Mỹ bị cáo buộc đã phóng đại giả thuyết Nga xâm lược Ukraine

Một số quan chức Mỹ, Nga và Ukraine hiện tại và trước đây đã bày tỏ lo ngại của họ với tờ Newsweek rằng thông tin tình báo của Mỹ về một cuộc xâm lược sắp xảy ra của Nga vào Ukraine đang được phóng đại, có khả năng nhằm ngăn chặn sự xâm lược thật sự từ Moscow và tránh một cuộc chiến tranh tàn khốc.

Embed from Getty Images

Tổng thống Nga Vladimir Putin đã điều động hơn 100.000 quân Nga và cùng các trang thiết bị dọc theo các biên giới phía nam, phía đông và phía bắc của Ukraine, trong khi Kyiv và các đồng minh phương Tây chờ xem liệu việc triển khai này có phải là một ‘trò lừa bịp’ hay là màn dạo đầu cho chiến dịch quân sự nghiêm trọng nhất của châu Âu kể từ sau Thế chiến II.

Nhưng trong khi ông Putin chơi trò chơi của mình, một số người tin rằng Mỹ và các đồng minh phương Tây cũng đang chơi trò riêng của họ.

Các cựu quan chức cấp cao của Ukraine, những người vẫn giữ liên lạc với chính quyền hiện tại và các cơ quan tình báo nói với tờ Newsweek rằng một số người ở Ukraine – bao gồm cả trong vòng nội bộ của Tổng thống Zelensky – nghi ngờ rằng người Mỹ đang phóng đại mối đe dọa từ Nga.

Ông Pavlo Klimkin, ngoại trưởng Ukraine từ năm 2014 đến 2019, chỉ ra rằng những thất bại trong quá khứ của tình báo Mỹ đã khiến một số người ở Kyiv hoài nghi. “Tình báo Hoa Kỳ trong nhiều trường hợp đã sai lầm khủng khiếp.”

Ông trích dẫn những thất bại rõ ràng trong cuộc rút quân hỗn loạn gần đây của Hoa Kỳ khỏi Afghanistan làm ví dụ.

Các báo cáo tình báo phương Tây thường xuyên cảnh báo về cuộc xâm lược sắp xảy ra đã càng làm tăng sức nóng cho vụ việc. Sau đó, các quyết định sơ tán nhân viên đại sứ quán không thiết yếu và thành viên gia đình các nhà ngoại giao dường như đã nâng cao quan điểm cho tất cả các bên.

Một số người nói rằng giọng điệu chiến tranh càng lớn, thì ông Putin càng có nguy cơ bị kích động.

Oleksandr Danylyuk, cựu thư ký Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine, nói với tờ Newsweek rằng đây “rõ ràng có thể là một mục đích [của Hoa Kỳ].”

Bản thân ông Putin đã đề cập đến những rủi ro tiềm ẩn liên quan đến cách tiếp cận như vậy trong cuộc họp báo hôm thứ Ba cùng với Thủ tướng Hungary Viktor Orbán, quốc gia là thành viên NATO nhưng vẫn duy trì quan hệ tốt với Nga.

Nhà lãnh đạo Nga nói rằng Mỹ “không quá quan tâm đến an ninh của Ukraine, nhưng nhiệm vụ chính của họ là kiềm chế sự phát triển của Nga.”

“Theo nghĩa này,” ông nói thêm, “Bản thân Ukraine chỉ là một công cụ để đạt được mục tiêu này.”

“Điều này có thể được thực hiện theo nhiều cách khác nhau: Bằng cách lôi kéo chúng ta vào một loại xung đột vũ trang nào đó và buộc các đồng minh của họ [Mỹ] ở châu Âu áp đặt các lệnh trừng phạt rất cứng rắn chống lại chúng ta mà Hoa Kỳ đang đề cập ngày nay”, ông Putin nói, “Hoặc lôi kéo Ukraine vào NATO, thiết lập các hệ thống vũ khí tấn công ở đó và kích động một số người Banderivtsi giải quyết vấn đề Donbas hoặc Crimea bằng vũ lực, và do đó vẫn kéo chúng ta vào một cuộc xung đột vũ trang.”

Thuật ngữ Banderivtsi dùng để chỉ những người theo chủ nghĩa dân tộc cánh hữu Ukraine, một số người đã tham gia vào cuộc nổi dậy năm 2014 đưa chính phủ thân phương Tây lên nắm quyền ở Kyiv, và đã hoạt động trở lại trong cuộc chiến sau đó chống lại những phiến quân liên kết với Moscow, những người đã tuyên bố thành lập nước cộng hòa ly khai ở vùng Donbas phía đông.

Tuy vậy, Bộ Ngoại giao Ukraine phản bác mạnh mẽ suy đoán của ông Putin về động cơ của Mỹ.

“Đó là một logic hoàn toàn sai lầm khi nghĩ rằng Mỹ đang cố gắng kéo Nga vào cuộc xung đột hoặc Ukraine đang cố gắng làm như vậy”, Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba nói trong cuộc họp báo hôm thứ Tư.

“Chúng tôi chắc chắn muốn tránh bất kỳ xung đột quân sự nào,” ông nói thêm, “và chúng tôi chia sẻ mục tiêu đó với Hoa Kỳ.”

Ông Kuleba nhắc lại nguồn gốc của đợt bùng phát bất ổn kéo dài nhiều năm ở Ukraine, lưu ý rằng chính Kyiv là bên đầu tiên lên tiếng báo động về sự “tập trung chưa từng có” của quân đội Nga gần biên giới Ukraine vào mùa xuân năm ngoái.

Và khi sự tích tụ này bắt đầu tăng tốc vào mùa thu năm ngoái, ông nói rằng chính Hoa Kỳ là người đầu tiên cung cấp thông tin cho Ukraine và cộng đồng quốc tế.

“Tôi đánh giá cao vai trò của Hoa Kỳ trong việc chia sẻ thông tin này ở giai đoạn rất sớm và cho phép các bên khác đánh giá thông tin đó và chuẩn bị cho các tình huống có thể xảy ra,” ông Kuleba nói.

Ông nói thêm: “Giờ đây, tôi đánh giá cao vai trò của Hoa Kỳ trong việc huy động sự ủng hộ của quốc tế đối với Ukraine và huy động các nỗ lực ngoại giao nhằm ngăn chặn tình huống xấu nhất xảy ra”.

Ông Kuleba cũng phủ nhận có bất kỳ sự hiểu lầm lớn nào giữa các quan chức Ukraine và những người đồng cấp Mỹ khi đề cập đến các vấn đề cốt lõi. Ông giải thích rằng động cơ cho cuộc tranh luận hiện tại về nguy cơ chia rẽ giữa Washington và Kyiv chỉ đơn giản là do mô tả một cuộc tấn công có thể xảy ra của Nga là “sắp xảy ra”, một từ mà ông nói có nhiều cách diễn dịch khác nhau.

“Người hưởng lợi duy nhất của cuộc thảo luận này là Liên bang Nga, đất nước muốn gieo rắc sự chia rẽ giữa chúng ta”, ông Kuleba nói. “Không có sự chia rẽ nào giữa tôi và Ngoại trưởng [Antony] Blinken; hay giữa Tổng thống [Volodymyr] Zelensky và Tổng thống [Joe] Biden.”

Tuy nhiên, nhà ngoại giao hàng đầu của Ukraine cũng cho biết việc các nước như Australia, Anh và Mỹ rút nhân sự và thành viên gia đình khỏi Kyiv là “quá sớm”.

Ông Kuleba nói rằng mặc dù lực lượng quân đội Nga tập trung dọc theo biên giới và ở Donbas là “rất lớn” và “gây nhiều áp lực lên chúng tôi”, ông lưu ý rằng lực lượng này “vẫn chưa đủ cho một chiến dịch quân sự quy mô lớn chống lại Ukraine.”

Trong cuộc họp báo hôm thứ Sáu sau cuộc gọi với ông Biden, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cũng đã đề cập đến cái gọi là “sự phóng đại” của Washington và các hãng truyền thông Mỹ về một cuộc xâm lược tiềm tàng của Nga.

“Tôi là tổng thống của Ukraine,” ông nói, “và tôi đang sống ở đây và tôi nghĩ rằng tôi biết các chi tiết ở đây tốt hơn.”

“Họ đang nói ngày mai là chiến tranh,” ông Zelensky nói. “Điều này có nghĩa là sự hoảng loạn trên thị trường, sự hoảng loạn trong lĩnh vực tài chính. Đất nước chúng ta phải trả giá bao nhiêu?”

Đại diện thường trực của Nga tại LHQ Vassily Nebenzia cũng đã đối đầu với Mỹ về điểm này trong cuộc họp tại Hội đồng Bảo an hôm thứ Hai, nói rằng Washington “không thể đưa ra bằng chứng nào chứng minh những cáo buộc nghiêm trọng như vậy” về việc Moscow đang lên kế hoạch tấn công trong thời gian tới. 

Nebenzia cho biết: “Tuy nhiên, điều này không ngăn cản họ leo thang sự cuồng loạn lên mức gây ra hậu quả kinh tế thực sự cho nước láng giềng Ukraine của chúng tôi”.

Evgeny Buzhinskiy, một trung tướng Nga đã nghỉ hưu, người giữ chức vụ chủ tịch Trung tâm Nghiên cứu Chính sách Nga và Phó chủ tịch Hội đồng Các vấn đề Quốc tế Nga, cũng cáo buộc Hoa Kỳ gây ra “sự cuồng loạn” ở Ukraine.

“Thành thật mà nói, tôi không hiểu tại sao Hoa Kỳ lại lên cơn cuồng loạn này khi sơ tán nhân viên ngoại giao khỏi Kyiv, sơ tán hàng loạt người khỏi Kyiv hay Hoa Kỳ đang nói rằng Nga sẽ thực hiện các cuộc tấn công tên lửa nhằm vào Kyiv nhằm vào đại sứ quán Hoa Kỳ?”, ông Buzhinskiy nói với tờ Newsweek. “Thật là ngu ngốc. Thật là vớ vẩn. Tôi không hiểu.”

“Ngay cả người Ukraine, nếu bạn lắng nghe những tuyên bố mới nhất của Zelensky, của [Thư ký Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Oleksiy] Danilov, họ muốn có sự bình tĩnh và nói, ‘Các bạn đang làm gì vậy? Chúng tôi không thấy bất kỳ mối đe dọa sắp xảy ra từ Nga. Ngay cả chúng tôi cũng không thấy bất kỳ dấu hiệu nào về một cuộc tấn công sắp xảy ra. Vì vậy, điều này giống như một vở kịch vậy,” ông Buzinskiy nói. 

Ông cho rằng sự can thiệp của Nga chỉ có thể xảy ra nếu Ukraine hành động trước trong việc tìm cách giành lại quyền kiểm soát đối với các nước cộng hòa nổi dậy Donetsk và Luhansk.

Trong khi đó, cộng đồng tình báo Hoa Kỳ vẫn chưa thiết lập được sự nhất trí về việc liệu Điện Kremlin có thực sự chuẩn bị thực hiện một chiến dịch quân sự chuyên sâu như vậy hay không.

Một quan chức tình báo Mỹ nói với tờ Newsweek rằng: “Không có lý do thực dụng nào để người Nga xâm lược quy mô hàng loạt”. “Hiện tại, Moscow đang thể hiện sức mạnh và thử nghiệm phản ứng quốc tế. Moscow cần hiểu và xác định phản ứng của các lực lượng quân sự phương Tây và xem Điện Kremlin có thể phải đối mặt với những hậu quả kinh tế trừng phạt nào.”

Lầu Năm Góc nhấn mạnh rằng ông Putin đang xây dựng khả năng của mình trong khu vực.

Còn người phát ngôn Bộ Ngoại giao Ned Price nói với các phóng viên hôm thứ Hai rằng: “Đây không phải là về sự hoảng loạn. “Ngược lại, đây là về sự chuẩn bị thận trọng.”

Ông liệt kê một số bước mà Mỹ đã thực hiện, bao gồm hỗ trợ an ninh khoảng 650 triệu USD cho Ukraine vào năm ngoái, ủy quyền cho các đồng minh NATO gửi thiết bị của Mỹ và củng cố sườn phía đông của NATO.

Ông Price nói: “Đây không phải là nỗ lực nhằm gieo rắc sự hoảng sợ, để khiến một cuộc xâm lược có khả năng xảy ra cao hơn. “Và ngược lại, tất cả những điều này là một nỗ lực để ngăn chặn một cuộc xâm lược.”

Xuân Lan (theo Newsweek)

Xem thêm: