“Bộ tứ kim cương” tập trận chung, gửi thông điệp cứng rắn đến Trung Quốc?

Hải quân Mỹ đang tổ chức các cuộc tập trận ở biển Philippines và Ấn Độ Dương cùng với các nước trong nhóm được gọi là “Bộ tứ kim cương” gồm Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Úc – một động thái được cho là nhằm gửi thông điệp cứng rắn đến Trung Quốc. 

Hôm thứ Ba (21/7), Hải quân Mỹ cho biết đã bắt đầu một cuộc tập trận ba bên ở Biển Philippines với Lực lượng phòng vệ hàng hải của Nhật Bản và Lực lượng phòng vệ Úc, theo Nikkei.

Tàu sân bay USS Ronald Reagan của Mỹ, tàu tuần dương tên lửa dẫn đường USS Antietam và tàu khu trục tên lửa dẫn đường USS Mustin đã tham gia tập trận cùng tàu khu trục Stuart và Arunta, tàu khu trục Hobart, tàu cập cảng trực thăng Canberra và tàu bổ sung Sirius của Úc, cũng như tàu khu trục Teruzuki của Nhật Bản.

Cuối tuần trước, Mỹ và Ấn Độ cũng tổ chức tập trận chung tại khu vực Ấn Độ Dương dưới sự dẫn dắt của tàu sân bay Mỹ USS Nimitz.

Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Úc đã tổ chức các cuộc đàm phán không chính thức được gọi là “Đối thoại An ninh Tứ giác” hay “Quad” mà thường được gọi là “Bộ Tứ kim cương” kể từ năm 2007, mặc dù một số bên tham gia đã thận trọng để không mô tả cuộc tập hợp này như một nhóm quân sự hay như nền tảng cho một NATO ở châu Á. 

Trung Quốc đã bày tỏ những quan ngại liên quan đến khuôn khổ của bộ tứ này. Năm 2007, Úc cam đoan với Trung Quốc rằng họ sẽ hạn chế sự tham dự của Bộ Tứ đối với các vấn đề thương mại và văn hóa. Ấn Độ cũng nhấn mạnh với Trung Quốc năm đó rằng Bộ Tứ không có ý nghĩa nào về mặt an ninh.

Tuy nhiên, động thái tập trận liên quan đến cả 4 nước trong thời gian qua ở khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương đã khiến các nhà phân tích nhận định rằng xu hướng giới hạn hoạt động của Bộ Tứ đang thoái trào. 

Giới quan sát đang chờ xem liệu Mỹ, Nhật Bản và Ấn Độ có mời Úc tham gia cuộc tập trận 3 bên Malabar hàng năm hay không. Úc từng được mời tham gia năm 2007 với tư cách thành viên không thường trực, nhưng vào năm 2018, Ấn Độ đã loại trừ Úc để tránh nhận thức về một nhóm quân sự chống Trung Quốc. 

Sau các cuộc đụng độ biên giới ở dãy Himalayas với Trung Quốc thời gian qua, cảm tính của Ấn Độ về Trung Quốc đã thay đổi nhanh chóng.

Derek Grossman, nhà phân tích quốc phòng cấp cao của Rand Corp có trụ sở tại California cho biết nếu năm nay Ấn Độ mời Úc tham gia cuộc tập trận Malabar, đó sẽ thể hiện quyết tâm thống nhất của Bộ Tứ để đối phó với Trung Quốc trong khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương và trên thế giới. 

Các nhà phân tích khác đã chỉ ra rằng kỳ thực cuộc tập trận chung giữa Ấn Độ và Mỹ ở Ấn Độ Dương giống như một tiền thân của những điều sắp tới.

Ông Patrick Cronin, chủ tịch an ninh khu vực Châu Á – Thái Bình Dương tại Học viện Hudson đồng tình với quan điểm này. Ông cho rằng các cuộc tập trận hải quân quốc tế đang diễn ra ở Ấn Độ – Thái Bình Dương là việc biểu dương lực lượng mới nhất của Ấn Độ, Úc và Nhật Bản, rũ bỏ khỏi những hạn chế trước đây về về các cuộc diễn tập quân sự đa phương.

Điều này diễn ra vào thời điểm cả bốn nước Bộ Tứ đều có mối quan hệ xấu đi với Trung Quốc.  

“Từ biên giới Himalayas đến biển Đông và biển Hoa Đông, Quân đội giải phóng Nhân dân (PLA) đang dẫn đầu chiến dịch bành trướng của Bắc Kinh nhằm dần dần tạo ra phạm vi ảnh hưởng và kiểm soát sâu rộng. Đây hầu như không phải là chiến dịch để giành cảm tình của các nước,” ông Cronin nói.

Nhật Bản cho biết trong sách trắng quốc phòng năm 2020 của mình rằng Trung Quốc đã “không ngừng” tiếp tục những nỗ lực đơn phương nhằm cưỡng chế thay đổi hiện trạng ở khu vực biển xung quanh quần đảo Senkaku do Nhật Bản quản lý. Nhật Bản mới đây còn liệt Trung Quốc là “mối nguy còn lớn hơn cả Triều Tiên.”

Đô đốc Hải quân Ấn Độ đã nghỉ hưu Sudarshan Shrikhande, đồng thời là cựu giám đốc tình báo hải quân, cho biết Bộ Tứ có khả năng mở rộng để bao gồm nhiều nước láng giềng hơn. Ông nhận định nếu Quad phối hợp với một số nước thành viên ASEAN, sẽ có thể trở thành một đối trọng nặng ký với tham vọng và sức mạnh của Trung Quốc. 

Để điều đó xảy ra, ông Shrikhande nói rằng sự hợp tác của Bộ Tứ cần phải được đa phương hóa. Việc gia tăng triển khai lực lượng hải quân ở khu vực Ấn Độ Dương cũng như Tây Thái Bình Dương là một khía cạnh, nhưng các chiến lược về ngoại giao, kinh tế và thậm chí thông tin cũng cần được phối hợp.

Lê Xuân (theo Nikkei)

Xem thêm: