: Cuộc đàm thoại Timaeus và Cuộc đàm thoại Critias .

Tham dự 2 cuộc đàm thoại này gồm 2 chính trị gia Critias và Hermocrates cùng 2 triết gia Socrates và Timaeus.

Cuộc đàm thoại Timaeus do Timaeus chủ trì nhưng lời tường thuật về Atlantis là của Plato.

Thần Neptune và Pillars of Hercules. (Nguồn: Willem Basse, Wikipedia, David K. E. Bruce Fund, Public Domain)

Ngày xưa có một đạo quân hùng cường (mighty host) xuất phát từ một nơi xa trong Đại tây dương ngang nhiên tấn công toàn bộ châu Âu và luôn cả châu Á. Thời đó người ta đã có thể giao thông trên biển. Phía trước cửa khẩu mà người Hy lạp gọi là The Pillars of Hercules có một đảo lớn hơn Lybia và Á châu hợp lại. Thời đó du khách có thể đi qua đảo đó để tới những đảo khác và từ các đảo tới lục địa bao quanh đại dương. Trong cửa khẩu vừa nói là một bến cảng có lối vào hẹp nhưng qua khỏi đó là đại dương và đất liền gọi là lục địa.

Trong đảo Atlantis có một Liên hiệp các vua – với quyền hành tối thượng và tuyệt vời – thống trị (hold sway over) toàn đảo và cả những đảo khác cũng như các lãnh thổ khác của lục địa.

Cuộc đàm thoại Critias

Cuộc đàm thoại này do Critias chủ trì.

Theo Critias, các thần linh thời Cổ Hy lạp chia nhau đất để mỗi vị có riêng một phần. Thần Poseidon được thừa hưởng đảo Atlantis. Đảo lớn hơn cả Lybia và Trung Á hợp lại. Sau đó đảo bị chìm do một cơn động đất và trở thành một bãi cạn toàn bùn lầy, không thể đi qua được, gây cản trở giao thông tới các nơi khác trong đại dương.

Theo lời mô tả của những người Ai cập – được Plato xác nhận – Atlantis là một đảo phần lớn có núi ở phía bắc và dọc bờ biển, bao quanh một cánh đồng có dạng hình chữ nhật.

Tượng Atlas bên trong Cung điện Hoàng gia ở Amsterdam, Hà Lan. (Nguồn: Jacob van Campen, Wikipedia, CC BY-SA 4.0)

Trong truyện thần thoại của Plato, thần Poseidon yêu Cleito – con gái của Evenor và Leucippe – sinh được 5 cặp song sinh con trai. Người con trưởng là Atlas được lập làm vua của toàn đảo và đại dương – đặt tên là Atlantic để tự vinh danh mình – và được cấp ngọn núi làm sinh nhật và vùng đất bao quanh làm thái ấp.

Người em song sinh của Atlas là Gardeirus được cấp phần cuối đảo về phía Pillars of Hercules (eo biển Gibraltar).

Bốn cặp song sinh khác cũng được quyền cai trị những vùng rộng lớn và đông dân.

Poseidon đào núi làm cung điện cho vợ. Bao quanh cung điện là 3 vòng hào nước có bề rộng tăng dần từ 1 – 3 stadium (stadium = 184m). Mỗi vòng hào cách một vòng đất rộng theo tỷ lệ.

Người Atlantis xây cầu từ núi về phía bắc thành con đường chạy suốt hòn đảo. Họ đào một kênh lớn tới biển và nối theo cầu là những đường hầm đào qua vành đai đá để tàu thuyền có thể qua đó vào thành phố quanh núi. Họ đào bến cảng từ những vách đá của hào nước. Mỗi đường vào thành phố được canh gác từ cửa thành, các tháp canh và tường thành bao quanh vành đai thành phố. Tường thành xây dựng bằng đá đỏ, trắng và đen đào lên từ dưới hào nước. Tường thành còn được ốp từng lớp đồng, thiếc và kim loại quý orichalcum.

Theo Critias, 9,000 năm trước đời ông, một cuộc chiến tranh xảy ra tại eo biển Gibraltar giữa những người ngoài Pillars of Hercules (tức Đại tây dương) và những người sống trong Pillars.

Người Atlantis chinh phục được những phần lãnh thổ của Libya nằm trong Pillars of Hercules cho tới Ai cập và lục địa châu Âu cho tới Tyrrhenian (ở trung tâm nước Ý) và bắt dân những nơi ấy làm nô lệ.

Người Athens lãnh đạo một Liên minh kháng chiến chống lại đế quốc Atlantis. Tuy Liên minh tan rã, nhưng người Athens đã chiến thắng đế quốc Atlantis và giải phóng những miền bị chiếm đóng.

Sau đó, trong một ngày một đêm những cuộc động đất và ngập lụt khủng khiếp đã giáng xuống đảo khiến toàn bộ chiến binh bị chôn vùi và đảo Atlantis bị biển nuốt trọn và biến mất.

Sau khi biển yên tĩnh, từ nơi đảo bị chìm, nổi lên một bãi cạn toàn bùn lầy gây trở ngại cho cuộc lưu thông trên biển.

Trong thời cổ, các nhà văn coi Atlantis như truyện hư cấu nhưng những người khác lại tin là thật. Có người còn tin rằng Atlantis có một nền văn minh siêu việt đã để lại những công trình vĩ đại và bí ẩn như Kim tự tháp Giza và tượng đài Sphinx ở Ai cập.

Thời hiện đại, Atlantis truyền cảm hứng cho những truyện giả tưởng về lịch sử, khoa học và khảo cổ học.

Bùi Quý Chiến
Trích đăng từ Đặc San Lâm Viên (www.dslamvien.com)

Tham khảo: Wikipedia – Atlantis