Tại sao một số người ngủ rất ít nhưng không thấy mệt mỏi?

Trần Tuấn Thôn
•
Thứ Năm, 05/06/2025

Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh khuyến cáo rằng hầu hết người lớn cần ngủ ít nhất 7 tiếng mỗi đêm. Nhưng một số người có thể ngủ ít hơn và vẫn rất năng động mà không ngáp. Tại sao vậy?

Hai nhà nghiên cứu là Kelly Sansom từ Trung tâm Lão hóa Khỏe mạnh và Peter Eastwood, Phó Hiệu trưởng thường trực phụ trách Nghiên cứu và Đổi mới của Đại học Murdoch (Úc), đã viết trên trang The Conversation rằng: nhu cầu ngủ của mỗi người là khác nhau, có người cần ngủ nhiều hơn, có người lại cần ít hơn.

Hãy lấy ví dụ về cựu Thủ tướng Anh Margaret Thatcher, người chỉ ngủ 4 tiếng mỗi đêm, làm việc muộn, dậy sớm và dường như ngủ rất ít. Hay Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump cũng là 1 trường hợp ngủ ít nhưng họ lúc nào cũng tràn đầy năng lượng.

Nhưng đối với hầu hết mọi người, lượng giấc ngủ này là thảm họa. Đến giữa buổi sáng, họ uể oải, mất tập trung và chỉ muốn ăn đồ ăn nhẹ có đường và đồ uống có chứa caffeine.

Sansom và Eastwood đã khám phá một số khía cạnh về lý do tại sao một số người ngủ ít hơn.

Hai nhà nghiên cứu cho biết một số người có bản tính ngủ ít và có thể hoạt động tốt chỉ với 4 đến 6 giờ ngủ mỗi đêm, thường là trong suốt cuộc đời.

Nói chung, họ không cảm thấy mệt mỏi, không ngủ gật và không phải chịu những tác động tiêu cực thường gặp của tình trạng thiếu ngủ. Các nhà khoa học gọi đây là “kiểu hình ngủ ngắn tự nhiên” — một đặc điểm sinh học cho phép mọi người tận hưởng mọi lợi ích của giấc ngủ trong thời gian ngắn hơn.

Vào năm 2010, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra một số đột biến gen giúp giải thích hiện tượng này. Những người ngủ ít tự nhiên có những biến thể hiếm gặp của một số gen nhất định dường như khiến họ ngủ hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, hầu hết những người tự cho mình là người ngủ ít tự nhiên không phải là người ngủ ít tự nhiên. Họ có thể bị thiếu ngủ mãn tính do làm việc nhiều giờ hoặc hoạt động xã hội.

Trong nền văn hóa bận rộn ngày nay, chúng ta thường nghe mọi người khoe khoang rằng họ có thể sống sót chỉ với vài giờ ngủ. Nhưng đối với người bình thường, điều này là không bền vững.

Những ảnh hưởng của việc ngủ không đủ giấc tích tụ theo thời gian, hình thành nên cái gọi là nợ ngủ, có thể dẫn đến kém tập trung, thay đổi tâm trạng, ngủ không sâu (thời gian ngủ ngắn), giảm hiệu quả công việc và thậm chí làm tăng các nguy cơ sức khỏe lâu dài như béo phì, tiểu đường, huyết áp cao và bệnh tim mạch (bệnh tim và đột quỵ).

Ngủ bù vào cuối tuần có hiệu quả không?

Để bù đắp cho việc thiếu ngủ trong ngày thường, nhiều người ngủ nhiều hơn một chút vào cuối tuần. Điều này giúp bù đắp cho khoản nợ ngủ tích lũy trong thời gian ngắn. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng ngủ thêm một hoặc hai giờ vào cuối tuần hoặc ngủ trưa bất cứ khi nào có thể có thể làm giảm bớt những tác động tiêu cực của việc thiếu ngủ.

Nhưng đó không phải là giải pháp hoàn hảo. Việc ngủ bù vào cuối tuần và ngủ trưa có thể không giải quyết được hoàn toàn vấn đề thiếu ngủ. Một nghiên cứu lớn gần đây phát hiện ra rằng việc ngủ bù vào cuối tuần có thể không bù đắp được các nguy cơ tim mạch do thiếu ngủ mãn tính.

Alon Avidan, giám đốc Trung tâm Rối loạn Giấc ngủ tại Đại học California, Los Angeles, trước đây đã nói rằng thiếu ngủ có tác động tích lũy và sẽ dẫn đến nợ ngủ. Nếu bạn mất một giờ ngủ, bạn sẽ cần ngủ tám giờ để phục hồi.

Sansom và Eastwood chỉ ra thêm rằng sự thay đổi lớn về thời gian ngủ có thể làm gián đoạn đồng hồ sinh học của cơ thể, và ngủ quá nhiều vào cuối tuần có thể khiến bạn khó ngủ hơn vào đêm Chủ Nhật, điều đó có nghĩa là bạn sẽ kém sảng khoái khi bắt đầu làm việc vào thứ Hai.

Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy các kiểu ngủ không đều đặn lặp đi lặp lại có thể có tác động đáng kể đến sức khỏe tổng thể và nguy cơ tử vong sớm, thậm chí có thể còn nhiều hơn cả lượng giấc ngủ bạn có được. Mặc dù việc ngủ bù vừa phải có thể có một số lợi ích, nhưng nó không thể thay thế giấc ngủ chất lượng cao, ổn định trong suốt cả tuần.

Ngoài việc sinh ra đã ngủ ít, còn nhiều lý do khác khiến một số người cần ngủ nhiều hơn hoặc ít hơn những người khác, chẳng hạn như tuổi tác và sức khỏe.

Ví dụ, đồng hồ sinh học của người lớn tuổi thường thay đổi và họ có nhiều khả năng bị gián đoạn giấc ngủ do các vấn đề sức khỏe như viêm khớp hoặc bệnh tim mạch. Điều này có nghĩa là họ thường thức dậy trong thời gian ngắn, làm giảm chất lượng giấc ngủ tổng thể của họ.

Hai học giả kết luận rằng nhu cầu ngủ của mỗi người là khác nhau, trong khi một số ít người may mắn có thể hoạt động tốt với ít thời gian ngủ hơn thì hầu hết mọi người cần ngủ từ bảy đến chín tiếng mỗi đêm để hoạt động tốt nhất.

Nếu bạn thường xuyên thiếu ngủ và phải dựa vào việc ngủ bù vào cuối tuần, bạn nên xem xét lại lịch trình ngủ của mình. Suy cho cùng, ngủ không phải là một thứ xa xỉ, mà là một nhu cầu sinh học.

Lý Ngọc theo Epoch Times