Chiến tranh Nga-Ukraine ảnh hưởng kinh tế toàn cầu: Ai lợi, ai hại?

Ôn Ni
•
Thứ Sáu, 18/03/2022

Chiến tranh Nga – Ukraine đã khiến không chỉ Nga và Ukraine mà nền kinh tế toàn cầu cũng bị tổn thất nặng nề. Tuy nhiên, một số quốc gia được hưởng lợi từ cuộc chiến này. Ông Mike Sun, chiến lược gia đầu tư Bắc Mỹ và là chuyên gia về Trung Quốc, cho rằng các nền kinh tế dựa vào tài nguyên như Canada và Úc được hưởng lợi tương đối, nhưng Mỹ được lợi nhiều nhất, trong khi Trung Quốc (Đảng Cộng sản Trung Quốc, ĐCSTQ) lại hại nhiều hơn lợi.

shutterstock 2119738292 — Quan hệ Nga – Ukraine – Trung Quốc – Mỹ (Ảnh: Dilok Klaisataporn/ Shutterstock)

Cuộc chiến Nga – Ukraine đã diễn ra được 3 tuần, không chỉ nhiều thành phố ở Ukraine bị tàn phá bởi đạn pháo của Nga và hàng triệu người phải rời xa quê hương, mà chính nước Nga cũng đang phải đối mặt với khủng hoảng kinh tế do chiến tranh và các biện pháp trừng phạt của phương Tây, và đã nhờ đến sự giúp đỡ của ĐCSTQ.

Vào ngày 13/3, các quan chức Mỹ tiết lộ rằng sau khi chiến tranh nổ ra, Nga đã yêu cầu Trung Quốc cung cấp hỗ trợ quân sự và kinh tế. Ngày hôm sau, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Jake Sullivan và nhà ngoại giao hàng đầu của Trung Quốc Dương Khiết Trì đã có cuộc hội đàm căng thẳng tại Rome trong 7 giờ. Ông Sullivan bày tỏ lo ngại về sự ủng hộ của Bắc Kinh đối với Moscow, đồng thời cảnh báo về những hậu quả.

Ông Mike Sun nói với Epoch Times rằng Mỹ đã hợp lực với các đồng minh để kiềm chế thành công Nga, và giờ đây họ đã cảnh báo rằng “nếu ĐCSTQ giúp Nga lách các lệnh trừng phạt của Mỹ, thì sẽ hứng chịu trừng phạt nghiêm khắc”. Ông cho rằng trong cuộc chiến này, Mỹ được lợi nhiều nhất, còn Trung Quốc thì hại nhiều hơn lợi.

Nền kinh tế Ukraine có thể suy giảm 35%

Ukraine bị Nga xâm lược, sẽ bị tổn thất rất lớn. Theo một báo cáo do Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) công bố vào ngày 14/3, việc Nga tiếp tục xâm lược Ukraine đã gây ra thiệt hại nặng nề về nhân mạng và thiệt hại kinh tế đáng kể, và sản xuất kinh tế của Ukraine dự kiến sẽ giảm ít nhất 10% trong năm nay.

Báo cáo cũng chỉ ra rằng nền kinh tế Ukraine thực tế có thể giảm từ 25% đến 35%, dựa trên dữ liệu trước đây về mức giảm tổng sản phẩm quốc nội (GDP) thực tế thời chiến được thu thập từ Iraq, Lebanon, Syria và Yemen.

IMF cho biết sau một cuộc khủng hoảng nhân đạo, dự kiến sẽ có một cuộc suy thoái kéo dài và chi phí tái thiết liên tục gia tăng; ngay cả khi cuộc chiến tranh hiện tại kết thúc, chi phí khôi phục và tái thiết cũng đã rất lớn.

Thống kê do Liên Hợp Quốc công bố cho thấy, hơn 2,8 triệu người Ukraine đã chạy khỏi đất nước này kể từ khi Nga xâm lược, làm bùng lên cuộc khủng hoảng tị nạn lớn nhất ở châu Âu kể từ sau Thế chiến thứ Hai.

Nền kinh tế Nga đang thụt lùi ít nhất 30 năm

CNBC, trích dẫn phân tích của các nhà kinh tế, nhà đầu tư và nhà ngoại giao, báo cáo rằng việc Nga xâm lược Ukraine và kết quả dẫn đến toàn cầu tẩy chay, sẽ khiến nền kinh tế Nga lùi lại ít nhất 30 năm và mức sống trong ít nhất 5 năm tới sẽ giảm xuống thấp hơn so với hiện nay.

Theo thống kê của nền tảng theo dõi các lệnh trừng phạt quốc tế Castellum.AI, tính đến ngày 15/3, Nga đã phải chịu 6.807 lệnh trừng phạt vì cuộc xâm lược Ukraine, vượt xa kỷ lục trước đó là 3.616 của Iran và 2.608 của Syria. Nga đã trở thành quốc gia bị trừng phạt nghiêm trọng nhất trong lịch sử.

Các biện pháp trừng phạt của phương Tây nhằm đẩy Nga ra khỏi thị trường toàn cầu, đóng băng tài sản của Nga trên khắp thế giới đã giáng một đòn chí mạng vào nền kinh tế nước này. Hai trong số đó có tác động lớn nhất đó là, các ngân hàng lớn nhất của Nga bị loại khỏi khỏi hệ thống thanh toán toàn cầu SWIFT, khiến họ khó có thể xử lý các giao dịch ở nước ngoài; trừng phạt thứ hai là đóng băng hàng trăm tỷ euro dự trữ ngoại hối do Ngân hàng Trung ương Nga nắm giữ, khiến cho họ không có dự trữ để hỗ trợ đồng rúp.

Ông Mike Sun nói với Epoch Times rằng bất kể kết quả của cuộc chiến như thế nào, việc Nga phải đối mặt với các biện pháp trừng phạt dài hạn chưa từng có như vậy, sẽ làm suy giảm sức mạnh quốc gia rất nhiều. Hơn nữa sự cắt đứt hoàn toàn của phương Tây sẽ biến Nga thành một hòn đảo cô lập trên Trái đất.

Ngoài Nga và Ukraine, châu Âu tổn thất nhiều nhất

Ông Mike Sun cho biết, ngoài Nga và Ukraine, khu vực chịu thiệt hại kinh tế lớn nhất là ở châu Âu. Chiến tranh Nga – Ukraine được coi là cuộc chiến lớn nhất trên lục địa châu Âu kể từ sau Thế chiến thứ Hai. Ngoài thương vong và hàng triệu người tị nạn trong khu vực, nó tác động lớn nhất đến kinh tế, dự kiến nó có thể khiến cho kinh tế trở châu Âu lùi lại rất nhiều năm.

Nhà kinh tế trưởng của Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB), bà Christine Lagarde, hôm 10/3 cho biết, chiến tranh sẽ có tác động vật chất đến hoạt động kinh tế và lạm phát, nguyên nhân là do giá năng lượng và hàng hóa cao hơn, hoạt động kinh doanh quốc tế bị gián đoạn, niềm tin bị suy giảm.

Lấy ngũ cốc làm ví dụ, Nga và Ukraine đều là những nước sản xuất ngũ cốc lớn, Ukraine được mệnh danh là “kho lương thực của châu Âu”. Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên Hợp Quốc (FAO) dự đoán rằng chiến tranh có thể khiến 20% đến 30% diện tích nông nghiệp của Ukraine không thể trồng trọt hoặc thu hoạch trong mùa vụ năm 2022. Trong mùa sản xuất 2022 – 2023, giá lương thực và thực phẩm quốc tế vốn đã cao có thể sẽ tăng thêm 22%.

Tuần trước, Ngân hàng Trung ương châu Âu đã hạ dự báo tăng trưởng kinh tế năm nay từ 4,2% xuống 3,7%. Trong khi đó Goldman Sachs đưa ra dự báo bi quan hơn khi hạ dự báo tăng trưởng kinh tế khu vực đồng euro năm nay xuống 2,5% từ mức 3,9% trước đó, mức giảm 1,4 điểm phần trăm.

Các quốc gia giàu tài nguyên như Canada sẽ được hưởng lợi

Theo phân tích của ông Mike Sun, khi năng lượng và khoáng sản của Nga bị hạn chế, các nước có nguồn tài nguyên lớn như Canada, Úc và Trung Đông sẽ được hưởng lợi. Cả Canada và Úc đều là những nền kinh tế dựa vào tài nguyên. Canada là nước xuất khẩu ngũ cốc lớn và là nước xuất khẩu phân kali lớn nhất thế giới. Úc là nguồn cung cấp kim loại và khoáng sản lớn của thế giới, đây cũng là quốc gia giàu than đá, quặng sắt, v.v.

Ông Mike Sun kỳ vọng dù giá dầu có tăng vọt sau khi chiến tranh bùng nổ nhưng nó sẽ sớm giảm trở lại. “Khu vực Trung Đông có rất nhiều dầu, và OPEC đồng ý tăng sản lượng, và giá dầu thô có thể giảm 20% ngay lập tức.”

Giá dầu thô giảm xuống dưới 100 đô la / thùng vào ngày 15/3, xóa bỏ phần lớn tác động giá dầu tăng sau khi Nga xâm lược Ukraine. Dầu thô Brent chuẩn quốc tế giảm hơn 7% trong cùng ngày, xuống còn 98,59 USD/ thùng.

Mỹ được lợi nhiều nhất, ĐCSTQ chịu hại nhiều hơn lợi

Ông Mike Sun cho rằng Mỹ là bên hưởng lợi lớn nhất khi chiến tranh Nga – Ukraine bùng nổ. Ông phân tích, trước hết, chiến lược tổng thể của Mỹ để đối phó với xung đột Nga – Ukraine là rất rõ ràng, đó là liên kết với với Liên minh châu Âu để đối kháng với Nga, làm suy yếu sức mạnh của Nga. Đồng thời khiến châu Âu đoàn kết bên cạnh mình.

Thứ hai, nền kinh tế Mỹ được hưởng lợi. Một khi châu Âu thoát khỏi sự phụ thuộc vào Nga về năng lượng, các quốc gia khác sẽ thay thế Nga gia nhập thị trường châu Âu, và việc lượng lớn khí đốt tự nhiên của Mỹ được bán sẽ là một dấu hiệu rõ ràng.

Ngoài ra, các doanh nghiệp công nghiệp quân sự của Mỹ sẽ được hưởng lợi. Việc Nga xâm lược Ukraine đã khiến các nước phương Tây, đặc biệt là Đức và Nhật Bản cảnh giác. Đức có kế hoạch tăng ngân sách quốc phòng lên hơn 2% GDP bắt đầu từ năm nay, và Nhật Bản cũng đang chuẩn bị tăng cường sức mạnh quốc phòng của mình.

Ngày 14/3, Chính phủ Đức thông báo sẽ mua 35 máy bay chiến đấu F-35 của Mỹ để thay thế những chiếc Panavia Tornado đã cũ. Đây là cam kết của Thủ tướng Đức Olaf Scholz dành 100 tỷ euro (khoảng 113 tỷ USD) để nâng cấp vũ khí của nước này. Đây cũng là thỏa thuận quốc phòng lớn đầu tiên kể từ khi Nga xâm lược Ukraine.

Thứ ba, nếu Mỹ kiềm chế thành công Nga, thì Mỹ có thể quay trở lại châu Á và tập trung vào đối phó với ĐCSTQ. Ông Mike Sun nói rằng hiện nay những người tại cấp cao nhất của Mỹ đều minh xác một vấn đề, ĐCSTQ mới là mối đe dọa lớn nhất đối với Mỹ. Chính quyền Biden đã đề ra một chiến lược lâu dài để đối phó với ĐCSTQ. Ông Mike Sun cho rằng các biện pháp trừng phạt nghiêm khắc mà Mỹ áp đặt đối với Nga là “giết gà dọa khỉ”.

Ông nói: “Sự đối đầu giữa Trung Quốc và Mỹ đang leo thang, và nó dần dần lan rộng ra các lĩnh vực khác nhau. Trong ngắn hạn, đối với ĐCSTQ mà nói, cuộc chiến Nga – Ukraine là có lợi và cũng có bất lợi. Lợi ích lớn nhất là sự phụ thuộc của Nga vào ĐCSTQ tăng lên, và ĐCSTQ có thể giải quyết một phần đáng kể nhu cầu năng lượng của mình. Nhưng bất lợi lớn nhất là quan hệ Trung – Mỹ không còn có thể trở lại như xưa, do đó về lâu dài, hại sẽ nhiều hơn lợi, và ĐCSTQ sẽ mất nhiều hơn được.”

Cuối cùng, ông Mike Sun đã trích dẫn một tuyên bố của Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken để nhắc nhở ĐCSTQ sau cuộc họp cấp cao giữa Trung Quốc và Mỹ tại Alaska vào tháng 3 năm ngoái rằng: “Đánh cược chống lại Mỹ chưa bao giờ là cuộc đánh cược hay” (It’s never a good bet to bet against America).