Cựu đại sứ Nhật Bản tại Trung Quốc nói về ông Tập Cận Bình trong hồi ký
- Lý Tử Tuấn
- •
Ông Hideo Tarumi, cựu đại sứ Nhật Bản tại Trung Quốc, đã viết hồi ký trên hai số liên tiếp của tạp chí Bungei Shunjū (Văn nghệ Xuân Thu), ngoài tiết lộ việc các nhà ngoại giao Nhật Bản tại Bắc Kinh bị đối xử thô lỗ, ông còn phân tích chi tiết những thay đổi mà Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã mang lại cho Trung Quốc trong thời gian 10 năm kể từ khi cầm quyền. 
Ông chỉ ra rằng đường lối phát triển kinh tế cấp cao của ông Đặng Tiểu Bình đã đi đến hồi kết, ông Tập Cận Bình đã chọn quay trở lại đường lối độc tài của thời Mao Trạch Đông, cho dù chính sách an ninh quốc gia mà ông mạnh mẽ thúc đẩy trái ngược với mô hình kinh tế của Trung Quốc, nhưng vẫn nhất quyết đi theo con đường riêng của mình, khiến đại sứ các nước không hiểu được vấn đề. Một biên tập viên của ấn bản quốc tế của truyền thông Nhật Bản phân tích rằng ông Hideo Tarumi đã có “tiết lộ” chấn động sau hai tháng rời nhiệm sở, gây khó dễ cho đại sứ mới được bổ nhiệm Kanasugi Kenji.
Sau khi trở thành chủ tịch nước, “khí chất đã thay đổi”
Cựu Đại sứ Nhật Bản tại Trung Quốc Hideo Tarumi đã viết hồi ký trên tạp chí Bungei Shunjū (Văn nghệ Xuân Thu), ghi lại những ấn tượng của ông về ông Tập Cận Bình. Trong hồi ký của mình, ông Hideo Tarumi nhớ lại thời điểm năm 2009, khi đó ông Tập Cận Bình là Phó Chủ tịch nước, đến thăm Nhật Bản và lần đầu tiên gặp Nhật hoàng. Khi đó, lúc đó ông Hideo Tarumi là trưởng phòng Trung Quốc Mông Cổ, chịu trách nhiệm sắp xếp cho các vị khách đến dự bữa tối tại dinh Thủ tướng. Ông Hideo Tarumi lần lượt đón 70 khách và vượt quá thời gian, trong khi đó với tư cách là một vị khách, ông Tập Cận Bình không hề tỏ ra bất mãn trên khuôn mặt trong khi chờ đợi nên đã để lại ấn tượng khiêm nhường trong lòng ông Hideo Tarumi.
Sáu năm sau, vào năm 2015, ông Hideo Tarumi tháp tùng Chủ tịch các vấn đề chung của Đảng Dân chủ Tự do Toshihiro Nikai trong chuyến thăm và gặp lại ông Tập Cận Bình, người đã trở thành chủ tịch nước. Khi đó, ông Hideo Tarumi cảm thấy “khí chất của Tập Cận Bình đã hoàn toàn thay đổi”, ông Tập Cận Bình được rất nhiều lính canh bảo vệ, lực lượng an ninh rõ ràng cao hơn so với chủ tịch tiền nhiệm Hồ Cẩm Đào nên rất khó đến gần ông ấy.
ĐCSTQ đối mặt với thách thức về “tính hợp pháp của sự cai trị”
Ngoài việc mô tả những gì ông đã nhìn thấy và nghe thấy trong nhiệm kỳ của mình, hồi ký của ông Hideo Tarumi còn dành một nửa không gian để phân tích những thay đổi chính sách trong thời kỳ ông Tập Cận Bình.
Ông đã phân tích từ ba khía cạnh: Đầu tiên, ông chỉ ra rằng sau khi ông Tập Cận Bình nhậm chức, tính “hợp pháp” trong sự cai trị của ĐCSTQ đã gặp thử thách. Ông chỉ ra rằng, kỷ nguyên kinh tế của ông Đặng Tiểu Bình chỉ là ảo ảnh, sau khi ông Tập Cận Bình nhậm chức, “Đối với một Trung Quốc không có hệ thống dân chủ, người dân sẽ nghĩ ‘Tại sao lại để cho Đảng Cộng sản Trung Quốc’ cai trị?”
Ông Hideo Tarumi nói tiếp, sau cải cách và mở cửa của ông Đặng Tiểu Bình vào những năm 1980, sau hơn 30 năm thịnh vượng, vấn đề tham nhũng ngày càng trở nên nghiêm trọng, tỷ lệ thất nghiệp hiện nay ước tính lên tới 40%. Về vấn đề này, ông chỉ ra rằng ông Tập Cận Bình đang ở ngã ba đường, một là chọn con đường tăng trưởng kinh tế tốc độ cao của ông Đặng Tiểu Bình, hai là quay trở lại con đường “cường quốc” của Mao Trạch Đông. Hành động của ông Tập Cận Bình chứng tỏ ông đã chọn con đường thứ hai, sử dụng mức độ tập trung quyền lực ở mức độ cao để duy trì tính hợp pháp của ĐCSTQ.
Đảng và quân đội phục tùng Tập Cận Bình
Trước khi ông Hideo Tarumi trở thành đại sứ, ông đã cảm nhận được tốc độ tập trung quyền lực ở mức độ cao của ông Tập Cận Bình và khiến đảng cũng như quân đội thống nhất phục tùng theo ông. Trong hồi ký của mình, ông Hideo Tarumi tiết lộ những “sự thay đổi” mà ông nhìn thấy trước và sau khi ông Tập nhậm chức: “Vài năm trước khi nhậm chức, tôi đã biết ‘Thường vụ Bộ Chính trị’ phải báo cáo lên Tổng Bí thư (Tập Cận Bình) vào cuối năm. Tàu hỏa chuyên dụng hoặc máy bay đặc biệt mà Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị đi phải được ‘Văn phòng Tổng Bí thư’ giám sát chặt chẽ. Nói cách khác, Thường vụ Chính trị chỉ là ‘cấp dưới’ ’của Tập Cận Bình.”
Ông Hideo Tarumi đặc biệt chỉ ra rằng, một số nhà bình luận cho rằng “những người thân tín” của Ngoại trưởng Tần Cương và Bộ trưởng Quốc phòng Lý Thượng Phúc được ông Tập Cận Bình thăng chức nhưng cũng vội vàng hạ đài, chứng tỏ chính quyền của ông Tập Cận Bình không ổn định. Tuy nhiên, ông chỉ ra rằng những sự cố “ngã ngựa” này chứng tỏ ông Tập Cận Bình đang bất ổn, nắm giữ nhiều quyền lực hơn trước.
Thay đổi “mục tiêu chiến lược quốc gia”, đặt an ninh quốc gia lên hàng đầu
Kể từ năm 2015 đến nay, 17 người Nhật đã bị buộc tội “gián điệp” hoặc các tội liên quan đến an ninh quốc gia khác ở Trung Quốc. Năm ngoái, Trung Quốc xét xử vụ án gián điệp Nhật Bản, một nhân viên công ty dược phẩm bị kết án 12 năm tù. Ông Hideo Tarumi đã nhiều lần liên lạc với phía Trung Quốc về việc này. Ông chỉ ra rằng, sau khi ông Tập Cận Bình nhậm chức, “mục tiêu chiến lược quốc gia” hoàn toàn thay đổi, ông đặt an ninh quốc gia lên hàng đầu, thậm chí còn quan trọng hơn cả kinh tế, do đó, ông Tập Cận Bình đã tăng 11 hạng mục an ninh quốc gia ban đầu lên 14 hạng mục.
Tuy nhiên, trong mắt ông Hideo Tarumi, chính sách chú trọng an ninh quốc gia của ông Tập Cận Bình đi ngược lại với mô hình kinh tế Trung Quốc hiện nay. Trong hồi ký của mình, ông Hideo Tarumi tiết lộ: “Khi trò chuyện với các đại sứ châu Âu và Mỹ, họ đều tin rằng ông Tập Cận Bình đã hy sinh nền kinh tế để đạt được an ninh quốc gia nên đã sửa đổi Đạo luật phản gián và tăng cường kiểm soát nhập cảnh. Nhưng những điều này cũng liên quan đến phát triển kinh tế.” … Đó là một điều mâu thuẫn, và các đại sứ châu Âu và Mỹ cũng rất bối rối về điều này.”
Ông Hideo Tarumi cho rằng, ông Tập Cận Bình hiện đã hơn 70 tuổi, chưa biết tình hình chính trị Trung Quốc khi ông Tập qua đời có bị ảnh hưởng hay không, tuy nhiên, với tư cách là nước láng giềng, chúng ta phải chuẩn bị cho những “sự thay đổi chính sách” trong thời kỳ “hậu Tập Cận Bình”. Ví dụ thu hút người sáng lập giàu có của Alibaba, Jack Ma, đến Nhật Bản, quan trọng hơn là nó sẽ thu hút nhiều người Trung Quốc đến du lịch Nhật Bản hơn và khiến người Trung Quốc có ấn tượng tốt về Nhật Bản.
Biên tập viên Nhật Bản: Tiết lộ này chắc chắn sẽ làm khó tân đại sứ
Sato (hóa danh), biên tập viên quốc tế cao cấp của truyền thông Nhật Bản, đã đọc toàn bộ cuốn hồi ký của ông Hideo Tarumi viết trên tạp chí “Văn nghệ Xuân Thu” và phân tích nội dung cuốn hồi ký chi tiết hơn tưởng tượng.
Sato chỉ ra rằng đại sứ hàng tháng đều tổ chức tiệc trà với các nhà báo Nhật Bản đóng tại Bắc Kinh và không thể đưa tin nội dung buổi trà đạo, theo như ông được biết, ông Hideo Tarumi khi còn đương chức đã tương đối thận trọng khi nói chuyện với các phóng viên. Ví dụ, ông ấy đã tổ chức một buổi chụp ảnh ở Bắc Kinh với tư cách cá nhân, khi đó ông không nói với các phóng viên Nhật Bản về sự tủi nhục của mình vào thời điểm đó. Sato chỉ phát hiện ra sự việc sau khi đọc bài viết trên “Văn nghệ Xuân Thu”.
Sato nói: “Tôi nghĩ ông Hideo Tarumi đã nói quá nhiều. Mối quan hệ hiện tại giữa Trung Quốc và Nhật Bản không tốt lắm, nhưng mối quan hệ giữa Trung Quốc và Nhật Bản cũng rất quan trọng. Mặc dù vậy, tôi tin rằng xuất phát điểm của ông ấy là vì mối quan hệ tốt đẹp giữa Trung Quốc và Nhật Bản.”
Sato chỉ ra rằng, trong giới chính trị Nhật Bản, các đại sứ nói chung có thể bình luận về các vấn đề thời sự miễn là nhận xét của họ sau khi rời nhiệm sở không động đến bí mật quốc gia. Tuy nhiên, việc viết hồi ký sau hai tháng rời nhiệm sở là “hơi quá nhanh”, và “tiết lộ” chắc chắn sẽ khiến ông Kanasugi Kenji gặp khó trong việc xử lý quan hệ Trung-Nhật.
Xem thêm
Từ khóa Tập Cận Bình Bungei Shunjū Hideo Tarumi
