Biden muốn nâng quan hệ Mỹ-Việt lên mức cao nhất, có thể chọc giận Trung Quốc

Trí Đạt
•
Thứ Hai, 04/09/2023

Tổng thống Biden muốn nâng quan hệ Mỹ – Việt lên mức cao nhất, ngang hàng với quan hệ Trung – Việt và Nga – Việt. Hà Nội tỏ ra do dự vì sợ chọc giận Trung Quốc, nhưng theo chuyên gia thì Mỹ có thể cho Việt Nam nhiều thứ hơn.

Thủ tướng Phạm Minh Chính và Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden. (Nguồn: VGP/Nhật Bắc)

Theo Reuter đưa tin hôm 3/9, Tổng thống Mỹ Joe Biden sẽ đến thăm Hà Nội sau một tuần nữa, đến lúc đó Mỹ sẽ nâng quan hệ ngoại giao Việt Nam lên mức cao nhất. Tuy nhiên, động thái này có thể khiến Trung Quốc tức giận, hơn nữa ảnh hưởng thương mại đi kèm từ mối quan hệ ngoại giao này chưa rõ ràng.

Trong thời gian ở Hà Nội, ông Joe Biden sẽ gặp Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và một số lãnh đạo hàng đầu của Việt Nam để bàn về việc tăng cường quan hệ song phương trong một loạt những vấn đề từ công nghệ, kinh tế đến tình hình ổn định trong khu vực và biến đổi khí hậu.

Việt Nam ban đầu biểu thị thận trọng trong việc nâng cấp quan hệ ngoại giao với Mỹ do lo ngại về những phản ứng có thể xảy ra từ nước láng giềng lớn – Trung Quốc. Điều này đã thúc đẩy chính quyền Biden tăng gấp đôi nỗ lực thuyết phục quốc gia Đông Nam Á này, bao gồm nhiều chuyến thăm của các quan chức cấp cao trong Chính phủ Mỹ những tháng gần đây.

Reuters cho biết, Washington hy vọng thông qua động thái chưa từng có tiền lệ này để nâng cao vị thế ngoại giao cao nhất của mình với Việt Nam, ngang hàng với Trung Quốc và Nga, nghĩa là nhảy vọt từ “đối tác toàn diện” để chuyển thẳng lên cấp độ “đối tác chiến lược toàn diện” mà có thể bỏ qua cấp độ “đối tác chiến lược”. Hiện tại, vị thế ngoại giao của Washington với Việt Nam đang kém 2 bậc so với Trung Quốc và Nga.

Chính quyền Biden đã công khai tuyên bố vào tháng 7, các quan chức của cả hai nước kể từ đó đã bày tỏ sự lạc quan một cách không chính thức về việc nâng 2 cấp quan hệ ngoại giao, nhưng cả hai đều chưa đưa ra tuyên bố chính thức.

Cũng theo Reuters, có lẽ để xoa dịu Chính phủ Trung Quốc, Việt Nam đang thảo luận sắp xếp một chuyến thăm cấp cao giữa Hà Nội và Bắc Kinh sau hoặc thậm chí trước khi ông Biden đến Hà Nội vào ngày 10/9. Một số quan chức cho rằng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Thủ tướng Lý Cường có thể gặp gặp các nhà lãnh đạo Việt Nam trong những ngày tới hoặc vài tuần nữa.

Thời cơ tốt nhất

Ông Lê Hồng Hiệp, thành viên cấp cao tại Viện Iseas-Yusof Ishak Singapore, cho biết rủi ro khi nâng cấp quan hệ ngoại giao với Washington vẫn ở mức cao, nhưng lãnh đạo Việt Nam có thể đã tính toán rằng bây giờ là thời điểm tốt nhất để hành động, bởi vì mối quan hệ của họ với Trung Quốc “có thể sẽ xấu đi trong tương lai”.

Hơn nữa, Việt Nam và Trung Quốc đang tồn tại sự chia rẽ về vấn đề biên giới ở Biển Đông, nên hiện vẫn chưa rõ Việt Nam có thể đạt được lợi ích gì trong ngắn hạn từ việc nâng cấp quan hệ ngoại giao này hay không.

Ông Lê Hồng Hiệp cho rằng vấn đề Mỹ cung cấp thêm vật tư quân sự cho Hà Nội đã được thảo luận từ lâu, nhưng do đàm phán cần có thời gian nên dự đoán chưa thể đạt được thỏa thuận ngay lập tức.

Trong khi đó, Việt Nam đang đàm phán với một số nước khác để cập nhật và phát triển kho vũ khí mà hiện tại chủ yếu là vũ khí của Nga.

Hỗ trợ tham vọng của Việt Nam trở thành trung tâm của ngành bán dẫn cũng là một trong những biện pháp khích lệ của Washington, nhưng cho đến nay nguồn tài trợ công theo Đạo luật CHIPS vẫn rất hạn chế.

Mỹ cung cấp nhiều hơn

Ông Vũ Tú Thành, Giám đốc văn phòng Việt Nam của Hội đồng Kinh doanh Mỹ – ASEAN cho biết, Mỹ có thể cung cấp nhiều hơn.

Năng lượng là một lĩnh vực hợp tác khác có thể sẽ tăng cường khi Việt Nam chuẩn bị trở thành nước tham gia về khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) và gió ngoài khơi, mặc dù sự chậm trễ về hành chính và tài trợ đã làm giảm sự nhiệt tình hợp tác.

Sự cải thiện quan hệ Mỹ – Việt được kỳ vọng sẽ thúc đẩy kế hoạch phát triển của các công ty Mỹ tại Việt Nam. Những người quen thuộc với kế hoạch này cho biết nhà sản xuất máy bay Boeing Co. và công ty năng lượng AES có thể công bố thông tin liên quan trong thời gian diễn ra chuyến thăm Việt Nam của ông Biden. Reuters cho biết, hai công ty không có bình luận ngay lập tức.

Ông Vũ Tú Thành thuộc Hội đồng Kinh doanh Mỹ – ASEAN cho biết Mỹ đã là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, Mỹ có thể nới lỏng thủ tục hải quan để thúc đẩy thương mại.

Tuy nhiên, VOA dẫn lời ông Gregory Poling, giám đốc Sáng kiến Minh bạch Hàng hải Châu Á tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), nói rằng: “Điều này không có nghĩa là Việt Nam đang di chuyển vào quỹ đạo của Mỹ. Đây là chuyện Việt Nam vẫn đang duy trì quỹ đạo độc lập của riêng mình – duy trì không gian riêng với Trung Quốc”.